نیان راد

مهاباد- شعر دهه‌هاست از زبانی مردانه تولید می‌شود بطوریکه زن یا نباید می‌نوشت و یا اگر پا به عرصه‌ی نوشتار می‌گذاشت باید در همان ادبیات و نگاه مردانه احساسات خود را بازتولید می‌ساخت. با این‌حال به مرور زنانی پا به این حوزه نهادند که با شکستن تابوهای غالب احساسات زنانه را در واژه‌ها گنجاندند؛ احساساتی که برای بسیاری از آن‌ها حتی در اجتماع ادیبان و اهل قلم با واکنش‌هایی نه چندان خوشایند روبه‌رو می‌شد.

در لابه‌لای این سرود‌ه‌های زنانه، غزل به عنوان یکی از قالب‌های شعری کهن همچنان در ادبیات کوردی کمتر به بیان زنانه خو گرفته است اما زنان کورد نیز همچنان در تکاپو هستند تا این بخش از ادبیات کوردی را با بیان زنانه پربارتر نمایند. برای مثال ابیات زیر را می‌توان به عنوان نمودی از غزل زنانه معرفی کرد:

 

"شەونمی هەستی ژنێک دەڕژێ لە چاوانی شێعر

(شبنم احساس زنی از چشمان شعر می‌ریزد)

خەو دەتارێنی بە تاسەی هەوری گریانی شێعر

(آروزی بارش ابر شعر خواب را از چشم می‌گیرد)

ئێستە دڵبەستەم بە ئازادی لە بەندی قافیە

(حالا در بند قافیه به آزادی دلبسته‌ام)

گەرچی دیل بم تا ئەبەد من هەر بە تاوانی شێعر"

(اگر تا ابد به تاوان و جرم شعر اسیر باشم)

 

این ابیات بخشی از یکی از غز‌ل‌های شاعر کورد، نرمین ابراهیم آذر با تخلص "ته‌وار"تَوار است که روز چهارشنبه، ۳۰ مهرماه از اولین کتاب غزل خود با نام "غوربه‌ت" در مهاباد رونمایی کرد.

در این مراسم که با حضور هنرمندان و نویسندگان شهرهای مختلف روژهلات برگزار شد نرمین ابراهیم آذر در معرفی کتاب خود و بیان زنانه گفت:« من در طول ده سال فعالیتم که مشغول به نوشتن شعر و به ویژه شعر کلاسیک هستم سه مرحله را پشت سر گذاشته‌ام. مرحله‌ی اول مربوط شعر کلاسیک و غزل بود، آرزوی من این بود که بتوانم در غزل به شیوه‌ای تخصصی زبان زنانه را به حیطه‌ی شعر کلاسیک بیاورم و بتوانم زن بودن خود را در آن نشان دهم. مسئله‌ای که نبودش واقعا چشمگیر بود. پس از آن نیز با دیدی اجتماعی در حوزه‌ی "چهارپاره" کار کردم و حالا در حوزه‌ی شعر سپید هم کار می‌کنم.

اثری که اکنون افتخار افزودن به کتابخانه‌ی کوردی بدان بخشیده شده است، بیشتر از غزل تشکیل شده است و شامل اشعار کلاسیک من تا سال ۱۴۰۱ است. علت اینکه سایر آثارم به چاپ نرسیده است، این است که متاسفانه اجازه‌ی چاپ نگرفته است اما افق و آینده روشن است. امیدوارم بتوانم آن‌ها را نیز به کتابخانه‌ی کوردی تقدیم کنم. ما بر راه خود استوار هستیم.»

نقد و بررسی این کتاب نیز از سوی دو نویسنده‌ و تحلیلگر ادبی کورد، مهری پاکزاد و مراد اعظمی صورت گرفت که در آن مهری پاکزاد، دکتری ادبیات، در خصوص اشعار این نویسنده‌ی زن، ضمن تبریک برای چاپ این اثر زنانه و خواندن یکی از اشعار آن در خصوص آزادی بیان عواطف زنانه گفت:« ته‌وار یکی از شاعران پر احساس است و آن لحظه‌ای که شعر می‌گوید کاملا خودش است و آزادانه سخن می‌گوید، آزادانه می‌گوید دوستت دارم و از خالص‌ترین احساسات و نیازهای انسانی خود سخن می‌گوید و خودش را سانسور نکرده است.

ما چه  در آثار زنانه و چه در آثار مردانه به ندرت این مسئله را داریم که شاعری احساس خود را کامل بیان کند اما در آثار شاعرانی چون مصباح‌الدیوان ادب یا زنانی چون سیمین بهبانی و فروغ این مسئله را می‌بینیم که مالک مطلق احساسات خود هستند و بدون توجه به اطرافیان از احساسات خود پرده برمی‌دارند و کسانی همچون فروغ براستی با قلم خود صادق بوده‌اند اما جامعه‌ی ما زنان را کلا از بی‌باکی و سخن گفتن از تمام عواطف خود محروم ساخته است.»

مهری پاکزاد در ادامه‌ی سخنان خود ضمن تحلیل قالب‌های شعری این غزل‌ها که نمودی از استقلال، قدرت و انقلابی درونی و همچنین صمیمیت و تعمق احساسات است درخصوص شرایط شاعران زن در جامعه با اشاره به غزل‌های ته‌وار افرود:« زنان بسیاری می‌نویسند اما کارهای خود را پخش نمی‌کنند و دلیل آن باید بررسی شود که آیا جامعه مانع است، یا فضای مردانه و یا خانواده‌ها و ... که باید آسیب شناسی گردد. همانطور که می‌بینیم ته‌وار نیز در اشعار خود گلایه‌های بسیاری را از فضای ادیبان در قالب همان شعرها مطرح کرده است. در پایان، شعر زنانه‌ی ته‌وار خود را اثبات می‌کند و هرکس آن‌ را بخواند می‌تواند به واضحی زنانگی را در آن درک کند همچون اشعار و آثاری که از زنان کورد در گذشته، به ما رسیده است.»

در پایان این مراسم از کتاب "غوربه‌ت" با حضور عده‌ای از نویسندگان زن و مرد رونمایی شد و این کتاب شعر به زبانی زنانه در قلب ادبیات کوردی جای گرفت.