قەیرانی زمان، لای نەتەوەیەكی خاوەن زمان!

تەوار شێخ عوسمان

 

هەر نەتەوەیەك نەتوانێت زمان و كولتوری خۆی بپارێزێت، ئەوا بە سانایی ئەو نەتەوەیە بەبێ ئەوەی ناحەزانی پلانی لە ناوچوونی دابڕێژن ووردە ووردە خۆی بەرەو لەناوچوون دەڕوات و هیچ خەباتێك پێویست ناكات بۆ مانەوەی مێژوو وشكۆی ئەو نەتەوەیە كە خۆی ئامادە نەبێ بەرگری لەمانەوەی خۆی بكات، بەڵام بە داخەوە هەتا دێت زمانی كوردی دەبێتە قوربانیی.

 

مەخابن لە ئێستادا بەشێكی زۆری كوردەكان لە باشوور وایان لێهاتووە پارەش دەبەخشن بۆ ئەوەی زمانی شیرینی دایكیان بسڕنەوە!  ئەگەر لاپەڕەكانی مێژوو هەڵبدەینەوە ئەبینین بەسەدان كەس ژیانی خۆیان بەخشیووە بۆ بەرز ڕاگرتنی ووشەی كورد و كوردستان گیان و ماڵی خۆیان بۆبەخت كردووە،  بەڵام كارەساتەكە ئەوەیە بە شێوازێكی زۆر ئاشكرا ئەم زمانە بەبەرچاومانەوە زیندەبەچاڵ دەكرێت و بێ دەنگیش هەلبژێردراوە!  لەدوای پرۆسەی ڕوخاندنی ڕژێمی عێراق جارێكی تر كەوتینەوە ژێر چەتریی داگیركاران و بە بێ دەنگی تاكی كوردی لەناوخۆی خۆیدا كەوتنەوە پەرو بال كردنی خۆیان بەبێ ئەوەی ئاسۆیەكی گەشیان لێوە دیار بووبێت.

 

 ماوەیەكە سەرنج دەدرێت كێشەی خێزانی كورد لە باشووری كوردستان بووەتە گرێی دەرونیی خۆ بەكەمزانی بەم جۆرە خۆ بەكەم زانینەشی شۆڕكردۆتەوە بۆ پەروەردەكردنی مناڵەكانیان بە زمانی بێگانەو ڕاهێنانیان لەسەر كلتوری وڵاتانی تر كەخۆی لە خۆیدا بە هەڵە تێگەیشتنی خێزانەكانە لە كلتور و زمانی ووڵاتانی بیانی.

 

گرنگە دایكان كە نەوەی ئایندە گۆش و پەروەردە دەكەن هۆشیارتربن لە پەروەردەكردنی مناڵەكانیان، چونكە پەروەردەكردنی نەوەی داهاتوو ، گەورەكردنی كچ و كوڕی ژیر و میهرەبان وهۆشیارە بە زمان و كلتور و ژینگەكەی لەپاشاندا فێربوونی زمانگەلێكی بێگانە، ئەویش دەبێت لەسەر بنەمایەكی ئامانج داربێت نەك تەنها بۆ ڕووكەش و خۆ هەڵكێشان بێت.

 

ئەركی دایكانە بە تایبەتی كە جارێكی تر بیربكەنەوە لە بری  بیركردنەوە لە رێگاكانی ناردنی مناڵەكانیان بۆناوەندەكانی  فێربوونی  زمانی بێگانە ئامانجی سەرەكیان  لەو كارە چییە ، چونكە زۆرجار ئەو هانگاوە جگە لە زیانی مادیی و قورسایی خستنە سەر بودجەی خێزان و توانای هزریی مناڵ(لەسەر ئەو بنەمایەی توانای وەرگرتن و تێگەیشتنی مناڵان جیاوازە ) ،خێزان روبەڕووی كێشە دەكاتەوە بۆیە لە بری سەرقاڵبوون بە فێربوونی زمانی  بیانیی لەبیر بردنەوەی ووشەو گوزارشتە كوردیەكان، هەوڵ بدەن  بۆ گرنگیدانی زیاتر بە خێزان و مرۆڤدۆستی و ژینگەپارێزی وئاژەڵدۆستی  ناكرێت منداڵ زمانی بێگانە بزانێت، بەڵام بەڕەفتارە توندوتیژو نامۆكانی هاوڕێكانی و چواردەورەكەی هەراسان بكات، ناكرێت منداڵ وەك تووتی بەزمانێكی دیكە قسەبكات، بەڵام جگە لەبەكارهێنانی ئەوزمانە بۆ یارییە ئەلكترۆنییەكان هیچ داهێنانێكی تری نەبێت.

 

  گرنگیی زمانی دایك ئەوەیە كە ئەو منداڵە دەتوانێت بە زمانی دایك بیركاتەوەو بنوسێت نەك بەزمانی كوردی یەكی ناتەواو قسە بكات و بیانیانە بیر بكاتەوە ،  چونكە لەو دۆخەدا تووشی نامۆ بوون دەبێت لەگەڵ ئەو دۆخەی لە ڕاستیدا  تێیدا دەژی.

 

 لەووڵاتێكی وەك سوید كە ماوەی چەند دەیەیەكە چەندین نەتەوەو كتووری جیاواز رووی تێكردوە گرنگییەكی زۆر دەدرێت بەزمانی دایك و لە رۆژی لەدایك بوونەوە ئاگاداری خێزانە نا سویدیەكان  دەكرێت كە  باشترین قسەكردن لەگەڵ مناڵەكانیان زمانی ڕەچەڵەكی ئەوخێزانەیە،  لەپاشان دا لە پۆلی یەكەمی بنەڕەتی هەوڵی دابین كردنی مامۆستای ئەو زمانە دەدەن كەزمانی دایكی خوێندكارە لەماڵەوە، چونكە لە بنەڕەتدا ئەوتاكە بەڕەچەڵەك خەڵكی ئەو ووڵاتە نییە ولەدواڕۆژیشدا هەرچەندە ببێت بە تاكێكی سەركەوتوو، بەڵام ڕەچەڵەكەكەی وەك پاشناوێك و شوناسێك لەگەڵی دەمێنێتەوە، لەبەر ئەوە با شانازی بەو زمانەوە بكەین كە بەهۆییەوە تووشی چەندین چەرمەسەری و ناخۆشی ماڵوێرانی بووین، چونكە بە دوور لە هەر بیركردنەوەیەكی تەسكی حیزبایەتی وسیاسی تەنها شتێك كە بۆ كورد دەمێنێتەوە زمانەكەیەتی.

 

هەرگیز لەگەل ئەوەدا نیم مرۆڤ لە و زمانەی خۆی زیاتر نەزانێت بەلام بە بناغەیەكی باشی زمانی دایك.ئەگەر نا پێویست ناكات هیچ لۆمەی تورك،فارس،عەرەب بكەین كە بەدرێژای مێژوو هەوڵی سڕینەوەی ناسنامەی ئێمەیان داوە،چونكە دیارە كورد لە بنچینەدا ئارەزووی پاراستنی شوناسی خۆی نەبووە و هەستی نەتەوایەتی لاواز بووەو كورد بونی خۆی لاشەرمبووە.