ESMAA FATHÎ

Qahîre – Jinên gundewaran bi gelek pirsgirêkan re rû bi rû dimînin. Ev pirsgirêk beşdarbûna wan a tevahî ya di pêşketinê de, asteng dikin. Ev di nav xwe de gihîştina sînorkirî ya çavkaniyên hilberîner ên wekî erd, av û darayî û gihîştina kêm a perwerde û tenduristiyê vedihewîne. Bandora neyînî ya vê dawiyê ya guherîna avhewayê, li ser çandinî û çavkaniyên dahatê, hem karên navxweyî û hem jî yên çandiniyê zêde kiriye.

Di nav van hemû zehmetiyan de jinên gundewaran di çandiniyê de, parastina cihêrengiya jîngehê û piştgiriya malbatan de rolên girîng dilîzin. Ew ji bo pêşxistina hilberîna çandiniyê ya herêmî, baştirkirina şert û mercên jiyanê û beşdarbûna di kooperatîf an projeyên biçûk de, hewl didin. Ezmûnên wan, kapasîteya wan a bilind, ji bo afirînerî û berxwedanê tevî krîzên aborî û avhewayê nîşan didin.

Hêzdarkirina jinên gundewaran; Polîtîkayên berfireh ên ku wekheviya zayendî di gihîştina çavkaniyan û karûbaran de mîsoger dikin, hewceyê xurtkirina binesaziyê wekî perwerde û perwerdehiya pîşeyî, torên veguhastinê, navendên lênêrînê û bernameyên parastina civakî ne.

‘Di pereyê ku qezenc dike de jî xwedî mafê gotinê nîne’

Seroka Yekîtiya Cotkarên Biçûk a li Simalut û Mînya ye Hanaa Muhamed got ku Roja Jinên Gundewarî ya Navneteweyî ji bo her jinekê ku di sektora çandiniyê de dixebite cejnek e. Lê belê, destnîşan kir ku kevneşopî û baweriyên civakî yên serdest, jinan ji sendîka û meqamên biryardayînê dûr dixin.

Hanaa diyar kir ku yek ji pirsgirêkên herî mezin ên jinan nekarîna wan a biryardayîna li ser çarenûsa xwe ye û wiha pê de çû: “Jinên gundewarî ji bo razîkirina bav, mêr û zarokên xwe dixebitin, lê qet xwe nadin pêş. Jin heta li ser meaşên ku ew qezenc dikin jî xwedî kontrolê nînin. Ji ber ku dahata wan bi tevahî ji malbatê re diçe û ew bê par dimînin. Hişyariya jinê di wê gavê de dest pê dike ku ew tundûtûjiya ku lê tê kirin nas dike. Tenê wê hingê ew dikare azad bibe û azad bibe.”

Hanaa ragihand ku rewş di salên dawî de bi qasî ji sedî 30 baştir bûye, lê têgehên wekî "şerm" û "rûmet" hîn jî tevgerên jinan sînordar dikin. Hanaa, destnîşan kir ku gelek kes jî cesaret nakin ku  mafên xwe yên qanûnî fêr bibin.

Xebata kolektîf li deverên gundewarî sûdê dide jinan

Rêvebira Înîsiyatîfa Jinên Gundewarî Lamiya Lutfî diyar kir ku pirsgirêkên ku jinên gundewaran pê re rû bi rû dimînin li gorî ku ew tenê li deverên gundewar dijîn an jî karkerên çandiniyê ne, diguherin. Lamiya da zanîn ku piraniya jinên gundan ji kêmbûna avê, kêmbûna elektrîkê, zehmetiyên veguhastinê, dûrbûna saziyên perwerdehiyê, nebûna gihîştina lênihêrîna tenduristiyê û formên tundûtûjiya civakî yên wekî zewaca zû û sinetkirina jinan dikişînin.

‘Jin rastî gelek astengiyan tên’

Lamiya rave kir ku pirsgirêkên ku karkerên çandiniyê pê re rû bi rû dimînin, bi giranî bi qanûnên kedê ve girêdayî ne û ev agahî dan: “Qanûna nû ya kedê ku di Îlonê de ket meriyetê, niha karkerên çandiniyê jî dihewîne û sendîkayên cotkaran di meha Nîsanê de bi fermî hatin naskirin. Lê belê, jin hîn jî rastî astengiyên girîng tên, ji bo rêxistinkirin, mûçeyên adil, ewlehiya civakî û sîgortaya tenduristiyê.”

Bi rêya sendîkayan mafên xwe xurt dikin

Lamiya destnîşan kir ku di çalakiyên Roja Jinên Gundewarî ya Navneteweyî de, li ser beşdariya siyasî ya jinan, tevlîbûna wan a li pêvajoyên biryardayînê û gihîştina wan a krediyê û xurtkirina mafên wan a bi rêya rêxistinkirina kolektîf sekinîne. Lamiya wiha got: “Niha sendîkayeke me ya giştî heye; bi avakirina sendîkayên jêrîn ên li bajaran, em dikarin rêxistina jinan û têkoşîna wan a ji bo mafên wan xurt bikin.”

Jinên li Misra jorîn du car tundiyê dibînin

Sekretera Giştî ya Yekîtiya Cotkarên Biçûk a li Minyayê ye Berlinet Abdelhemîd jî, diyar kir ku jinên li Misra Jorîn hem li malê û hem jî li kar, rastî gelek şêweyên şîdetê tên û wiha got: “Jin di tu warî de bi mêran re wekhev nayên dermankirin. Ji ber vê yekê, hişyarkirina mafên wan pir girîng e. Kevneşopî jinan difetisînin. Sendîka dikarin bi dayîna agahdariyê û parvekirina ezmûnên wan wan bihêz bikin.”

Berlinet hêviya xwe ya “jin dê bi boneya Roja Jinên Gundewarî cihê xwe yê rast bidest bixin” anî ziman û got, “Jin li malê, li zeviyan û li her zeviyê têdikoşin. Lê belê, rewşa wan li deverên gundewarî pir nazik e. Ew dixebitin jî, dema ku barê mêr, malbat û zarokên xwe hildigirin.”

Encam

Roja Jinên Gundewarî tîne bîra me ku pêşketina rastîn bêyî naskirina rola ku jin li deverên gundewarî dilîzin nayê bidestxistin. Hêzdarkirina jinan garantiya malbatên aramtir û civakên wekhevtir e.