مرکز خبر- زنان عفرین که در سال ۲۰۱۸ به دلیل حملات دولت ترکیه و گروه‌های وابسته به آن مجبور بە ترک سرزمین خود شدند و به شهبا پناه بردند، با مشکلات جدی روبه‌رو شدند. این زنان به دلیل سیاست‌های حکومت دمشق در شهبا، کمبود نیازهای اساسی زندگی و خدمات پزشکی، و حملات روزانه دولت ترکیه و گروه‌های وابسته به آن، که به انتقام شکست داعش توسط یگان‌های مدافع زنان و یگان‌های مدافع خلق صورت می‌گرفت، در طول ۷ سال مهاجرت خود در شرایط دشواری زندگی کردند.

زنانی که برای بار دیگر در اثر حملات اخیر دولت ترکیه و گروه‌های وابسته به آن مجبور به ترک شهبا شدند و به مناطق امن‌تر در شمال و شرق سوریه پناه بردند، پیامی را خطاب به بشریت و جامعه جهانی می‌دهند: «این ظلم را ببینید.» این سه کلمه که از زبان زنان مهاجر عفرین بیان می‌شود، نه تنها صدای اعتراض آن‌ها به بی‌عدالتی است، بلکه عزم راسخ خود را برای مقابله با این ظلم اعلام می‌کنند.

 

عفرین در انقلاب زنان؛ دژ مقاومت زنان

عفرین در شمال و شرق روژآوای کوردستان قرار دارد و برای کوردها از اهمیت تاریخی برخوردار است. این منطقه مرکزی است که فرهنگ کوردی و پشتیبانی اجتماعی به شکلی قوی در آن وجود دارد. شهر عفرین که در تمام دوران‌ها تحت رهبری زنان قرار داشته، در برابر تلاش‌های ناسیونالیستی برای نابودی فرهنگی، هویت خود را حفظ کرده است. زنان به عنوان بخش مهمی از این مقاومت و پیشگامان مبارزه، فرهنگ خود را حفظ کرده و آن را به نسل کنونی انتقال داده‌اند. با آغاز انقلاب در سوریه در سال ۲۰۱۱، مردم با تمام توان خود را در تمامی زمینه‌ها سازماندهی کردند. با شروع انقلاب روژآوای کوردستان در تاریخ ۱۹ جولای ۲۰۱۲، زنان در عفرین سازمان‌های خود را تأسیس کرده و ساختارهای خود را گسترش دادند. ایزدی‌هایی که در دوران پیش از انقلاب در حفاظت از فرهنگ خود تلاش می‌کردند و تحت فشارهای رژیم قرار داشتند، در انقلاب نیز حضور خود را نشان دادند.

 

اولین گردان زنان علیه داعش

زنان در جریان انقلاب زنان به دستاوردهایی زیادی دست یافتند و در هر زمینه‌ای از سیاست گرفته تا عرصه اجتماعی در تمامی حوزه‌ها وارد عمل شدند و خود را سازماندهی کردند و اولین گردان‌های ویژه زنان را در حوزه‌ی نظامی تشکیل دادند. در ۲۳ فوریه ۲۰۱۳، تحت نظارت یگان‌های مدافع خلق، اولین گردان زنان تشکیل شد. این گردان زنان قبل از اعلام رسمی خود به نام یگان‌های مدافع زنان (ی پ ژ ۴ آوریل ۲۰۱۳) در منطقه جندرس در عفرین، تحت عنوان «گردان شهید روکن» موجودیت خود را اعلام کردند.

زنان کورد که زیر پرچم (ی پ ژ) سازمان یافته بودند، در برابر گروه‌های داعش که به خصومت با زنان شناخته می‌شدند، مبارزه کردند و مقاومت نشان دادند. به این ترتیب، عفرین از دست گروه‌های شبه‌نظامی حمایت‌شده توسط دولت ترکیه که تلاش کردند تا نسل‌کشی انجام دهند خارج شد و زنان مبارز عضو یگان‌های مدافع زنان از این منطقه دفاع کردند.

