تأسیس شبکه خبرنگاران زن عراق برای نقش‌آفرینی در محیط زیست
با توجه به تأثیرات تغییرات اقلیمی برعراق، به‌ویژه بر زنان، شبکه‌ای از خبرنگاران زن برای پرداختن به مسائل آب‌وهوا و محیط زیست ازدیدگاه زنان تأسیس شد.
رجاء حمید رشید
عراق- در راستای گسترش نقش زنان خبرنگار و حمایت از مشارکت آن‌ها در مقابله با تغییرات اقلیمی و حفاظت از محیط زیست، مؤسسه « کركوك ناو » از تأسیس شبکه‌ای برای خبرنگاران زن در حوزه روزنامه‌نگاری محیط زیست در شمال عراق خبر داد. این بیانیه پس از پایان برنامه « گسترش نقش زنان خبرنگار در پوشش مسائل محیط زیست » در شهر سلیمانیه منتشر شد.
از آغاز ژوئن ۲۰۲۴، مؤسسه « کركوك ناو » یک برنامه شش‌ماهه را اجرا کرد که در آن ۱۸ خبرنگار زن از مناطق مختلف عراق شرکت داشتند. پس از پایان این برنامه، در ۱۳ ژانویه سال جاری، شبکه‌ای از خبرنگاران زن در حوزه روزنامه‌نگاری محیط زیست در هولیر تأسیس شد.
لیلا احمد، یکی از شرکت‌کنندگان در این برنامه که به‌عنوان یکی از اعضای هیئت سه‌نفره شبکه انتخاب شد، می‌گوید:
«ما آموزش‌های فشرده‌ای در مورد چگونگی پوشش مسائل محیط زیست از طریق روزنامه‌نگاری سازنده دریافت کردیم. در این برنامه، ۱۸ خبرنگار زن از ۸ شهر عراق، از جمله تمامی شهرهای اقلیم کوردستان، همچنین کرکوک، نینوا، دیاله و صلاح‌الدین شرکت داشتند. در پایان برنامه، بیش از ۸۰ گزارش خبری درباره مسائل محیط زیست و تغییرات اقلیمی با تمرکز بر روزنامه‌نگاری سازنده تولید کردیم. این برنامه با انتخاب یک هیئت سه‌نفره برای نظارت بر شبکه خبرنگاران زن در حوزه روزنامه‌نگاری محیط زیست به پایان رسید و تصمیم گرفته شد که این شبکه تحت پوشش مؤسسه « کركوك ناو » به فعالیت خود ادامه دهد. همچنین، بخشی جدید با عنوان (از محیط زیست) به وب‌سایت مؤسسه اضافه شد.»
هدف از تأسیس این شبکه چیست؟
لیلا احمد توضیح داد که تغییرات اقلیمی یکی از موضوعات مهم جهانی است که تأثیرات شدیدی بر عراق دارد، کشوری که در میان پنج کشور آسیب‌پذیر در برابر تغییرات اقلیمی قرار دارد. او گفت: « بیشتر گزارش‌هایی که درباره تغییرات اقلیمی و مسائل محیط زیستی منتشر شده، توسط مردان نوشته شده‌اند و این موضوع را از منظر مردانه بررسی کرده‌اند. از سوی دیگر، تغییرات اقلیمی به‌طور خاص بر زنان تأثیر دارد و آن‌ها نقش مهمی در مقابله با این مشکلات دارند. از این رو، ایده ایجاد این شبکه شکل گرفت تا زنان بتوانند نقش برجسته‌ای در تهیه گزارش‌های خبری درباره تغییرات اقلیمی و حفاظت از محیط زیست ایفا کنند.»
برنامه‌های شبکه برای آینده
لیلا احمد اشاره کرد که این شبکه قصد دارد دامنه فعالیت خود را گسترش دهد و پایداری خود را از طریق برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی، همچنین کمپین‌های آگاهی‌بخشی برای خبرنگاران زن فعال در حوزه روزنامه‌نگاری محیط زیست تامین کند. هدف این است که خبرنگاران زن بتوانند این مسائل را بیشتر در اخبار و گزارش‌های خبری پوشش دهند وعلاوه بر مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به مسائل محیط زیستی که ازمهم‌ترین موضوعات روز هستند، بپردازند.
او همچنین تأکید کرد که این شبکه بر روشن ساختن ابتکاراتی تمرکز دارد که با هدف بهبود محیط زیست و مقابله با روندهای تغییرات اقلیمی در جوامع محلی یا در مقیاس گسترده‌تر انجام می‌شوند. علاوه بر این، شبکه قصد دارد به بررسی جنبه‌های مختلف این ابتکارات پرداخته و داستان زنانی را که به‌طور فعال در مسائل محیط زیست و تغییرات اقلیمی مشارکت دارند، برجسته کند.
