کاتێک لافاو شکۆمەندی دەبات... چیرۆکەکانی ژنانی ئاسفی
حەنان حارت - ڕۆژنامەنووس
ڕۆژی یەکشەممە ١٤ی کانوونی یەکەم ڕۆژێکی ئاسایی نەبوو لە شاری ئاسەفی کە دەکەوێتە کەناری ئەتڵەسی بە دووری ٣٠٠ کیلۆمەتر لە باشووری ڕەباتی پایتەختی مەغریبەوە، ڕۆژێکی سەرسوڕێنەر بوو کە شارەکە تووشی لافاوێکی بێ وێنەی بوو، لافاو شەقام و کۆڵانەکانی گۆڕی بۆ شوێنێکی مەترسیدار، ئاوەکان موڵک و ماڵییان بردە خوارەوە و گیانی ٣٧ کەسی برد کە لەنێویاندا ژن و پیاو و منداڵ بوون، لەکاتێکدا هەندێکیان توانیانیان هەڵبێن.
هاوارێک بۆ ژیان
لەناو ئەم ئاژاوەگێڕییەدا، ژنێکی بەتەمەن بە ژیانەوە لکاوە، بە هەموو هێزی خۆیەوە دیوارەکەی گرتبوو، کاتێک ئاوەکە لە هەموو لایەکەوە دووری دەخستەوە، هاوارەکەی کە وتی: ڕزگارم بکەن! تەنها داوای یارمەتییەکی ساتێک نەبوو، بەڵکو ئاماژەی خۆڕاگری ژنانی مەغریبی بوو کە لە پەراوێزی پاراستن دەژین و بە تەنها ڕووبەڕووی مەترسی دەبنەوە کاتێک ڕێوشوێنی پارێزراو دەڕووخێن.
ئەم ژنە جگە لە مافی سەرەتایی ژیانی خۆی زیاتر داوای هیچی تری نەکرد، نە بەدوای پێویستیەکدا دەگەڕا و نە بەزەیی، ئەو بە دوا ساتەکەی خۆیەوە لە جیهانێکدا چەسپاند کە گوێی لە هاوارەکانی کەسانی بێبەش نەبوو، جەستە لاوازەکەی ئەو لە شوێنی گشتیدا بە شێوەیەکی باش ئامێری بۆ پاراستنی لاوەزەکان نییە، شایەتحاڵی ئەوە دەدات کە پێگەی ئەو لە کۆمەڵگەی مەغریبدا، سەرەڕای ئەو ڕێزە ئاماژەییەیی کە بە ژنانی بەتەمەن دەدرێت، ڕەنگدانەوەی ڕاستی ڕۆژانە و ناجێگیری ئەو نییە.
چیرۆکێکی دیکەی بە هەمان شێوە دڵتەزێن لە کارەساتەکەی ئاسفیدا سەریهەڵدا: غوزلان، کۆفەفرۆشێک، بژێوی ژیانی لە پیشەیەکی نەریتیدا پەیدا دەکرد کە ڕەگ و ڕیشەی قووڵی لە کولتووری مەغریبدا هەبوو، کاتێک لافاوەکە بازاڕەکەی گرتەوە، کوڕەکەی لێی نزیک بوو و هەوڵیدا ڕزگاری بکات، بەڵام ئاوەکە زۆر بەهێز بوو، شەپۆلەکان لەبەردەم چاوەکانیدا بردیان و برینێکی مرۆیی بەجێهێشت کە کات چاکی ناکاتەوە.
دوای چەندین کاتژمێر لە گەڕانی سەخت، شەپۆلەکانی دەریا ئێوارەی ڕۆژی ١٥ی کانوونی یەکەم تەرمی غوزلانیکردەوە کەنارەکە، دیمەنەکە شۆککەر بوو و دانیشتووانی ئاسەفی زۆر دڵتەنگ کرد، بەتایبەتی لە شارە کۆنەکە، کە وەک ئاماژەی خەباتی ڕۆژانە بۆ مانەوە ناسرابوو، لەدەستدانی ئەو تەنها ناوێکی دیکە نەبوو لە لیستی زیانلێکەوتووەکان، ئەوە هاوارێکی بێدەنگ بوو سەبارەت بە لاوازی ژنانی مەغریب.
