هندیه العشیبی

لیبی – درگیری‌های مسلحانه، وضعیت امنیتی و اجتماعی زنان لیبیایی را وخیم‌تر کرده و به گسترش پدیده‌های خطرناکی مانند تهدید به آدم‌ربایی، به‌خصوص برای فعالان زن در حوزه‌های سیاسی و حقوق بشر، انجامیده است. این منازعات همچنین به نابسامانی شرایط معیشتی و بهداشتی، افزایش خشونت خانگی و تعرضات جنسی، محرومیت زنان از خدمات اساسی و آموزش، و تضعیف مشارکت عمومی و اجتماعی آنان منجر می‌شود.

هم‌زمان با صف‌آرایی‌های نظامی در طرابلس و نگرانی از بابت ازسرگیری درگیری‌ها میان «نیروهای دولت وحدت ملی» و «نیروی بازدارنده‌ی شورای ریاستی»، این بیم وجود دارد که بار دیگر غیرنظامیان، به‌ویژه زنان و کودکان، قربانی شوند و در سایه‌ی ناتوانی دولت در تأمین امنیت، در معرض خشونت قرار گیرند.

نعیمیه العریبی، فعال مدنی، می‌گوید: «نهادهای جامعه‌ی مدنی و اعضای زن این نهادها، از درگیری شبه‌نظامیان مسلح بر سر قدرت در پایتخت تأثیر می‌پذیرند. این نزاع‌ها مشارکت زنان را در فعالیت‌ها و برنامه‌های توسعه‌محوری که برای اعضای سازمان‌ها در سراسر منطقه‌ی غربی برگزار می‌شود، تضعیف می‌کند.»

وی افزود، این درگیری‌ها مشکلات اجتماعی و اقتصادی فراوانی برای گروه‌های آسیب‌پذیر، به‌خصوص زنان و کودکان، ایجاد کرده است. به گفته‌ی او، این منازعات به وحدت و یکپارچگی کشور آسیب می‌رساند. العریبی همچنین هرگونه تلاش بین‌المللی برای مداخله در امور داخلی لیبی را رد کرد.

در همین حال، حنان المذبل، عضو «سازمان الطموح برای کودک و زن»، به تأثیر درگیری‌های مسلحانه بر تحصیل و اشتغال زنان پرداخت و گفت: «خشونت و درگیری‌های سیاسی و مسلحانه، عملکرد شغلی، پیشرفت تحصیلی و مشارکت سازنده‌ی زنان در جامعه را مختل می‌کند.»

او توضیح داد که با شعله‌ور شدن درگیری‌های مسلحانه در طرابلس یا شهرهای دیگر، استادان زن دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی برای حضور در محل کار خود در شهرهای دیگر با دشواری‌های جدی روبرو می‌شوند. این امر روند آموزش را نه فقط برای این زنان، بلکه برای نسل‌های آینده نیز متوقف می‌سازد.

وی خاطرنشان کرد: «زن عضوی کلیدی و تأثیرگذار در جامعه است و به عنوان نیروی کار در تمام بخش‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حضور فعال دارد. بنابراین، درگیری‌ها نقش زنان را محدود و تضعیف می‌کنند و این مسئله به کل جامعه آسیب می‌زند.»

حنان المذبل با تأکید بر اینکه راه‌حل‌های موقت کارساز نیستند، خواستار یافتن راهکاری ریشه‌ای برای معضل گروه‌های مسلح و گسترش سلاح شد. او از مقامات مسئول خواست تا برای تأمین ثبات کشور و جامعه، این مسئله را به طور جدی پیگیری و حل کنند.

در همین حال، قدریه عثمان، فعال حقوق بشر، معتقد است که تیراندازی و درگیری‌های مسلحانه، به‌ویژه در ساعات پایانی شب، زنان را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. او معتقد است این وضعیت می‌تواند به بحران انسانی بینجامد، چرا که زنان مبتلا به بیماری‌های مزمن یا دارای نیازهای ویژه، برای خروج از مناطق درگیری با دشواری‌های جدی مواجه‌اند. این شرایط، کار تیم‌های واکنش سریع برای شناسایی نیازمندان و ارائه‌ی کمک‌های فوری را نیز مختل می‌کند. عثمان در پایان توضیح داد که چنین درگیری‌هایی سلامت جسمی و روانی زنان را به خطر می‌اندازد و نقش آن‌ها را در خانواده کمرنگ می‌سازد.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی درباره‌ی درگیری گروه‌های مسلح در پایتخت لیبی اعلام کرد: «غیرنظامیانِ گرفتار در نبردهای طرابلس، قربانی اصلی اقدامات بی‌ملاحظه و غیرمسئولانه‌ی گروه‌های مسلحی هستند که با آتش گشودن با سلاح‌های سنگین در مناطق مسکونی، بی‌اعتنایی کامل خود را به جان مردم نشان می‌دهند.» این سازمان همچنین تصریح کرد که تمام گروه‌های مسلح وظیفه دارند از غیرنظامیان در برابر آسیب‌دیدگی محافظت کنند و حکومت نیز باید حق شهروندان برای اعتراض مسالمت‌آمیز را به رسمیت بشناسد.