زنان با رشد و گسترش انقلاب، با سازماندهی خود و ایجاد سازمان‌های مختلف، گام‌های بزرگ‌تری در ساختاردهی جامعه‌ی خود برداشتند. به دلیل جنگ‌ها در منطقه، مهاجران زیادی به ویژه از خلق عرب به منطقه پناه آوردند. عفرین و ساکنان آن با تمامی توان خود آغوش خود را به روی دیگر ملت‌ها گشودند و آن‌ها را در سازماندهی خود دخیل کردند. عفرین به یک منطقه دمکراتیک تبدیل شد. باورهای مختلف و اتنیک‌های مختلف عفرین را غنی کردند و برای مردم خاورمیانه مثالی از زندگی مشترک به وجود آوردند. در خاورمیانه با صلح و سازماندهی قدرتمند خود، شهری را ساختند که در این دوره با پارادایم ملت‌ دمکراتیک، اراده‌ای قوی از خود نشان داد.

 

اشغالگری و نسل‌کشی

مبارزه زنان روژاوای کوردستان به پیشرفت بشریت منجر شد و جایی برای امید و حمایت از آن به وجود آورد، اما از سوی برخی نیروها که تحت سلطه تفکر مردسالارانه بودند، به تهدید تبدیل شد. یکی از حکومت‌هایی که با رهبری زنان به دشمنی برخاست، دولت ترکیه بود. پس از آنکه داعش در مناطق روژاوای کوردستان، شمال و شرق سوریه شکست خورد، ترکیه چهره واقعی داعش خود را نمایان کرد. در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۸، گروه‌های داعش که لباس‌های ارتش ترکیه را به تن کرده بودند، به همراه برخی گروه‌های دیگر، حملاتی به عفرین آغاز کردند. بر اساس آمارهای گزارش شده از ۲۰ ژانویه تا ۲ فوریه، ۱۲۷ نفر توسط دولت ترکیه کشته و ۱۶۸ نفر مجروح شده‌اند. در روزهای بعد، کشتار مردم بیشتر شد. تنها در نتیجه حمله به یک کاروان در جندرس، بیش از ۳۰۰ نفر کشته شدند. تخمین زده می‌شود که بیش از ۵۰۰ نفر در حملات اشغالگری کشته شده‌اند. در برابر این حملات، مقاومت مردم و نیروهای (ی پ ژ -ی پ گ) نام خود را در تاریخ ثبت کردند. این مقاومت علیه تکنیک‌های ترکیه و گروه‌های وابسته به آن، حقیقت نیروهای دفاعی مردمی و یگان‌های مدافع زنان مقاوم است که با قدرت ایمان خود در برابر دشمنان ایستادگی کرده و مسیر مقاومت را ادامه دادند.

 

تغییر بافت جمعیتی عفرین، غارت و نسل‌کشی

پس از اشغال عفرین، دولت ترکیه تلاش کرد بافت جمعیتی منطقه را تغییر دهد. جمعیت کوردهای منطقه مجبور به مهاجرت شدند و گروه‌های وابسته به دولت ترکیه به جای آن‌ها مستقر شدند. همچنین در برابر ساکنانی که در عفرین ماندند، هزاران مورد آزار، قتل و آدم‌ربایی گزارش شده است. بر اساس آماری که در رسانه‌ها منتشر شده، بیش از ۵۰ درصد از ساکنان رسمی منطقه تحت فشار قرار گرفته و مجبور به ترک خانه‌هایشان شدند و این خانه‌ها به خانواده‌های وابسته به گروه‌های متحد دولت ترکیه داده شد.

بر اساس گزارش‌های دیده‌بان حقوق بشر، علاوه بر غارت خانه‌های شهروندان، در چارچوب تغییرات فرهنگی، زبان ترکی به اجبار بر مردم تحمیل شد و نام خیابان‌ها، مدارس و محله‌ها به ترکی تغییر یافت.

