دنیا نەزەری

 

سنە- مەراسیمی پیرشالیار سێ ڕۆژ بەردەوام بوو، بە سەدان گەشتیار ڕوویان لە هەورامان کرد، تا مەراسیمە جیاوازەکانی پیرشالیار ببینن.

 

هەرچەندە حکومەتەکان مێژووی گەلانی ستەملێکراوی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان شێواندووە و هەر بەم هۆیەشەوە هیچ نووسراوێک یان نووسینێک لە ئەرشیفی ئێراندا نادۆزرێتەوە سەبارەت بە مەراسیمی پیرشالیار لە هەورامان و مەراسیمی مێژوویی دیکەی ناوچەکە، ئەو پەرتوکانەی کە هەن یان شێواون یان ناتوانرێت بە دەستبخرێن، هەر لەبەر ئەم هۆکارە چەندین گێڕانەوە هەیە کە هەریەکەیان بە شێوازێکن، سەرەڕای نەبوونی پەرتوکێکی نووسراو، بەڵام نەتوانراوە مێژووی زارەکی گەلان لەناو ببەن.

 

یەکێک لە گێڕانەوە دێرینەکانی ناوچەکە بۆ مەراسیمە ئاینی و نەتەوەییەکان ئەوەیە کە بەهۆی تێپەڕبوونی وەرزی سەرما و سەختی زستان و هاتنی بەهارەوە بەڕێوەدەچێت، هەورامان کە ناوچەیەکی سارد و شاخاوییە و بەفربارینی زۆر لە مانگی یەکەمی زستاندا بە جۆرێک بوو کە بە کردەوە ڕێگری لە ئەنجامدانی مەراسیمەکان دەکرد، لە مانگی دووەمی زستاندا کە هەوا دەشکێت خەڵکەکە بەڵێن بە بەهار دەدەن کە ئاهەنگ بگێڕن، لە ئایینی میترایدا، بەهۆی سەختی ناوچەکە و تێپەڕبوونی زستان، ئاهەنگێک بۆ ڕزگاربوون لە سەرمای زۆر و هەناسەدانی زەوی بەڕێوەچوو، هەر لەبەر ئەم هۆکارەش ​​بە وتەی توێژەران و مێژوونووسان، مەراسیمی پیرشالیار هیچ پەیوەندی بە ئیسلامەوە نییە و ڕەگ و ڕیشەی بەتەواوی بۆ ئایینی خۆشەویستی یان میترایزم دەگەڕێتەوە، ئەنجامدانی ئەم مەراسیمە بە هەڵپەڕکێ و مۆسیقا یەکێکە لەو هۆکارانە، چونکە بە پێی ئیسلام مۆسیقا و هەڵپەڕکێ بە هەموو شێوەیەک قەدەغەیە، بۆیە ئەم مەراسیمە ناتوانرێت بگەڕێنرێتەوە بۆ ئیسلام.

 

ڕۆڵی ژنان لە سەرەتای مەراسیمی پیرشالیارەوە تا ئێستا

لە هەوراماندا ژن و پیاو هەمیشە بەیەکەوە ژیانیان بەڕێوەبردووە، سەختی ناوچەکە ژن و پیاوی ناچار کردووە پێکەوە کار بکەن و جگە لە کشتوکاڵ و ئاژەڵداری، ژنانیش لە کاروباری ماڵەوە بەرپرسیار بوون و ڕۆڵی گەورەتریان بینیوە، بە تێڕوانین لە ئایینی میتراییدا، دەتوانین بەشداری ژنان لە هەموو قۆناغەکانی ژیاندا ببینین و بە هەمان شێوە لە مەراسیمی پیرشالیاردا ڕۆڵی ژنان لە هەڵپەڕکێ، لێنانی خواردنی تایبەت بۆ مەراسیمەکە و بەڕێوەبردنی مەراسیمەکەدا ببینین، بەڵام لەگەڵ هاتنی ئیسلامدا ژنان پەراوێزخران و کەمتر بوونەوە، ئەگەر ئیسلامیەت نەیتوانیبێت ئەو مەراسیمە بە تەواوی لەناوببات، بەڵام توانیویەتی گۆڕانکاری بنەڕەتی تیادا بکات، بەتایبەتی لە بواری بوونی ژناندا، وەک دەبینین ژنان لە ڕۆژی یەکەم و دووەمدا، واتە لە (کۆتە کۆتە) و (کڵاو ڕۆچنێ)دا ڕۆڵی خۆیان پاراستووە، بەو پێیەی بەساڵاچووانی ناوچەکە پێیان وایە کە کۆتە کۆتە و کلاو ڕۆچنێ نیشانی دەدات کە ژن مۆردکی بەخشین و ژیان و ڕزقە، یەکەم ڕۆژی مەراسیمەکەش ئەو گرنگییە دەردەخات، بەڵام لە مەراسیمەکانی دواتردا، کە ژنان وەلانران، دابەشکردن و دابەشکردنی قوربانییەکان، چێشت لێنان، هەڵپەڕکێکردن و هتد، لەلایەن پیاوانەوە بەڕێوەچوون و تەنانەت بەشداری ژنان لە مەراسیمەکەدا قەدەغە کرا.

