از سقط زیرزمینی تا آسیب‌های جدی
سقط جنین از حقوق اساسی زنان می‌باشد که در ایران جز در موارد پزشکی خاص، ممنوع است. این ممنوعیت با گسترش «سقط زیرزمینی» زنان را با خطرات فراوانی روبه‌رو کرده و با تصویب و اجرای قوانین افزایش جمعیت برعمق این زیرزمین‌ها و خطرات آن کماکان می‌افزاید.
ویان مهرپرور
مهاباد- پایان دادن به بارداری یا سقط جنین خودخواسته یکی از حقوق اساسی زنان است و بر همین اساس سقط جنین ایمن بخشی اساسی از سلامت جنسی و باروری را تشکیل می‌دهد که باید در دسترس همگان قرار گیرد. نبود چنین حقی در ایران به علت ممنوعیت سقط خودخواسته جز در موارد پزشکی که به تایید کمیسون‌های پزشکی و قاضی است، زنان را با آسیب‌های گوناگونی روبه‌رو می‌کند. عدم وجود مراکز ویژه و دسترسی به امکانات لازم در کنار جریمه‌های قانونی، موانع زیادی را برای زنان، خانواده‌ها و متخصصان سلامت بوجود آورده است.
آمار و علل سقط نا امن در ایران
براساس اطلاعات مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت، روزانه حداقل هزار سقط جنین در ایران صورت می‌گیرد. بسیاری از زنان علت پایان دادن به بارداری را نبود شرایط و امکانات فرزندآوری ذکر می‌کنند. نسرین.د از مهاباد، عدم آمادگی روانی و ژاله.ک مشکلات اقتصادی را از علل سقط خود می‌دانند. برخی دیگر همچون دلارا.ر به بارداری ناخواسته در دوران نامزدی اشاره می‌کنند که ممکن است تبعات اجتماعی زیادی به دنبال داشته باشد.
تصمیم گیری در مورد کنترل بارداری، انتخاب زمان و شرایط فرزندآوری در دایره‌ی حق اختیار زنان بر بدنشان قرار می‌گیرد. حقی که در ایران این روزها بیشتر قربانی سیاسی حکومت است. به گفته‌ی مسئولان نرخ رشد جمعیت در ایران به کمتر از یک درصد رسیده است. حکومت نیز به علت کمبود جمعیت، مشکلی که ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور او را با مسائل امنیتی و اقتصادی جدی روبه‌رو کند، علیه زنان و سلامت جامعه گام برداشته است.
حکومت ایران قانون"جوانی جمعیت و حمایت از خانواده" را برای ترویج ازدواج و فرزندآوری در سال ۱۴۰۰ اجرا کرد؛ قانونی که براساس ماده ۵۶ آن، سقط جنین از جرائم دارای جنبه عمومی و مستوجب مجازات دیه، حبس و ابطال پروانه پزشکی است.
با تصویب این طرح دسترسی به امکانات پیشگیری محدود شد و غربالگری بارداری نیز حذف گردید. با وجود ابراز نگرانی برای به خطر انداختن سلامت جامعه و اعتراض به این قانون، دادستان کل ایران، محمد موحدی، در بهمن ۱۴۰۲ در بخشنامه‌ای سراسری خواستار برخورد «قاطع و قضایی» با مراکز غیرمجاز سقط جنین و شبکه‌های مجرمانه در این حوزه شد؛ بخشنامه‌ای که بر عمق زیرزمین‌های ناامن سقط افزود.
از سقط نا امن تا آسیب‌های جدی
به گفته وزارت بهداشت ایران بیشتر سقط‌ها با قرص و در خانه انجام می‌شوند. نشمیل.گ، مامای شاغل در مهاباد در مورد سقط و روش‌های آن گفت:«سقط جدا شدن کامل جفت از دیواره رحم است که بصورت خونریزی دیده می‌شود. استفاده از داروی سقط موجب القای زایمان می‌شود و کورتاژ نیز به عنوان یک روش تهاجمی از طریق وارد کردن یک ابزار پزشکی به داخل بدن و جدا کردن جفت از دیواره انجام می‌شود.امکان مراقبت از بیمار وجود ندارد و معمولا گفته می‌شود که پس از خونریزی به بیمارستان مراجعه کند، زیرا سقط جنین برای پزشک و ماما منجر به ابطال پروانه یا جریمه‌ی سنگین می‌شود.»
داروهای مرتبط با سقط جنین در مکان و با قیمت‌های مختلف فروخته می‌شود. در میان آن‌ها قرص میزوپروستول بیشترین خواهان را دارد؛ یک ماما برای هر قرص یک میلیون تومان و یک صفحه‌ی مجازی در اینستاگرام برای یک ورق از این قرص، مبلغ ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قیمت می‌دهند. برخی از منابع هم برای کورتاژ غیر قانونی مبلغی بین ۳۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان بسته به سن جنین، ذکر کرده‌اند.
لیلا.ع که در اولین حاملگی مجبور به پایان بارداری شده، با انجام کورتاژ بیش از یک ماه درد و خونریزی داشته و به دلیل ترس به پزشک مراجعه نکرده است. لیلا گفت:«کورتاژ کامل انجام نشده بود و مجبور بودم آنرا تکرار کنم. دچار کم‌خونی و عفونت هم شده بودم.»
روش‌های سنتی همانند مصرف زعفران نیز به عنوان یک باور غلط رایج در بیشتر مواقع بی اثر است و گاهی می‌تواند خطرآفرین باشد. دلارا.ب که تجربه‌ی دو بار سقط جنین داشته است، در اینباره گفت:«پس از زایمان اولم عادت ماهانه‌ام متوقف شد و پس از مثبت بودن جواب بارداری به علت داشتن لکه‌بینی دکتر زنان دم کرده‌ی زعفران را تجویز کرد اما وقتی نتیجه نداد از قرص واژینال و زیر زبانی استفاده کردم. خون ریزیم مانند سقط اول نرمال نبود و در مراجعه به بیمارستان فهمیدم اگر دو ساعت دیرتر می‌رسیدم جانم را از دست می‌دادم.»
آسیب‌های روحی در حین سقط نیز ممکن است تا مدت‌ها باقی بماند. ماریا.خ رفتار توهین آمیز ماما را هنگام عمل در یک اتاق کوچک از یاد نبرده و شیدا.و از عذاب وجدان القایی دکتر سونوگرافی و پخش صدای قلب جنین برای انصرافش از سقط گفت که هنوز او را آزار می‌دهد.
زنان در "سقط زیرزمینی" با خطرات فراوانی روبه‌رو هستند. حقوق آنان در امور جنسی و تولید مثل با تصویب و اجرای قوانین افزایش جمعیت در ایران بیش از پیش نقض می‌شود و سلامت و جانشان به خطر می‌افتد. گرچه غیر قانونی بودن سقط جنین و غیر اخلاقی دانستن آن مخصوص ایران نیست اما با وجود هشدار سازمان‌های جهانی، حکومت ایران در اقدامی که اجبار به فرزندآوری قلمداد می‌شود، نه تنها در افزایش جمعیت موفق نمی‌شود بلکه بر به خطر انداختن جان زنان، اصرار می‌ورزد.