بر اساس گزارش سازمان حقوق بشر عفرین سوریه که در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۲۱ منتشر شده، در چهار سال اشغال عفرین؛ ۸ هزار و ۶۳ نفر مجبور به مهاجرت شدند. ۸۴ زن به قتل رسیده‌اند و ۶ نفر از آن‌ها خودکشی کردند، همچنین ۷۰ زن مورد تجاوز جنسی قرار گرفتند. به طور کلی، بیش از ۶۵۵ نفر کشته شده‌اند که ۴۹۸ نفر از آن‌ها بر اثر بمباران‌های دولت ترکیه و گروه‌های وابسته به آن جان باختند، و ۹۰ نفر نیز بر اثر شکنجه کشته شدند. ۳۰۳ کودک و ۲۰۱۳ زن در این حملات مجروح شده‌اند. بیش از ۳۳۳ هزار و ۹۰۰ درخت زیتون و درختان جنگلی قطع شدند و ۱۲ هزار درخت به آتش کشیده شدند.

همچنین بر اساس گزارش سازمان حقوق بشر عفرین-سوریه که در ماه ژوئن ۲۰۲۴ منتشر شده است، از سال ۲۰۱۸ تا کنون ۴۶۳ نفر کشته شده‌اند، ۱۰ هزار و ۳۳۲ نفر مجبور به مهاجرت شده‌اند و ۱۴۲ نفر نیز بازداشت شده‌اند. براساس گزارشی که از سوی کمیته حقوق بشر سازمان ملل (UN) در بازه زمانی بین ۱ دسامبر ۲۰۲۳ تا آگوست ۲۰۲۴ ارسال شده، ٢۶٠ نفر از جمله ۲۸ زن و ۸ کودک ربوده شده؛ ۸ زن و ۲ کودک کشته شده‌اند و ۲۶ نفر دیگر نیز بر اثر شکنجه کشته شدند. ۵ نفر دیگر زخمی شده‌اند؛ و یک زن و ۲ کودک نیز در میان ۵ نفری بودند که مورد شکنجه قرار گرفتند.

 

مهاجرت و مقاومت زنان در منطقه شهبا

پس از حملات اشغالگرانه‌ی دولت ترکیه به منطقه عفرین، هزاران نفر از ساکنان این منطقه مجبور به ترک خانه‌های خود شدند و به منطقه شهبا پناه بردند. در این شرایط سخت، زنان در منطقه شهبا با مقاومت و مبارزه خود، تلاش کردند تا زندگی جدیدی بسازند و از حقوق و آزادی‌های خود دفاع کنند. زنان شهبا با مقاومت بی‌وقفه و عزم راسخ خود، تلاش کردند تا شرایط زندگی در این منطقه را بهبود بخشند. زنان در ۷ سال مهاجرت و آوارگی در شهبا، از پیگیری آرمان آزادی خود دست نکشیدند و همواره به امید بازگشت به عفرین آزاد و ایجاد یک جامعه آزادتر، به مبارزه ادامه دادند. از یک سو حملات روزانه دولت اشغالگر ترکیه و مزدورانش به شهبا ادامه داشت و از سوی دیگر تحت محاصره‌ی شدید رژیم دمشق قرار داشتند. رژیم دمشق از ورود هرگونه سوخت، دارو و نیازهای اولیه به منطقه جلوگیری می‌کرد. بزرگترین فشار بر دوش زنان بوده است، اما زنان از مبارزه دست برنداشتند.

 

مهاجرت دوم، با تصمیم به مبارزه

در ۲۶ نوامبر، گروه‌های هیئت تحریر الشام وابسته به دولت ترکیه به شهر حلب حمله کردند. پس از حملات مشترک دولت ترکیه و گروه‌های وابسته به آن، طی چند روز حملاتی به تل رفعت، شهبا و روستاهای حلب صورت گرفت. مردمی که به دلیل حملات دولت ترکیه از عفرین به شهبا پناه آورده بودند، به دلیل این حمله دوباره مجبور شدند به مناطق امن‌تر منطقه شمال و شرق سوریه پناه ببرند. زنانی که درد ۷ ساله مهاجرت را تجربه کرده‌اند، با وجود تمام مشکلات، تصمیم خود را برای ادامه مبارزه با قدرت بیشتری گرفتند.