 

بەشێوەیەکی گشتی لەم کاتەدا دەکرێت گەورەترین لاوازی مەراسیمی پیرشالیار بە پشتگوێخستنی ژنان هەژمار بکرێت، ئەو ژنانەی کە ژیانی خۆیان بەخت دەکەن بۆ ئەوەی ژیانیان بە زیندووی بمێنێتەوە، لە بیر دەکرێن، سەرەڕای ئەوەی ژنانی هەورامان تەختەکان بە هۆکاری سەختی ناوچەکەوە خۆبژێو و داهێنەرن و بەبێ هیچ فێربوونێک شارەزایان لە کاری دەستیدا هەیە، چونکە ڕۆژگارێک دەبوو پێداویستییەکانی ژیانیان خۆیان دابینی بکەن.

 

"ژنان لە مەراسیمەکان دوورخراونەتەوە"

شەهدییە ئەکبەری، یەکێک لەو ژنانەیە کە سەرقاڵی کەلانە دروستکردنە دەڵێت: سی ساڵە دێمە ئەم گەڕەکە (واتە نزیک ماڵی پیرشالیار)، نەمبینیوە ژن هیچ ڕۆڵێکی هەبێت لەو مەراسیمەدا، سەرەتا پیاوەکان دڵنیا بوون لەوەی کە ژنان ئامادە نابن، دواتر دەستیان کرد بە ئەنجامدانی و ئەمەش هەمیشە پرسیار بووە بۆم، کە بۆچی ژنان وەلانراون؟، مەگەر ژن و پیاو لە ئاهەنگی هاوسەرگیری و شادیدا تیكەڵ نین، کەواتە بۆچی نابێت ژن بەشداری مەراسیمەکە بکات لە کاتێکدا ژنان لە ژیاندا ماندوو دەبن، لەم ساڵانەی دواییدا بەشداری ژنان باشتر بووە و ئەمە شوێنێکی خۆشە.

 

شەهلا فەتحی، ژنێکی دیکەی ئامادەبووی مەراسیمەکەیە و خۆشی هەورامییە، دەڵێت: ژن و پیاو هەمیشە پێکەوە کاریان کردووە، بەتایبەتی لە هەورامان، ژنان ئەرکی پاراستنی هەورامان و کولتوورەکەیان لە ئەستۆیە و زیاتر لە کۆمەڵگەدا بەشداری لایەنە جیاوازەکان دەکەن، هەرچەندە بەرپرسیارێتییەکی زۆریان لەسەرە، بەڵام زۆرتر لە گۆشەی ماڵەوەن و کاری ماڵەوە دەکەن، لە مەراسیمی پیرشالیاردا، کە خەڵکێکی زۆر ڕوو دەکەنە ناوچەکە، دەکرا ڕۆڵی ژنان زیاتر بەرچاو بکەوێت، ئەمەش بە مانای دوورکەوتنەوە لە کولتووری هەورامان نییە و دەتوانین لەگەڵ پیاواندا مەراسیمەکە بەڕێوەببەین.

 

مەراسیمی پیرشالیار دوای ئەوەی لە تۆماری جیهاندا وەک مەراسیمێکی مێژووی تۆمار کرا، گۆڕانکاری بەسەردا هاتووە، بوونی ڕێژەیەکی بەرچاوی ژنان وەک تەماشاکەر، پەیامنێر و فۆتۆگرافەر و هتد نەریتی کۆنی دەروێشی پیاوی تێکدا، بەوەی کە ناتوانن ڕێگری لە بوونی ژن بکەن و دەبێت پەسەندی بەشداری ژنان لە هەڵپەڕکێ و مەراسیم و چێشتخانە و ماڵی پیرشالیار بکەن.