عەبیر محەمەد

 

قامیشلۆ- ڤیان حەسەن، هاوسەرۆکی پەیمانگەی زمانی کوردی و یەکێک لە نووسەرانی پەرتووکی "ڕێزمانی کرمانجی"، دەربارەی بارودۆخی زمانی کوردی پێش شۆڕش، ناوەڕۆک و ئامانجیان لە بەرهەمەکە للێدوانی دا.

 

بارودۆخی زمانی کوردی لە پێش شۆڕش

لە سەرەتای قسەکانیدا ڤیان حەسەن تیشکی خستەسەر بارودۆخی زمانی کوردی پێش شۆڕشی ڕۆژئاوای کوردستان و وتی: بەهەموو شێوەیەک زمانی کوردی قەدەغەبوو، هیچ دەرفەتێک نەبوو، خەباتی پەیمانگای زمانی کوردی نهێنی بوو، دوای شۆڕش خەڵک دەرفەتی ئەوەیان هەبوو کە فێربوون بە زمانی کوردی پەرەپێبدەن، چونکە سنووردارکردنی زمان لابرا، منداڵانی کورد ئێستا دەتوانن بە زمانی خۆیان قسە بکەن، ماوەی ١٢ ساڵ لە قۆناغی سەرەتاییەوە تا ئاستی زانکۆ بە زمانی کوردی دەخوێنن.

 

ناوەڕۆکی "ڕێزمانی کرمانجی"

ڤیان حەسەن باسی لە ناوەڕۆکی "ڕێزمانی کرمانجی" کردو وتی: پەرتووکی ڕێزمانی کرمانجی بابەتی ڕێزمانی له خۆ دەگرت که له ٦ بەش پێکهاتووه، لەم ٦ بەشەدا بابەتی ڕێزمان و ڕێنووس لە بەشەکان بابەتی سەرەکین، بە تایبەتی لە بەشی ڕێنووسدا، هەوڵمان داوە ئەو بابەتانە لە پەرتووکەکەدا باس بکەین کە بۆ ماوەی دوو یان سێ ساڵ لە هەڵبژاردنی پەیمانگەکە گفتوگۆی لەسەر کراوە، هەندێک لەو ڕێگایانەمان هەڵبژاردووە و هۆکارەکانی هەڵبژاردنەکەمان دیاریکردووە، هەروەها بابەتەکانی وەک دەنگکردن، مۆفۆلۆجی، ڕستەسازی، واتاناسی، ڕێنووس و پیناسە لە پەرتووکەکەدا هەیە.

 

"ئامانجمان سنووردارکردنی چەمکەکان نییە تەنها بە شێوەزاری کرمانجی"

ڤیان حەسەن ئامانجەکانی کارەکەی بە ناوی "ڕێزمانی کرمانجی" ڕوونکردەوە: هەتا ئەو کاتەی هاتین، لە ناوەڕۆکی بەرهەمەکەدا، گرنگیمان بە هەڵبژاردنی چەمکەکان دا، لەبەر ئەوەی ئەمە کاتێکە، کێشە هەیە لە زاراوەی ناسنامەی زمانی کرمانجی، لەبەر ئەوەی کارەکانی کرمانجی زیاتر تاکەکەسییە؛ کاری دامەزراوە نییە، هەموو کەسێک چەمکێکی نوێ دروست دەکات بەگوێرەی ئاست و زانیاری خۆی، بۆیە هەوڵمان داوە، بەتایبەتی لە هەڵبژاردنی چەمکەکاندا، نەک تەنها لە چوارچێوەی کرمانجیدا بەڵکو زاراوەکانی دیکەمان وەک سەرچاوە وەرگرتووە و لیستێکی چەمکمان هەڵبژاردووە کە دەتوانێت زاراوەکانی کرمانجی و زازاکی و سۆرانی لە یەکتر نزیک بکاتەوە، لە هەمان کاتدا، دروستکردنی یەکێتییەک لە نێوان شێوەزارەکان لە ڕووی چەمکەوە، پێویستە بەرهەمێکی لەو شێوەیە دروست بکرێت بۆ ئەو ناوچانەی کە زمانی کوردی فەرمییە، لە خوێندنگەو دامەزراوە پەروەردەییەکان، هەروەها دەزگاکانی بڵاوکردنەوە و پەیوەندییەکان.

 

"خەباتێک کە لە دۆخی شەڕدا ئامادە کرا"   

ڤیان حەسەن ڕایگەیاند، بەهۆی دۆخی جەنگ و هێرشەکانی تورکیا، کارەکانیان درێژکرایەوە و وتی: ئامادەکردنی پەرتووکێکی لەو جۆرە لە ڕۆژئاوا قورس بوو، لە سەرەتادا، بە دەستگەیشتن بە سەرچاوەکان، هەندێک جار چاوەڕێی پەرتووکەکانمان دەکرد تا گەیشتن بە دەستمان، هەروەها دۆخی جەنگ بەربەستێک بوو بۆ دواخستنی دەرهێنانی بەرهەمەکانمان، کارەکان ڕاگیران یان شوێنی کار گۆڕدرا بەهۆی هێرشەکانی تورکیا بۆ سەر ناوچەکە لە قۆناغی ئامادەکاریدا و لە هەمان کاتدا لە چاپکردنی بەرهەمەکەش.

 

"ئەزموونێک کە سەرکەوتن بەدەست دەهێنێت"

ڤیان حەسەن دڵخۆشی و سەرکەوتنی خۆی دەربڕی لە بەشداریکردن لە کارێکی لەم شێوەیەدا کە خزمەت بە نەوەکانی داهاتوو دەکات و وتی: بۆ ئێمەی نووسەر کە لە تەمەنێکی بچووکدا، بەتایبەتی بۆ خۆمان بڵێین، ئەمە یەکەم ئەزموونی بوو لەم بوارەدا، لە ماوەی ١٢ ساڵدا، وانە و سیمینارمان پێشکەش کرد، تێبینیمان لەوان وەرگرت، بەڵام ئەوە یەکەم ئەزموون بوو لە ئاستی ئەو کارەدا، ئەمە بەختەوەری و سەرکەوتنە کە دەتوانم شوێنی خۆم لەو کارەدا بگرم، چونکە ئامانجی سەرەکی خزمەتکردنی منداڵەکانمانە، ئەو هەستەی تێیدا نەژیاین، دەمانەوێت خزمەتێکی لەو شێوەیە بکەین بۆ ئەوەی منداڵانی داهاتوو تێیدا بژین.