Navenda Nûçeyan – Arkeologan ji gora kesê bi navê Wen Nefer ê ku beriya zayînê di navbera salên 305-30’î de li bajarê kevnar Oxyrhynchus jiyaye xezîneyeke mezin derxistine holê ku dîroka wê vedigere serdema Ptolemaios. Di xezîneyê de ne tenê 13 zimanê bi zêr her wiha  şeyên bi mumya yên zêr, nivîştên bi şeklê dil, tasên cenazeyan, qutiya kanopîk ku dema mirovek dimire organên wê/ wî dixin wir û dîwarên ku bi dîmenên hûrgilî, ziravkirî yên ku xweda, stêrk û pêvajoya mumyakirinê nîşan didin hatine boyaxkirin hatin dîtin.

Ekîba ku ji Zaningeha Barselona a Îspanyayê û arkeologên ji Enstûtiya Antîk Rojhilata Navîn a Elmanyayê pêk tê, vê keşfa bê hempa dîtin û cara yekê ye ku ji El- Bahansa ewqas berhem hatine derxistin.

Nihêrînek nû

Mihemed Îsmaîl Xalid, Sekreterê Giştî yê Encumena Bilind a kevnariyên Misrê ji Al-Ahram re got: “Van vedîtinan di derheqê pratîkên olî û adetên definkirinê yên serdema Ptolemaios de li Al-Bahnasa nihêrînên nû peyda dikin.”

 Zimanên zêr ji ber talankirinê di gorên Misrê yên kevnar de kêm têne dîtin, lê ew nihêrînek dilşewat pêşkêşî pêşkeş dike ku Misriyan tiştên girîng dîtine bi xwe re dibin axîretê. Niviştên zimanê zêrîn di devê miriyan de hatin danîn da ku karibin di jiyana axretê de dema ku li ber dadgeha Osiris radiwestin biaxivin. Qilifên neynûkên zêrîn bi taybetî di nav kesên xwedî statûya bilind de bi pêşbûn, arkeolog bawer dikin ku wan ne tenê ji zirara ku ji pêvajoyên mumya de çêdibe, di heman demê de ji xetereyên giyanî jî ji armancek parastinê re xizmet dike.

52 mumyayên ji serdema Ptolemaios

Di kolandinê de 52 mumyayên ji serdema Ptolemaios, avahiyek gorek mezin a ku tê de 300 mumya li kêleka hev hatine veşartin, û cûrbecûr amulet û nivişt û levhayên ku xwedayên Horus, Thoth, Isis, Anubis, Osiris, Atum û Nut nîşan didin, hene.

Di gorê de 4 lahîtên kevirên kilsin hîn saxlem in û di odeyekê de bermahiyên mûmyayî yên mirovekî, zimanek zêrîn û tiştên bi şeklê dil yên hîn di pozîsyona xwe ya eslî de ne hatin dîtin. Tê fikirîn ku tiştên dil yên di hundurê pêçên mûmyayê de li ser dilê mirî hatine hiştin da ku rêwîtiya berbi axiretê hêsantir bike. Zêdetirî  2 hezar sal piştî mohrkirina gorê jî, stûnên Djed, çavên Wadjet û peykerên xweda, û her weha hin morik, di gorê de saxlem dimînin. Resmên li ser diwar bê hempa ne. Xweddewan da Kosmosê Nut, bi sîngê tazî li hember esmanek şîn a bi stêrkan hatiye xemilandin xuya dike. xwedayên din jî wekî wê bi stêrkên dewlemend yên li di bin asîmanê  de tekneyên cenazeyan wan tê rakirin.

Û zilamek ku rûyê wî bi pelê zêr hatî xemilandin -belkî Wen Nefer bixwe ye, lê ji bo destnîşankirina vê yekê wergerek kubên kanopîk hewce ye- di destê Anubis de tê mûuyakirin, Xwedawendên Isis û Nepthys, cotek ku pir caran bi merasîmên cenaze re têkildar in, temaşe dikin.