نزیهه بوسعیدی

تونس – در بحبوحه تحولات اجتماعی و فرهنگی که تونس از زمان استقلال شاهد آن بوده است، قانون احوال شخصیه به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای تاریخی ظهور کرده است که جایگاه زنان را تثبیت کرده و ثبات خانواده و جامعه را تحکیم می‌بخشد. این قانون پایه محکمی برای رد چندهمسری و اعطای حقوق بی‌سابقه به زنان ایجاد کرد.

حبیبه محرزی، نویسنده تونسی، تصمیم گرفت دیوار سکوت را بشکند و از این حقوق زنانه ناگفته دفاع کند و تأکید کرد که زنان نیمی از جامعه هستند و هرگونه تجاوز به دستاوردهای آنها تهدیدی مستقیم برای تعادل خانواده و پیشرفت جامعه است.

برای آشنایی بیشتر با نوشته‌های او، مواضع جسورانه‌اش و تأثیرش در دفاع از حقوق زنان در زمانی که تلاش‌ها برای بازگشت به چندهمسری و عقب‌ماندگی از سر گرفته می‌شود که او آن را خط قرمزی می‌داند که نمی‌توان از آن عبور کرد. خبرگزاری ما با نویسنده، حبیبه محرزی، که از کودکی به نویسندگی علاقه داشته و از خواندن نوشته‌های زنان لذت می‌برد، مصاحبه‌ای انجام داد.

 

چرا حبیبه محرزی نوشتن را انتخاب کرد؟

حبیبه می‌گوید نوشتن از کودکی در وجودش بود. از دوران مدرسه هر چیزی دوست داشت بنویسد، چون نوشتن برایش نوعی تسکین و بیان احساسات بود. وقتی وارد دانشگاه شد، این میل بیشتر شد و نویسندگی‌اش از داستان‌های کوتاه به داستان‌های بلندتر و عمیق‌تر رسید تا بتواند تجربه‌ها و دردهای جامعه را بهتر منعکس کند.

او توضیح می‌دهد که از کودکی به تحصیل چسبیده بود، چون می‌دید زنانی مثل همسایه‌شان که کتک می‌خوردند و نمی‌توانستند از زندگی ناعادلانه فرار کنند، نه به‌خاطر عشق، بلکه به‌خاطر عدم وجود حمایت مالی یا فرهنگی بودند. این تجربیات بعدها در آثارش مثل «تصمیم خاموش»، «شیطان و حجاب»، «کفاره‌ی حبس برای زنان» و «رویایی در بدنم » دیده می‌شود.

  

الهام‌ها و واکنش‌ها به کارهای او

او می‌گوید تأثیرگذاری‌اش همیشه از محیطی بوده که در آن زندگی کرده است و همیشه به وضعیت زنان نگاه انتقادی داشته. حبیبه می‌گوید هیچ نوشته‌ای از شاعران برجسته‌ی عرب مثل فدوى طوقان نبوده که نخوانده باشد و از آن‌ها الهام گرفته است.

او همچنین اشاره می‌کند که وقتی اولین اثرش «هفت پلاکارد» منتشر شد و درباره‌ی وضعیت زنان در قیروان پس از استقلال صحبت کرد، بسیار مورد انتقاد قرار گرفت. وقتی درباره‌ی ارث نوشت هم با واکنش‌های زیادی مواجه شد، اما این انتقادها باعث شد آثار بعدی‌اش، مثل «کفاره»، عمیق‌تر و جسورانه‌تر باشند.

 

نقش قانون احوال شخصیه و مقابله با بازگشت به چندهمسری

حبیبه معتقد است قانون احوال شخصیه پایه‌ای قوی برای ارتقای جایگاه زنان در جامعه‌ی تونس بوده است. این قوانین، تونس را به یکی از کشورهایی تبدیل کرده است که زنان در آن در تمام زمینه‌های ادبی، علمی و انسانی به اوج می‌رسند. ازجمله این حقوق می‌توان به ممنوعیت چندهمسری و تعیین شرایط مشخص برای ازدواج و طلاق اشاره کرد.   

او همچنین به «شرط قیروانی» اشاره می‌کند؛ نوعی قرارداد تاریخی ازدواج که در آن اگر مرد بخواهد بار دیگر ازدواج کند، رضایت همسر اول لازم است و در صورت مخالفت، حق طلاق در دست زن است. این نوع نگاه در تونس به‌عنوان یکی از نمونه‌های دفاع از حقوق زنان شناخته می‌شود.

حبیبه می‌گوید تونس نمونه‌ی موفقی از جامعه‌ای است که با تکیه بر این قانون توانسته از اندیشه‌های ارتجاعی و تلاش برای بازگشت به چندهمسری جلوگیری کند.