زنانی که به دلیل حملات گروه‌ها از مناطق و خانه‌های خود آواره شده‌اند، خود را به مناطق امن‌تر تحت مدیریت اداره خودمدیریتی دموکراتیک در شمال و شرق سوریه می‌رسانند. زنانی که از عفرین به شهبا کوچ کرده‌اند و در نتیجه حملات اشغالگری، بار دیگر مجبور به مهاجرت شده‌اند و به شهر طبقا پناه برده‌اند، صدای خود را به جامعه جهانی رسانده و می‌گویند: «صدای ما را بشنوید.»

روکن محمد حبش، زنی اهل عفرین است که در سال ۲۰۱۸ مهاجرت کرده و به شهبا آمده است. روکن می‌پرسد: «این دولت ترکیه چه چیزی از ما می‌خواهد؟» و می‌گوید: «هر روز بمباران می‌کند. کوردهای ما در هر جا حضور دارند. روکن از تمام کوردها می‌خواهد که در برابر این حملات ایستادگی کنند.»

 

«ما دوباره مجبور به مهاجرت شدیم»

امینه علی نیز که از عفرین به شهبا آمده است و دلیل این مهاجرت را اشغالگری حکومت ترکیه عنوان می‌کند، با اشاره به اینکه خانه‌اش در آنجا ویران شده است، می‌گوید: «۷ سال است که ما در شهبا زندگی می‌کنیم. در این مدت توانستیم کمی خودمان را جمع و جور کنیم اما دوباره مجبور به مهاجرت شدیم. در روز حملات، گروه‌ها به خانه‌مان حمله کردند و پای پسرم را مجروح کردند.» امینه همچنین خطاب به جامعه‌ی جهانی می‌پرسد: «ما چه کرده‌ایم؟» و می‌گوید: «تا زمانی که حتی یک قطره خون در بدن ما باشد، با رزمندگان و مبارزان خود مقاومت خواهیم کرد.»

 

«دیگر بس است!»

زن دیگری نیز از آوارگان شهر عفرین می‌گوید: «ما در خانه خود بودیم، اما گروه‌های اردوغان به ما حمله کردند. خانه ما را خراب کردند.» زن جوانی از زبان همسایگان و آشنایانشان خود در عفرین می‌گوید که آن‌ها در زیر ظلم گروه‌های وابسته به داعش زندگی می‌کنند. زن کورد در برابر سکوت جامعه‌ی جهانی، صحبت‌های خود را با این جملات بیان می‌کند: «این کسانی که دموکراسی را فریاد می‌زنند، وضعیت ما را نمی‌بینند. اداره خودمدیریتی برای حفاظت ما، ما را از شهبا خارج کرد. آن‌ها سلامت باشند. ما این اشغالگری را نمی‌پذیریم. دیگر بس است! چه چیزی از ما می‌خواهند؟ شرم‌آور است، حرام است. من از همه می‌خواهم که این حقیقت، این ظلم را ببینند. از اداره خودمدیریتی، تشکر می‌کنم که مارا  به اینجا منتقل کردند. در اینجا ما در امان هستیم.»

زن دیگری که مهاجرت کرده نیز می‌گوید: «ما مجبور به مهاجرت شدیم و سعی می‌کنند ما را از ریشه خود دور کنند. آن‌ها می‌گویند با اشغال زمین‌های ما، فکر و روح ما را تسخیر خواهند کرد، اما دولت ترکیه، گروه‌های وابسته به آن و تمام جهان باید بدانند که ریشه‌های ما که بر روی خاک ما قرار دارد، از ما محافظت می‌کند. هیچگاه فکر و روح ما تسخیر نشده‌اند و هر کجا که برویم، ما با مقاومت خود خواهیم ایستاد.»