REFÎF ESLÎM

Xeza – Ji ber êrîşên Israîlê yên beriya cejna Remezanê dest pê kirin ne tenê mirov bûn hedef, di encama êrîşan de di heman demê de bi sedan tax, xanî û sazî bi tevahî hatin hilweşandin. Yekser piştî bidawîbûna êrîşan, niştecehên Xezayê dikaribûn ji nû ve ji bo aramiyê, vegerin jiyana xwe ya normal. Lê pirs ev e; gelo dê ev aramî demek dirêj bidome? Ma gengaz e ku dîsa ev êrîş ji nû ve dest pê bikin? Van pirsan ji hêla analîsta siyasî Ebîr Sabit ve di hevpeyvînek bi ajansa me re hatin bersivandin.

"Di dema êrîşên berê de Israîlê peymanek agirbestê îmze dikir"

Profesora Zanista Siyasî û Têkiliyên Navneteweyî, Ebîr Sabit, diyar kir ku ya ku di dema êrîşên vê dawîyê de li Xezayê qewimî, peymana sekinandina gulebarankirinê bû, ne agirbest bû, yanî gengaz e ku yek ji her du aliyan dîsa dest bi şer bike.

Ebîr got ku di dema êrîşên berê yên li ser Xezayê de, Israîlê peymanek agirbestê îmze dikir ku mercên mecbûrî dide her du aliyan êdî nema şer bikin û wiha pê de çû: "Di peymana agirbestê de di heman demê de li ser gelek mijarên din ên ku ji bo jiyana niştecihên Xezayê girîng in, lihevhkirn çêbû wekî vekirina korîdoran, diyarkirina qada masîvaniyê û derbaskirina malzemeyên xwarinê."

"Nakokiya di navbera Serokê DYA û Serokwezîrê Israîlê de eşkere bû"

Ebîr Sabit anî ziman ku serkeftina li dijî her şerê di cîhanê de siyasî û exleqî ye û wiha berdewam kir: "Ango ew ne armancên ku li erdê tên bedestxistin, ji ber vê yekê tê gotin ku bi berxwedana Filistînê bi ser ketiye, bi rêvebirina çend derbên bi êş li Israîliyan, tevlîhevkirina aboriyê ji sedî 20, rawestandina balafirgehan û şikandina rêbaza ku artêşa Israîlê artêşek bêhempa ya cîhana Ereb û biyanî ye."

Ebîr da zanîn ku nakokiya di navbera serokê DYA’yê û serokwezîrê Israîlê ya di dema êrîşkirinê de eşkere hat xuyakirin û wiha got: "Nakokiya di navbera serokê DYA’yê John Biden û serokwezîrê Israîlê Benyamin Netanyahu de ku di hilbijartinên berê yên DYA’yê de alîgirê serokê berê yê DYA’yê Donald Trump bû, di dema êrîşkirinê de eşkere xuya bû. Gava ku Biden di çar têkiliyan de xwest dawî li êrîşkariyê were Netanyahu her carê daxwaz dikir ku 48 demjimêrên din bide wî. Her wiha hat pejirandin ku Xeza ji nû ve were avakirin."

"Îmzekirina peymanê pêdivî ye ku serokek bihêz be"

Ebîr diyar kir ku bi berxwedana Filistînê mafê wê yê ku ji hêla hemî qanûnên navneteweyî ve ketiye bin temînatê û diyar kir ku ji hêla 20 endamên ji gelek welatan ve di civîna Konseya Ewlekariya Neteweyên Yekbûyî de piştgirî dîtiye, bi dengdana li ser agirbestê û pêşîgirtina li erêkirina danûstendina çekan di navbera Amerîka û Israîlê de û wiha pê de çû: "Tevî wê, Israîl dibe xwediyê hevsengiya hêzê. Ji ber vê yekê ye ku ferz kir rawestandina êrîşkariyê dê bi seknandina gulabarankirinê pêk were, ne bi agirbestê."

Dema ku li ser îhtîmala pêkanîna danûstendina pevguhertina girtiyan careke din hat pirsîn, wê got ku ew ji wê yekê hêvî nake û wiha berdewam kir: "Îmzekirina peymanê pêdivî ye ku serokek bi hêz û bi karîzma siyasî mîna Benjamin Netanyahu, berevajî Naftali Bennett, serokê berendam di heyama heyî de, ji xeynî redkirina Bennett ya peymana pevguhertina girtiyan di 2011'an de."

Ebîr di dawiya axaftina xwe de wiha got: "Di heyama heyî de dê daxuyaniyên agirîn ên hikûmeta governmentsraîlî bi berferehkirina qereqolên niştecihbûnê li deverên dagirkirî û domandina siyaseta rakirina Filistînî ji axa wî, wekî ku li bajarên El-Şêx Cerah, Silon, Betin El-Hewa û gundên din ên Fîlîstînê, bi zêdebûna êrîş û girtinan re ku bandora xwe li hundurê xakên Filistînê yên dagirkirî dîsa ferz bikin."