تەوار پێنجوێنی

سلێمانی- ناوچەی میزۆپۆتامیا، کوردستان لەناویدا خاکی دەستپێک و گەشەسەندنی ڕەگ و ڕیشەی مرۆڤایەتییە، بە گەڕانەوە بۆ مێژوو کورد بە گەلی ڕەسەنی ناوچەکە دادەنرێت، بەڵام بە درێژایی سەدان ساڵە ناکۆکییەکان لەم ناوچەیەدا سەریهەڵدا و خوازراوە کورد و مێژووەکەی لەناو ببرێت، دەوڵەتی عوسمانیش لە دوای ساڵانی ١٢٩٩ و دامەزراندنیەوە بەردەوام بوو لە هەوڵەکانی بۆ لەناوبردنی گەلی کورد و داگیرکردنی خاکی کوردستان.

دوای ڕووخانی دەوڵەتی عوسمانی و دامەزراندنی دەوڵەتی تورکیا، درێژەدان بە ئامانجەکانی دەوڵەتی عوسمانی یەکێک بوو لە بنەماکانی، هەتا ئێستاش ئەو دەوڵەتە بەردەوامە لە هێرش و داگیرکارییەکانی و دەیەوێت میساقی میللی ئیمراتۆریەتی عوسمانی جێبەجێبکات، کە تێیدا بەشی زۆری خاکی باشوری کوردستان بەشێک بوو لە ئیمراتۆریەتەکەی.

کەژاڵ حەمەڕەشید، چالاکوان و دانیشتووی وڵاتی کەنەدا، ئاماژە بەوەدەدات کە چاوچنۆکی سیستمی سەرمایەداری کە دەوڵەتی تورکیا یەکێکە لە بەڕێوەبەرانی، وایکردووە بەردەوام هێرش بکرێتە سەر کوردستان و خاک، زمان و هەموو شتێکی داگیربکرێت و ئەردۆغانیش چاوی لە موسڵ و کەرکوکە بۆ بەرژەوەندی ئابووری و سەرمایەداری.

 

دەوڵەتی تورکیا لە ساڵی ١٩٨٣ بەدواوە ئامانجیەتی زۆرترین خاکی باشوری کوردستان داگیربکات و بنکە و بارەگا سەربازییەکانی خۆی تێدا جێگیر بکات، بەڵام هێزەکانی پاراستنی گەل لە هەرێمەکانی پاراستنی میدیا و بە درێژایی سنوری نێوان پارچەکانی کوردستان بەرخۆدانی دەکەن و هەموو هێرش و ئامانجەکانی ئەو دەوڵەتەیان پوچەڵکردووەتەوە.

هەربۆیە دەوڵەتی تورکیا هەمیشە بە بیانووی هەبوونی پارتی کرێکارانی کوردستان-پەکەکە، (کە ڕێگرە لە داگیرکردنی خاکی کوردستان)، بە قورسترین و پێشکەوتووترین چەکی سەردەم هێرش دەکات تا ئەو ڕادەیەی لە ماوەی نێوان ٢٣ی نیسان تا سەرەتای تشرینی یەکەمی ئەمساڵ، نزیکەی ٣٠٠ جار چەکی کیمیایی بەکارهێناوە، بەهۆیەوە هاوڵاتی مەدەنی و گەریلاکانی ئازادی برینداربوون و گیانیان لەدەستداوە، ناوەندی ڕاگەیاندنی هێزەکانی پاراستنی گەل- هەپەگە ڕایگەیاند کە لە ٨ی ئەم مانگەدادەوڵەتی تورکیا بە چڕی چەکی کیمیایی لە مەیدانی وەرخەلێ لە ئاڤاشین بەکارهێناوە و بەهۆیەوە پێنج گەریلای ئازادی شەهید بوون.

 

لەگەڵ هەبوونی شەرێکی قورس لە ناوچە سنورییەکانی باشوری کوردستان بەردەوامیش فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و سیخوڕی دەسوورێتەوە و چەندین جار ناوجەرگەی هەرێمی کوردستانی وەک شارباژێر، پێنجوێن و چەمچەماڵ و کامپی مەخموری بۆردومان کردووە، کەژاڵ حەمەڕەشید ئاماژەی بەوەدا کە دەوڵەتی تورکیا بەبەرچاوی یاسا نێودەوڵەتییەکانەوە پێشێلکاری خاک و مافی مرۆڤ دەکات، دەشڵێت: "بووینەتە فشار بۆ سەر حکومەتی کەنەدا تا چەک و کەرەستەی سەربازی بە تورکیا نەفرۆشێت".

ئەو چالاکوانە دەشڵێت لەژێر فشاری چالاکوان و کۆمەڵگەی مەدەنیی و ئازادیخوازاندا یاسا نێودەوڵەتییەکان بەکارهێنانی چاکی کیمیایی و کۆمەڵکوژ قەدەغە کردووە، بەڵام وڵاتانی زلهێز و وڵاتانی ئەوروپا و ئەمریکا خۆیان یاساکانیان داناوە و خۆشیان چاوپۆشی لە هێرشەکانی تورکیا دەکەن بۆ سەر کورد و ئەرمەن و لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی، "چونکە ئەو وڵاتانە چەک دروستدەکەن و بەرژەوەندیان لەگەڵ ئەوەدایە کە چەکەکانیان بەکاربێت و بفرۆشێت تا ساغببێتەوە و بازرگانی و دەستکەوتی ئابوریان هەبێت، بۆیە چاو لە هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا دادەخەن".

 

دوای هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بۆسەر ڕۆژئاوای کوردستان و بەتایبەت سەرێکانی و گرێ سپی، تەڤگەری کورد لە ئەمریکا و ئەوروپا چالاکی و ناڕەزایەتی گەورەیان ئەنجامدا و فشاریان کردە سەر دەوڵەتان تا هێرشەکان بوەستێنرێت، حکومەتی کەنەدا یەکێک بوو لەو وڵاتانەی کە لەوکاتەدا بڕیاریدا بازرگانی چەک لەگەڵ تورکیادا ڕابگرێت.

کەژاڵ دەڵێت: دوای ساڵیادی کۆمەڵکوژی ئەرمەنەکان و دووبارە فشار کردنە سەر کەنەدە لەلایەن کورد و ئەرمەنەکان، هەروەها چاوپێکەوتن و دانیشتنی دبلۆماسی لەگەڵ کەنەدادا، دواجار بڕیاریدا بە تەواوی فرۆشتنی درۆن و کەرەستەی سەربازی لەگەڵ دەوڵەتی تورکیا بپچڕێنێت، بۆ ئەمەش کورد خاوەنی ئەو هێز و هەنگاوە بوو.

 

لە کۆتایشدا ئەو چالاکوانە ئاماژەی بە گرنگی ڕۆڵی ڕەوەندی کوردی لە ئەوروپا و ئەمریکا کرد و داوای کرد کە چالاکییەکان بەرفراوان بکرێت تا ببنە فشار بۆ سەر ئەمریکا و وڵاتانی دیکە کە چەک و کەرەستەی سەربازی بە دەوڵەتی تورکیا نەفرۆشێت و هێرشی سەر گەلی کوردی پێبکات.

 

ت.پ