راهی پر از موانع و خطرات... واقعیت زنان رسانه‌ای در لیبی
برخورداری از یک زندگی آرام برای زنان به خصوص در لیبی شاغل در عرصه رسانه با چالش‌های متعددی همراه است. علیرغم پیشرفت‌های قابل توجه در این حوزه، فعالیت حرفه‌ای زنان در عرصه رسانه کماکان با مقبولیت اجتماعی کامل مواجه نگردیده است.
هندیه عشی
بنغازی- زنان فعال در حوزه رسانه در لیبی با مسائل و موانع متعددی مواجه هستند که بر عملکرد حرفه‌ای و اهداف شغلی ایشان در این عرصه تأثیرگذار می‌باشد. این امر به ویژه پس از دوره طولانی منازعات و درگیری‌های نظامی که این کشور تجربه کرده، نمود بیشتری یافته است. از جمله مهم‌ترین چالش‌های پیش روی این گروه از زنان می‌توان به فقدان تأمین امنیت کافی و همچنین مواجهه با اشکال مختلف خشونت، اعم از فیزیکی و سایبری، اشاره نمود.
وفاء بوجواری، از زنان برجسته و صاحب‌نام در عرصه رسانه لیبی، مسیر حرفه‌ای پرچالشی را طی نموده است. او از زمان اتمام تحصیلات خود در رشته رسانه از دانشگاه بنغازی در سال ١٩٩٧ میلادی، با موانع متعدد اجتماعی، امنیتی و سیاسی مواجه گردیده و در جهت غلبه بر آنها تلاش مستمر داشته است.
علیرغم مسئولیت‌های خانوادگی، وی با اتکا به توانمندی‌ها و عزم راسخ خود موفق به جلب حمایت و تشویق اطرافیان گردیده و توانسته است جایگاه والایی در عرصه رسانه برای خود کسب نماید، به نحوی که الگویی برای نسل‌های آتی محسوب می‌شود. وفاء بوجواری در این خصوص اظهار داشت: «از بدو ورود به دانشکده رسانه، از پشتیبانی قابل توجهی از جانب خانواده و کادر آموزشی دانشگاه بهره‌مند گردیدم. وی حامیان برجسته زنان و دانشجویان مؤنث در حوزه رسانه بودند، به ویژه در مورد دانشجویان دارای فرزند یا متأهل که حضور در کلاس‌ها یا مشارکت در پروژه‌های عملی دانشکده برایشان با دشواری‌هایی همراه بود.»
وفاء بوجواری پس از اتمام تحصیلات در رشته رسانه، بیش از ربع قرن در این عرصه به فعالیت حرفه‌ای مشغول بوده است. وی مسیر شغلی خود را در مقام خبرنگار رادیو آغاز نموده و به گزارش فعالیت‌های شهرداری در طول هفته می‌پرداخت. در این راستا، با تعداد قابل توجهی از مسئولین و فعالان در شهرهای مختلف ارتباط برقرار می‌کرد تا اخبار و اطلاعات مرتبط با امور شهرداری‌ها را از طریق یک برنامه تصویری به مخاطبان منتقل نماید. وفاء بوجواری در این خصوص اظهار داشت: «اینجانب اشتیاق و انگیزه فراوانی برای اثبات حضور خود به عنوان یک زن در عرصه فعالیت‌های رسانه‌ای داشتم.»
پس از سال ٢٠٠٠ میلادی، وفاء بوجواری به سمت مدیریت تولید در یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای لیبی منصوب گردید. متعاقباً، وی به فعالیت در حوزه رادیو روی آورد. در این عرصه، وی احساس می‌کرد فرصت بیشتری برای کسب جایگاه در میان برجسته‌ترین روزنامه‌نگاران لیبی در اختیار دارد. این امر به ویژه با توجه به حمایت‌هایی که از سوی همکاران خود دریافت می‌نمود، تقویت می‌گردید.