لە دیمەنێکی تردا ژنێکی گەنج نزیک بوو لە خنکان بەڵام بە هەموو توانایەوە خۆی بە براکەیەوە گرتبوو و هاواری دەکرد "جێم مەهێڵە! ڕزگارم بکە!" لە نێوان لافاوەکەدا. دوای هەوڵە بێکۆتاکانی براکەی، هەردووکیان توانیان لە ژیاندا بمێننەوە، سەرەڕای ئەو تیرۆرەی کە دەستی بەسەردا گرتبوو، بە ژیانەوە لکاون.
چیرۆکەکانی ژنە بەتەمەنەکە، غوزلان و ژنە گەنجەکە لەسەر تەوەری بارودۆخی ناجێگیری ژیان و نەبوونی پاراستن کۆدەبنەوە کاتێک سروشت دەبێتە هەڕەشەیەکی ڕاستەوخۆ.
من وەک ژن و ڕۆژنامەنووسێکی مەغریبی، زەحمەت کارەساتی تەنها ئاسفی ڕووداوێکی بەدبەخت سەیر بکەم، پرسیاری ڕاستەقینە ئەوەیە: بۆچی غوزلان لەوێ بوو؟ وە بۆچی ژیانێکی شایستە وەک ئاڵەنگاریەکی ڕۆژانە دەمێنێتەوە بۆ زۆرێک لە ژنان لە مەغریب؟ بۆچی تەنها هەوڵدان بۆ بەدەستهێنانی بژێوی ژیان دەبێتە هەوڵێکی مەترسیدار کە دەتوانێت بە مردن کۆتایی پێبێت؟
لە مەغریبدا وتمان: شکۆمەندی پێش نان دێت، بەڵام شکۆمەندی بە وشە ناپێورێت، بەڵکو بە توانای سیاسەتە گشتیەکان بۆ پاراستنی دانیشتووانی لاواز، بەتایبەتی لەو شارانەی کە بەدەست ناسەقامگیری پێکهاتەییەوە دەناڵێنن و بازاڕە گشتیەکان کە ئامڕازیان نییە بۆ بەرگەگرتنی کارەساتی سروشتی دووبارەبووەوە.
لافاوی ئاسفی تەنها ڕووداوێکی کەشوهەوا نەبوو، بەڵکو ساتێک بوو کە ئاشکرای کرد دادپەروەری کەشوهەوا دروشمی داهاتوو نییە، بەڵکو پێویستییەکی ئێستایە و مافی ژیان دەبێ ئەو ژنانە بگرێتەوە کە بێدەنگ کار دەکەن و بێ تۆڕی پارێزراوی ڕاستەقینە پیر دەبن.
ئەوەی ئەمڕۆ پێویستمانە تەنها ماتەمینی زیانبەرکەوتووەکان و گوێگرتنە لەو هاوارەی "ڕزگارم بکە" نییە، بەڵکو دەبێت بەڕاستی وەریبگرین، نەک وەک داوایەکی تاکەکەسی لە ئاودا ونبوو، بەڵکو وەک داواکارییەکی دەستەکۆمەڵی بۆ مافی ژیان بە شکۆمەندی، لە شارێکدا کە کاتێک زریانەکە زیاد دەبێت دەستبەرداری ژنان نەبێت.
لە شاری ئاسفی لافاوەکە نەک تەنها تەرمی غوزلانی برد، بەڵکو ۳٦ کەسی دیکەی بردەوە کە زۆربەیان بۆ خەڵک نادیارە، غوزلان ناوی هێنرا، چونکە کەسایەتییەکی ناسراوی بازاڕی باب شعبە و ئەوەی بەسەریدا هات، ئاماژەی سستی ژنانە کە لە کەرتی نافەرمیدا کاردەکەن.
ئەمڕۆ ئەو هاوارانەی لە لافاوی ئاسفیدا بیستراون، دەبێت بگۆڕدرێن بۆ هۆشیاری بە کۆمەڵ و سیاسەتە مافی ژیان و مافی شکۆمەندی ژنانی مەغریبی مسۆگەر بکات.