چندی پیش، سانجانای ۲۲ ساله پس از بارها شکنجه و آزار و اذیت همسر و خانواده‌‌اش به دلیل اختلافات مربوط به جهیزیه، خودکشی کرد. در همین حال مردی نیز پس از آزار و اذیت فراوان همسرش صبا به دلیل جهیزیه، از او طلاق گرفت و او را تهدید به مرگ کرد. توقع نامتعارف جهیزیه از زنان، آثار قرن‌ها هنجارهای مردسالارانه‌ی تبعیض‌آمیز علیه حقوق مالکیت زنان است. این هنجارها در داستان‌هایی مانند ک.‌بینادوی و خواهرش نیز به چشم می‌خورد. این دو به دلیل ترس از به هم خوردن رابطه‌شان با خانواده‌هایشان، سهم خود را از دارایی خانوادگی در مراسم خانوادگی جشن «حق تیاگ» به چهار برادرشان واگذار کردند.

این داستان‌ها نشان می‌دهد که چگونه هنجارهای اجتماعی همچنان بر زندگی زنان هندی تأثیرات شدیدی می‌گذارند، حتی با وجود تلاش‌های قانونی برای رسیدگی به موضوعاتی مانند حقوق مالکیت و خشونت علیه زنان این مسائل همچنان پابرجاست. اگرچه هند گام‌های مهمی در وضع قوانین حمایت از زنان برداشته است، اجرای موثر این قوانین همچنان یک چالش است.

هند از زمان استقلال خود در سال ۱۹۴۷ رشد اقتصادی عظیمی را تجربه کرد، اما زنان و مردان به طور مساوی از این رشد بهره‌مند نمی‌شوند. مشارکت اقتصادی زنان همچنان پایین است و تنها ۲۳ درصد از زنان در نیروی کار حضور دارند، در مقایسه ۷۲.۲ درصد از مردان که در نیروی کار فعال هستند. این تفاوت‌ها شکاف جنسیتی سرسام‌آوری (نزدیک به ۵۰ درصد) را به همراه دارند. با این وجود اصلاح قوانین وراثت و قوانین خشونت علیه زنان قابل‌توجه هستند: این قوانین پایه‌های دسترسی زنان به دارایی و امنیتی است که زیربنای مشارکت اجتماعی-اقتصادی تمامی زنان را فراهم می‌کند.

روند اصلاحات برای محافظت از زنان در برابر خشونت بیش از ۶۰ سال طول کشید و دادگاه عالی هند و جامعه‌ی مدنی فعال، نقش‌های کلیدی در این زمینه داشتند. در سال ۱۹۹۰  بهانواری دیوی، مددکار اجتماعی، در حین کارش برای مبارزه با ازدواج کودکان در روستایی در راجستان، مورد تجاوز گروهی وحشیانه‌ای قرار گرفت که منجر به شکل‌گیری بحثی فوری در مورر نیاز به حمایت‌های قانونی از زنان شاغل شد. در نتیجه‌ی این اتفاق، دادگاه عالی هند در سال ۱۹۹۷، دستورالعمل‌های ویشاکا را صادر کرد که توانست خلأ قانونی گسترده‌ای را پر کرده و منجر شود دولت قانون آزار جنسی زنان در محل کار (پیشگیری، ممنوعیت و رسیدگی) را در سال ۲۰۱۳ تصویب کند. با اینحال، عدم وجود دستورالعمل‌های لازم، مکانیسم‌های نظارتی، خدمات و تخصیص بودجه از جمله عوامل محدودکننده‌ی اجرای کامل قانون هستند.

مشکلات مشابه، چند دهه است که منجر به تصویب قوانینی در مورد خشونت خانگی ‌می‌شود. این قوانین، با قانون منع جهیزیه در سال ۱۹۶۱ آغاز شده و در سال ۲۰۰۵ با قانون خشونت خانگی به اوج خود رسید. پیشرفت جامعه از اعمال خشونت مربوط به جهیزیه به سوی درک جامع خشونت خانگی، اتفاقی بسیار کلیدی بود. اما علیرغم ممنوعیت دادن یا گرفتن مهریه در قوانین و جرم‌انگاری خشونت‌های مربوط به مهریه و انواع خشونت‌های خانگی، آمار این جرم‌ها همچنان بالاست.

جهیزیه، عملی است که قرن هاست در فرهنگ هند ریشه‌ی عمیقی دارد، با اینحال اخیرا چرخشی نگران‌کننده داشته و شکل اخاذی به خود گرفته است. جهیزیه‌های سنگین، فشار زیادی بر خانواده‌ی تازه‌عروس‌ها وارد کرده و در نتیجه خشونت و آزار و اذیت را برای این زنان به دنبال دارد. این عمل منجر شده است زنان به دید کالایی دیده شده و کم ارزش تر از مردان تلقی شوند. با اینحال، در گذشته هدف اصلی آن ارائه‌ی هدایای داوطلبانه به دختران برای احساس رضایت و امنیت مالی آنها بود و در اصل برای حمایت از زنان در جامعه‌ای با حقوق مالکیت محدود انجام می‌شد.

دسترسی به دارایی برای مشارکت اقتصادی زنان به عنوان کارآفرین و کارمند مسئله‌ای کاملا حیاتی است. قانون جانشینی هندوها در سال ۱۹۵۶، ابتدا زنان را از حق ارث محروم کرد و آن را فقط به اعضای مرد خانواده اهدا کرد. این قانون که اندکی پس از استقلال هند به تصویب رسید، با هدف تدوین و هماهنگی قوانین عرفی مختلف حاکم بر جامعه هندو (اکثریت جامعه‌ی ناهمگون کشور) در سراسر ایالت‌ها طراحی شد. با گذشت زمان، ایالت‌های مختلف شروع به اصلاح قوانین خود برای تضمین حقوق ارث برابر برای پسران و دختران کردند. حدود ۵۰ سال پس از تصویب این قانون و در پی چندین دهه مذاکره، قانون ارث هندو سرانجام اصلاح شده و حقوق ارث زنان هندو در سطح فدرال تضمین شد. اگرچه این قانون گامی قابل‌توجه به جلو بوده است، اما امروزه نیز زنان در تمامی جوامع (اعم از هندوها، مسلمانان، مسیحی‌ها، فارس‌ها و غیره) همچنان هنگام تلاش برای دسترسی و داشتن دارایی با چالش‌های بسیاری در قانون و عمل مواجه هستند.

اصلاحات قانونی مستمر، مداخلات هنجارهای اجتماعی و کمپین‌های آگاهی‌بخشی، از اقداماتی است که منجر می‌شود زنان هندی بتوانند به طور کامل حقوق خود را برای زندگی عاری از خشونت و توانمندی اقتصادیشان از نظر اقتصادی مطالبه کنند. امید است کشور برای غلبه بر این شکاف تلاش کرده و گام‌های لازم بعدی را در دستور کار قرار دهد تا زنانی مانند سانجانا، صبا و کی بینا در نهایت قادر باشند زندگی خود را به بهترین شکل بگذرانند.

منبع: World Bank Blogs