ROŞÊL CANYOR

Suweyda – Gelo xelkê Suweydayê piştî hemû komkujî û binpêkirinên ku wan kişandine, bi taybetî jî yên ku di bin çavdêriya cîhadîstên Heyet Tehrîr el-Şam de hatine kirin, dikarin baweriya xwe bi derbasbûna ber bi Şamê, paytexta Sûriyeyê ve bînin? Piştî ku Wezareta Karên Hundir a Hikûmeta Demkî ya Sûriyeyê di 27ê Tebaxê de ragihand ku rê ji nû ve hatiye vekirin û tedbîrên ewlehiyê piştî zêdetirî mehekê ji ber tengezariyên ewlehiyê hatine bicîhkirin, ev pirs îro bi lezgînî tê kirin.

Rêya xeta jiyanê ye

Her çiqas daxuyaniyên fermî piştgiriya ramana ‘vegera jiyana normal’ dikin jî, kolanên Suweydayê hîn jî bi redkirin û fikaran tijî ne. Gelek kes bawer dikin ku rêya li pêş wan tijî xeter e û rayedarên ku bi parastina wê hatine erkdarkirin, baweriya xelkê Suweydayê winda kirine. Riya di navbera Suweyda û Şamê de ne tenê rêyeke veguhastinê ye; ew ji bo bi hezaran xwendekar, nexweş û dikandaran xeta jiyanê ye jî. Lê belê, di navbera daxuyaniyên hikûmetê û rastiya heyî de nakokiyek berbiçav heye.

Hîleyek medyayî ye

Her çiqas hikûmeta demkî îdîa dike ku rê ‘bi ewle û parastî ye’ jî, xelkê herêmî hebûna hêzên ‘ewlehiyê’ wekî çavkaniyek ‘xetereyê, ne ewlehiyê’ dibînin. Xelk bawer dike ku vekirina rê ya bi vî rengî hîleyek medyayî ye ku ji bo baştirkirina wêneya hikûmetê li derveyî welêt hatiye çêkirin.

‘Em çawa dikarin baweriya xwe bi wan bînin?’

Hiyam el-Nimr a ji gundê Nejran a li bakur-rojavayê Suweydayê ye, fikarên xwe bi gotinên “Ew hatin malên me, bi her awayî heqaret li me kirin. Çekên me girtin, milkê me talan kirin, zeviya me şewitandin, me revandin û dû re em berdan” anî ziman û sedema van fikaran bi vê pirsê vegot: “Ev kes li zeviyê bi me re dixebitîn û dû re êrîşî me kirin. Piştî her tiştê ku wan kiriye, em çawa dikarin baweriya xwe bi wan bînin?"

‘Hewldanek ji bo xemilandina îmaja hikûmeta demkî ye’

Hiyam bi awayek bi israr îdia kir ku vekirina rê tenê hewldanek ji bo baştirkirina wêneyê navneteweyî ya hikûmeta demkî ye û wiha got: “Lê rastî ev e ku binpêkirin berdewam dikin. Roja din piştî ku rê hate ragihandin, sê kes hatin revandin.”

‘Em baweriya xwe bi wan naynin’

Jourie Arije, jineke din a çiyayî ye û ew jî gelek bi fikar e. Jourie jî got, “Em li dijî vekirina rê ya bi vî rengî ne. Ji roja yekem a ku ketine Suweydayê ve, sivîlan dikujin, ji ber vê yekê em qet baweriya xwe bi wan naynin. Em ditirsin ku ew xwarina jehrî bidin me an jî li benda zilamên me bin ku wan bikujin. Ez bi tevahî vekirina vê rêyê red dikim. Ez dixwazim ku deriyek sînorî yê navneteweyî ya bi rastî bi ewle ye bê vekirin. Em dixwazin ku xwe tenê bispêrin xwe. Her çend ew li ser rê kulîlkan biçînin jî, ew ê vê yekê neguherîne.”

‘Kîjan ol an qanûn vê yekê rewa dike?’

Nawal Atta jî diyar kir ku ew bi tundî li dijî vekirina rêya Şam-Es-Swêydayê ye û got ku ev gav xizmeta berjewendiyên niştecihan nake. Nawal destnîşan kir ku di şûna wê de hîleyek medyayî ye ku bi awayekî bingehîn rewşa ewlehî û mirovî çareser nake û wiha lê zêde kir: “Ger ew bi rastî bi berjewendiyên me re eleqedar bibûna, ew ê êrîşî malên me nekirana, zarokên me şermezar nekirina, kal û pîrên me nekuştina, mêrên me bi tiraşkirina simbilên wan şermezar nekirina, jinên me nerevandina û milkê me nedizîna. Kîjan ol an qanûn vê yekê rewa dike?”

‘Em naxwazin rêyek li ser birînên me were vekirin’

Nawal bal kişand ser bêbaweriya li hember Hikûmeta Demkî ya Sûriyeyê û tekez kir ku revandin berdewam kirine, çawa rê hatiye vekirin, tavilê sê ciwan hatine revandin. Nawal jî fikarên xwe bi van pirsan anîn ziman: “Çawa rêyek dikare were vekirin dema ku jinên me tên revandin? Em çawa dikarin baweriya xwe bi dewletekê bînin ku, li şûna parastina me, beşdarî şermezarkirina me dibe? Em naxwazin rêyek li ser birînên me were vekirin. Em ewlehî û rûmetê dixwazin. Xwarin û vexwarin, bi qasî rûmeta me girîng nîne ji bo me.”

‘Em rêyek ku rêzê li mirovahiyê digre dixwazin’

Nawal diyar kir ku, ji ber windabûna tevahî ya baweriya bi cîhadîstên Heyet Tehrîr el-Şam, daxwaza sereke ya niştecihan, korîdorek mirovî ji Es-Sweydayê heta Karmelê ye. Nawal got ku “Em rêyek dixwazin ku rêzê li mirovahiya me bigire; ne rêyek ku ji bo kişandina fîlmên dayîk û xwişkên me were bikaranîn, dû re kamerayê vemirînin û ji me re bibêjin hûn beraz in. Kiryarên dubare yên cîhadîstên Heyet Tehrîr el-Şam ku nûnertiya hikûmeta demkî dikin, bi berevajîkirina vegotinên medyayê bi pratîka rastîn, her hêviyek ji bo avakirina baweriyê bi tevahî ji holê rakirin. Piştî her tiştê ku qewimî, êdî baweriya me bi vê hikûmetê nemaye.”