« خبرنگاران زن باید در بیان دیدگاه‌های خود در مورد مسائل محیط‌زیست نقش فعالی داشته باشند و نباید این موضوعات فقط به مردان محدود شود. هدف این شبکه افزایش مشارکت زنان در پوشش مسائل محیط‌زیستی به شکلی جامع و متعادل، از جمله ابتکاراتی است که زنان هدایت می‌کنند یا در آن‌ها نقش دارند.»
آیا این شبکه در سراسر عراق گسترش خواهد یافت؟
« لیلا احمد درباره گسترش این شبکه خبرنگاری در تمام شهرهای عراق گفت: از آنجا که این شبکه به‌تازگی تأسیس شده است، در حال حاضر تمرکز اصلی آن بر ایجاد شراکت‌های قوی با سازمان‌های جامعه مدنی و نهادهای تخصصی در زمینه محیط زیست و تغییرات اقلیمی است، ما در حال بررسی بهترین راه‌ها برای گسترش همکاری‌ها با سازمان‌های فعال در این حوزه و افزایش تعامل شبکه در زمینه آگاهی‌بخشی محیط زیستی هستیم. این کار از طریق تدوین یک استراتژی جدید با شرایط مشخص برای عضویت خبرنگاران زن در شبکه انجام می‌شود. اعضای این شبکه باید افرادی فعال باشند که بتوانند راه‌حل‌های واقعی ارائه داده و در آگاهی‌بخشی زیست‌محیطی نقش مؤثری ایفا کنند، نه اینکه صرفاً تعداد اعضا افزایش یابد بدون اینکه تأثیربسزایی داشته باشند. هدف این است که شبکه بستری برای توانمندسازی خبرنگاران زن باشد که بتوانند با افزایش آگاهی زیست‌محیطی بر جامعه تأثیر بگذارند و به حل مشکلات محیط زیستی کمک کنند.»
تمرکز بر روزنامه‌نگاری سازنده
لیلا احمد تأکید کرد که برنامه‌ریزی شبکه بر اساس « روزنامه‌نگاری سازنده » طراحی شده است، رویکردی که در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته اما هنوز در بسیاری از کشورها نسبتاً جدید است. این سبک روزنامه‌نگاری به برجسته‌سازی ابتکارات مثبت، ارائه راه‌حل‌های ممکن برای مشکلات و شناسایی موانع اجرای این راه‌حل‌ها و غلبه بر آن‌ها می‌پردازد.
« از طریق این روش، شبکه قصد دارد به افرادی که ابتکارات محیط زیستی دارند، کمک کند تا ایده‌ها و پروژه‌های خود را به شیوه‌ای مثبت ارائه دهند. همچنین، به خبرنگاران زن کمک خواهد کرد تا از روزنامه‌نگاری سازنده برای مطرح کردن مسائل محیط زیست به گونه‌ای استفاده کنند که به بهبود شرایط محیط زیستی کمک کرده و تغییرات مثبتی در جامعه ایجاد کند.»
مشکلات خبرنگاران زن در پوشش مسائل محیط زیست
لیلا احمد درباره مشکلاتی که خبرنگاران زن در شمال عراق در پوشش مسائل تغییرات اقلیمی با آن مواجه‌اند، گفت:
« یکی از مشکلات اصلی، کمبود متخصصان در زمینه محیط زیست و تغییرات اقلیمی است، که باعث می‌شود دستیابی به منابع اطلاعاتی معتبر و دقیق بسیار دشوار باشد. در بسیاری از موارد، منابع محدود مانع از تهیه گزارش‌های جامع و دقیق می‌شوند، که این امر گاهی باعث می‌شود خبرنگاران فقط به یک منبع اطلاعاتی متکی شوند، در حالی که این موضوع می‌تواند بر تنوع و جامعیت گزارش تأثیر منفی بگذارد.»
لزوم توجه دولت به مسائل محیط زیست
در پایان، لیلا احمد بر « لزوم توجه نهادهای دولتی به حفظ محیط زیست و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی از طریق اجرای طرح‌های مقابله با تغییرات اقلیمی، پاکسازی محیط زیست و افزایش فضای سبز » تأکید کرد.
او همچنین خواستار اعمال قوانین زیست‌محیطی بر بخش خصوصی، به‌ویژه در پروژه‌های مسکونی و تأسیس کارخانه‌ها شد، به‌گونه‌ای که شامل الزامات مربوط به مناطق سبز و حفظ پاکیزگی محیط زیست باشد.