ekolojî

12:58

Saziyên jinan ên Yemenê ji bo hişyarkirina metirsiyên qirêjiya jîngehê û guherîna avhewayê bi dirûşma "Jîngeha me paşeroja me ye" kampanyaya hişyariyê ya dîjîtal li bajarên cuda yên Yemenê dan destpêkirin.

07:48

Rabîa El-Werfalî diyar kir ku ew tu tiştî navêje çopê, berovajî wî ew tiştên ku di mal û dibistana wê de hene bi riya veguherandinê û piştre kirûbirê dinirxîne û bal kişand ser xebatên xwe yên perwerdekirina ciwanan ji bo parastina derdorê û her tiştê ku tê bikaranîn bi awayekî erênî.

07:54

Meryem El-Hesen a ku ji gundê Xera yê çiyayê Kizwanan e behsa çîroka dareke li çiyayê Kizwanan a ku bi navê "Dara keçikê" ye li kêleka wê kaniyek çêbûye kir û ev yek anî ziman: "Temenê dara keçikê nayê zanîn lê ew ji serdema Yahûdiyan ve heye. Tê gotin ku Yahûdiyên dixwestin wê bigrin dest, keçikê ji Yezdan daxwaz kir ku wê bike darek da wê negirin û wiha ev çîrok heya roja me ya îro hatiye û em darê diparêzin û bi baldarî nêzî wê dibin."

09:31

Keleha Zembîlfroş a li navçeya Farqîna Amedê, tevî dewlemendiya xwe ya dîrokî nayê parastin. Di xebatên bi hinceta "tê restorekirin" de bi milyonan pere hat xerckirin lê tu encamek baş ji wan derneket. Şêniyên bajêr diyar kirin ku ji bo keleh hîn zêdetir zirar nebîne divê bê restorekirin.

08:00

Çalakvana civakî Haya Hîcazî ku yek ji beşdarên kampanyayê ye, dibêje ku hilbijartina gelî ji bo di lîsteya mîrateyên UNESCO’yê de cih bigire û veguherîna wê ji seyrangeheke geştiyarî ji bo cihekî çopê ew e ku wê hişt beşdarî kampanyayê bibe û bi belavkirina hişyariyê di nav şêniyan de jiyanê vegerîne herêmê.

08:52

Li Tûnisê mijara qutkirina lingê bizinek ji aliyê kesekî nenas ve bû sedema gengeşiyeke berfireh. Piştî belavbûna dîmenên trajîk ku asta krîza exlaqî nîşan didin, li ser heman mijarê gelek şîrove hatin kirin ku tundiya li ser heywanan ne tenê li Tunisê heye li gelek welatên din jî tê kirin. Tevî van şîroveyan jî komeleyên taybet û komeleyên jîngehparêz ên ku bi heywanan re mejûl dibin, tundiya li ser heywanan şermezar kirin.

09:25

Dêra Germûş a dîrokî ya ku tê gotin di sedsala 19'an de hatiye çêkirin, bi avahiya xwe ya nepenî û bi efsûn, bi mîmariya xwe ya rengîn mirov heyran dihêle. Sozên ji bo restorasyona dêrê dîrokî ya heta sedsala 21'ê li ser piyan maye, hatine dayîn jî heta niha li hewa mane.

12:54

Li sînorê Helepçe û Hewram nêzî 40 santîm berf barî, hemwelatî bi barîna berfê gelek keyfxweş bûn û hemû derketin nava berfê. Li gel kêfxweşiya berfê welatiyan erkê xwe yê jîngeparêziyê jî bi cîh anîn û balindeyên xwarina wan dibin berfê de mayî bê xwarin nehêlan. Bi pêşengiya Seroka şaredariya Helepçe Kuwêstan Ekrem welatiyan li derdorê xwarin ji bo balindeyan danîn.

08:35

Alaa El-Mesrî der barê destpêka karê xwe di pîşesaziya axê de dibêje: "Min salekê li Wezareta Aboriyê ya Filistînê perwerde dît û ji vê fikrê hez kir lewre piştî serdana yek ji pêşangehên çandiniyê li Xezayê, min berê xwe da çandina kivarkan ku ji aliyê Rêxistina Alîkariya Çandiniyê ve hatibû fînansekirin.”

08:30

Eyşa Ibrahîm yek ji jinên ku mala xwe bi axê lêkiriye û heya niha jî hezkirina xwe ji wî karî re heye wiha got: "Min mala xwe bi axê lê kir, ev yek jî wek çand e li gel me, ji bo ev çand neyê jibîrkirin divê em biparêzin û xwedî lê derkevin."

