مهاباد؛ در سایه‌ی کمبود درمان و سنگینی تبعیض
مهاباد و روستاهای اطراف آن با کمبود پزشکان متخصص، داروهای ضروری و مراکز درمانی مواجه‌اند. در این میان، زنان به دلیل تبعیض‌های ساختاری و تابوهای اجتماعی، بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند.
ویان مهرپرور
مهاباد- اگرچه وضعيت سلامت مردم ايران از نظر دسترسی به امکانات و خدمات بهداشتی-درمانی مطلوب نیست اما این شرایط برای مردم روژهلات و به‌ویژه زنان در ابعاد گسترده‌تری دیده می‌شود.
یکی از شهرستان‌هایی که با این محرومیت‌ها دست و پنجه نرم می‌کند، مهاباد است که به عنوان یک قطب درمانی اغلب از شهرهایی چون پیرانشهر و سردشت هم به آن مراجعه می‌کنند و کمبودهای فراوانی دارد. وضعیت بهداشت و درمان در این شهر و روستاهای اطراف آن، بازتابی از ناعدالتی‌ها و کمبودهای گسترده در سیستم سلامت کشور است. جغرافیای مرزی و دیدگاه سیاسی جمهوری اسلامی به خلق کورد از اصلی‌ترین عوامل بی‌توجهی به این منطقه به‌شمار می‌رود که حتی سلامت مردم آن را نیز مورد هدف قرار داده است و زنان در یک بستر ناعادلانه از اصلی‌ترین قربانیان آن به شمار می‌روند.
کمبود پزشک متخصص و دندانپزشکی تخصصی، فقدان داروهای ضروری، فاصله‌ی زیاد روستاها از مراکز درمانی و داروخانه‌ها در کنار گرانی و مشکلات سراسری بهداشت و درمان در یک چهارچوب مردسالارانه با نابرابری‌های موجود، رنج‌‌ها را تشدید می‌کند.
کمبود مراکز پزشکی و درمانی
مهاباد یک بیمارستان دارد که قدمت آن به بیش از چهار دهه می‌رسد. ساختمان‌های قدیمی مراکز درمانی سلامت مردم را تهدید می‌کند و به گفته‌ی بهار.ز یکی از کارمندان این بیمارستان، بیشتر تعمیرات و حتی ساخت بخش دیالیز توسط خیرین شهر انجام شده است.
تعداد خانه‌های بهداشت در تمامی مناطق شهری و۲۲۴ روستای مهاباد ۶۵ واحد است که برای جمعیت ۲۰۰ هزار نفری آن کفایت نمی‌کند. بسیاری از روستاها یک خانه‌ی بهداشت دارند و جاده‌های صعب‌العبور برای زنان باردار و دارای بیماری‌های خاص مشکل آفرین است. منیژه.ک اهل یکی از روستاهای دهستان منگور شرقی است که به دلیل عدم دسترسی به متخصص زنان در ماه ششم بارداری فرزندنش را از دست داده است. او در مورد کمبود امکانات پزشکی می‌گوید: «خانه‌ی بهداشت از ما دور است و فقط واکسیناسیون و تزریقات در آنجا انجام می‌شود. ماما هم فقط شیفت صبح و برخی از روزها در دسترس است. شبی که فرزندم سقط شد جاده‌ها به دلیل بارش برف بسته بودند و غیر پزشک معالجم که در اورمیه بود کسی مسئولیتم را بر عهده نمی‌گرفت.»
او در ادامه در مورد تنیدگی تابوها و کمبودها در این منطقه می‌افزاید: «بسیاری از زنان برای مشکلات زنانه به خود درمانی و درمان‌های سنتی روی می‌آورند. برای زنان روستا بیان مشکلات زنانه نوعی شرم است که مثلا بگوید به خاطر عفونت زنانه می‌خواهم به شهر بروم.»
بحران کمبود پزشک
کمبود پزشک عمومی در خانه‌های بهداشت و پزشکان متخصص حتی در بیمارستان مهاباد به یک بحران تبدیل شده است. بسیاری از مردم این منطقه برای آنکه توسط یک پزشک حاذق و در یک زمان کوتاه ویزیت شوند باید به مرکز استان و یا شهرهایی چون تبریز و تهران سفر کنند. به گفته‌ی سارا.ل زمانیکه در این شهر با یک متخصص زنان تماس می‌گیرد، برای یک و ماه نیم دیگر به او وقت می‌دهند و مورد اضطراری را قبول نکرده‌اند. کانی.ب نیز که مادرش یکی از جانبازان شیمیایی سردشت است هنگام مراجعه به بیمارستان مهاباد با این پاسخ که «پزشک متخصص مجاری تنفسی نداریم»، به اورمیه می‌روند.
مشکلات دندانپزشکی
در حالیکه بسیاری از مردم توانایی انجام خدمات دندانپزشکی را ندارند زنان به دلیل عدم حمایت و جلوگیری از استقلال مالیشان در بی امکاناتی موجود، شکل دیگری از تبعیض را تجربه می‌کنند. زارا.ث که به درمان ریشه دندان نیاز داشته است پس از نوبت یک‌ماهه در درمانگاه تأمین اجتماعی نزد دندانپزشک می‌رود. او گفت : «تأمین اجتماعی ارزان‌تر است و وقتی همراه همسرم به آنجا مراجعه کردم، دکتر گفت نیاز به درمان ریشه داری و اینجا نمی‌توان برایت کاری کرد. وقتی دیدیم از هزینه‌ی درمان آزاد برنمی‌آییم همسرم گفت که دندانت را بکش که دیگر درد نداشته باشی.» نبود متخصصان دندانپزشکی در این شهر در خارج از مراکز دولتی نیز سبب ایجاد چالش‌های گوناگون شده است.
کمیابی دارو عدم دسترسی به ساده‌ترین اقلام پزشکی
در روستاها، حتی دسترسی به ساده‌ترین اقلام دارویی دشوار است. کژال.و می‌گوید برای تهیه‌ی تست بارداری مجبور شده است از معلم مدرسه‌ی روستا کمک بگیرد. زن دیگری به نام مینا.ج نیز به دلیل عدم توزیع وسایل پیشگیری از بارداری در خانه‌های بهداشت، با مشکل تهیه‌ی ضدبارداری مواجه است. در داروخانه‌های شهر هم داروهای ضروری کمیاب است و ویترین‌ها بیشتر با ویتامین و مکمل‌ها پر شده‌اند.اوین.ت پس از ابتلا به عفونت چشمی و مراجعه مکرر به چشم‌پزشک، لنز پانسمان چشمی را به توصیه‌ی دوستش از تبریز تهیه کرده است. او می‌گوید: «پزشکم گفت چون این لنز در مهاباد پیدا نمی‌شد، آن را تجویز نکرده‌ام.»
داروی بیماری‌های قلبی، سرطان، ام اس، مشکلات حاد روده و ... در این شهر یافت نمی‌شود. فائزه.خ که از بیماری قلبی رنج می‌برد هر ماه مجبور است از داروخانه‌ی شهرهای دیگر و یا بازار سیاه دارو آن را تهیه کند. علت نبود این داروها اغلب گرانی و کمیاب بودن آن است با این وجود برای بسیاری حتی این داروها نیز جایگزین داروهای اصلی هستند.