در پنج سال اخیر، وی همکاری خود را با چندین شبکه ماهواره‌ای لیبیایی گسترش داده است. علیرغم مخالفت برخی از روزنامه‌نگاران مذکر با حضور وی، او موفق شد به فعالیت حرفه‌ای خود تداوم بخشیده و عملکرد مطلوبی ارائه نماید. این امر با پشتیبانی قابل توجهی از سوی روزنامه‌نگاران اعم از زن و مرد محقق گردید که نقش مهم وی در این ایستگاه‌های تلویزیونی را مورد تأیید قرار می‌دادند.
همانند سایر زنان فعال در عرصه رسانه در لیبی، وفاء بوجواری نیز با موانع و مشکلات متعددی مواجه گردیده است. وی در این خصوص اظهار می‌دارد: «مسائل زمانی حادتر و پیچیده‌تر می‌گردند که صرفاً به دلیل جنسیت با آنها روبرو می‌شوید.» وی در ادامه می‌افزاید: «زنان در لیبی کماکان با محدودیت‌های اجتماعی مواجه هستند، چرا که نگرش کلیشه‌ای جامعه نسبت به انان همچنان بر واقعیت زندگی‌شان سایه افکنده است. این امر علیرغم پیشرفت‌های قابل ملاحظه و مشارکت فعال زنان در حوزه‌ها و مشاغل گوناگون همچنان پابرجاست.»
وی تأکید نمود که زنان لیبیایی موفق به شکستن این محدودیت‌ها گردیده‌اند. این امر به ویژه در مورد زنان فعال در عرصه رسانه و خبرنگارانی صادق است که ساعات متمادی خارج از منزل به فعالیت حرفه‌ای می‌پردازند یا به مناطق درگیری و عرصه‌های مختلف وارد می‌شوند تا اخبار و اطلاعات را انتقال دهند و وظایف شغلی خود را به نحو مطلوب به انجام رسانند.
وفاء بوجواری همچنین به محدودیت‌هایی اشاره نمود که ممکن است زنان در مناصب مدیریتی، چه در بخش دولتی و چه خصوصی، با آن مواجه گردند. وی در این خصوص بیان داشت: «برخی از مردان ممکن است مدیریت زنان در مناصب ارشد یا حضور آنان در رأس سلسله مراتب سازمانی را نپذیرند، زیرا چنین موقعیتی را کسر شأن خود تلقی می‌کنند.
این افراد از دریافت دستورالعمل‌ها و فرامین از یک زن در محیط کار امتناع می‌ورزند، در حالی که همان موارد را از جانب یک مرد به سهولت می‌پذیرند.»
وی به برخی چالش‌هایی اشاره نمود که زنان لیبیایی به طور کلی در محیط خانواده با آن مواجه می‌گردند. به اعتقاد وی، برخی خانواده‌ها مانع مشارکت زنان در بعضی حرفه‌ها و مشاغل می‌شوند: «خانواده ممکن است جاه‌طلبی‌های ایشان را محدود نموده و مانع تحقق آنها گردد. به عنوان نمونه، هنگامی که دختری با انگیزه دفاع از کشور خود به دانشکده نظامی یا امنیتی وارد می‌شود، بلافاصله با مخالفت خانواده و محیط اجتماعی و همچنین تمسخر مواجه می‌گردد. برخی بر این باورند که ورود زنان به این گونه حرفه‌ها مناسب نیست.»
وفاء بوجواری این قبیل واکنش‌ها را که به زعم او نوعی خشونت خانگی علیه دختران جهت ممانعت از تحقق آمال او محسوب می‌شود، مورد نکوهش قرار داد. این در حالی است که زنان پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته و توانمندی‌های چشمگیری را در عرصه‌های متعدد نظامی، امنیتی و غیره به منصه ظهور رسانده‌اند. وی خواستار تقویت روحیه همکاری، پذیرش متقابل و نگرش مثبت در محیط کار میان مردان و زنان شاغل در حوزه رسانه گردید.