08:25

Dewleta tirk a dagirker bi riya êrîşan dixwaze dîrok û çanda Kurdan tune û binpê bike, der barê mijara êrîşên ku li ser cihên dîrokî di 20'ê Kanûnê de li gundê Xeran Şemsê û Gundê Mezin pêk hatin de dayikên Efrînê yên li navçeya Şêrawayê de dijîn dibêjin: "Erdogan bi riya êrîşên li ser cihên dîrokî dixwaze çanda Kurdan binpê bike û Împratoriya Osmaniyan vejîne. Em tu carî ji êrîşên dewleta tirk a dagirker natirsin."

10:17

Dema ku bedewiyên xwezayî yên Yedigoller yên ku wê dibînin ji xwe matmayî dihêle, rengvedana dîmena bêhempa ya li ser golên wê bi awayekî ku li hemberî rastiyê serî hilde, dîmenêk pir cûda diafirîne.

14:42

Di van demên ku li parêzgeha Xuzistanê qeyrana ava vexwarinê roj bi roj kûrtir dibe, gelek welatî ji ber ava qirêj jehrî bûn.

09:40

Gundê Kandovan ê ku xwedî bedewiyek bêhempa ya dîrokî ye dîdarên xwe mest dike.

08:37

Endama Desteya Ekolojiyê ya Şaredariya Şehbayê Mêrvet Hemede di derbarê talana xwezaya Efrînê de got: "Li Efrîna dagirkirî talana xwazayî rojane dewam dike. Armanca dewleta tirk ew e ku kurdan qir bike û guhertinên demgrafîk li herêmên wan pêk bîne. Ruxmî ku qanûnên navnetewî yên parastina xwezayê hene jî, lê dewleta tirk qet guh li van qanûnan nake û xwezayê talan dike."

08:53

Gola Abantê û derdora wê ku di sala 1988’an da wekî Parka Xwezayî ket bin parastinê, li qadeke daristanî bi oksîjena zêde, ji kesên ku tên serdanê re dibe cihê bêhnvedanê. Welatiyên ku li dora golê û daristanê dimeşin hewl didin bi kêfa hewaya paqij re ji stresa navendên bajaran dûr bikevin.

09:40

Li Sêrtê di sala 2015’an de li ser Çemê Zorava HES hatibû çêkirin. Tevî ku niştecihên gund heta niha vê yekê qebûl nekirine jî; niha amadekariya HES’a nû tê kirin. Jixwe jiyana hemû zindiyan bi wê ketibû xeterê. Ji xwezayê bigre heta şêniyên li herêmê, ji ajalkariyê bigre heta hewayê, ji bo gelek tiştan xeterek mezin bû îcar bi ya nû re dê ev zirar mezintir bibin.

08:57

Dema ku tu li encamên laboratuwarê yên berhemên ku li Tirkiyeyê sertîfîkaya organîk wergirtine dinêrî, tê dîtin ku di nava 4 hilberînan de tenê bermahiyek tê dîtin. Sekretera Jinan a Şaxa Îzmîrê ya Navenda Giştî ya Çandî Orkam-Sen’ê Sîbel Çelîk dibêje; “Ger mebest ne pere qezenckirin, dabînkirina hewcedariyên civakî bûya, ji bo bidestxistina berhemên zêde hîleyên bi vî rengî çênedibûn. Di şert û mercên heyî de, navê wê çi dibe bila bibe mirov nizane ew hilberîn xwezayî ne yan na, di çi mercan de gihîştine û zirara wan çiqas ji tendirustiya mirovan û derdorê re heye.”

14:00

Li gorî daxuyaniya Yekîtiya Navneteweyî ya Parastina Xwezayê, xweza sînyalên cidî dide. Li gorî daxuyaniyan, milyonek cureyên nebat û ajalan di bin xeteriya tunebûnê de ne û jiyana 8 hezar û 400 cureyên nebat û ajalan jî di metirsiyê de ye.

10:26

Tevliheviyên di avhewaya erdê û zêdebûna germahiyê de heya bahoz û lehiyan û hilweşîna bajar û welatan roj bi roj ji ber texrîbatên li ser xwezayê zêdetir dibin. Ev diyardeyên heyî ger ku neyên kêmkirin dê bi xwe re felaketên mezintir bînin.