RANİA ABDULLAH

Yemen- Yemen’deki çiftçiler bu yıl yağmurun azlığı ve mevsimlerin değişimi nedeniyle büyük zorluklar yaşadı. Güneybatı Yemen’in Taiz şehrinde bazı bölgelere yağmur yağsa da kahve ağaçlarının suya en çok ihtiyaç duyduğu döneme denk gelmedi.

Taiz’in Sabr El-Mawadem ilçesine bağlı El-Mansaha köyünden çiftçi Kabul Muhammed İbrahim de her yıl kahve mahsulü toplayan kadınlardan biri. Her yıl topladığı mahsul ona bir yıl boyunca yetiyordu ama bu yıl öyle olmadı. Kahve üretimi ciddi oranda düştü. Ağaçların, her zamanki gibi ürün vermediğini belirten Kabul Muhammed İbrahim, "Bu yıl yağmur gecikti. Kahve ağaçları çiçeklenme döneminde suya ihtiyaç duydu ama ne yazık ki yağmur geç geldi. Bu nedenle kahve çekirdekleri normal şekilde oluşmadı. Kuraklık tarlalarımızı vurdu, ağaçlar kurudu. Bu yıl sadece iki ya da üç kez yağmur yağdı. Bu, özellikle çiçeklenme zamanında kahve ağacı için yeterli değil" şeklinde konuştu.

Üretim tehdit altında

Yemen kahvesi, ülkedeki en eski ve en tanınmış tarım ürünlerinden biri. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) 2025 yılı Yemen Kahvesi Değer Zinciri raporuna göre, ülkede yaklaşık 34 bin 981 hektarlık alanda kahve yetiştiriliyor. Kahve, Yemen'in tarım ihracatının yaklaşık yüzde 6’sını oluşturuyor. Kahve genellikle dağlık bölgelerde, yağmur sularına ve teraslı tarıma dayanan geleneksel yöntemlerle yetiştiriliyor. Ancak iklim değişiklikleri kahve üretimini tehdit ediyor.

FAO raporları, artan sıcaklıklar ve azalan su kaynaklarının kahve üretiminde düşüşe neden olduğunu ortaya koyuyor. Kuraklık, düzensiz yağmurlar, sel ya da don gibi olaylar, hem verim hem kaliteyi etkiliyor. Bazı çiftçiler artık iklimden daha az etkilenen alternatif ürünlere yöneliyor.

‘Mahsulümüzü kaybettik, umudumuzu yitirdik’

Çiftçi Suud Muhammed Fari, iklim değişikliğiyle başa çıkabilecek yeterli proje olmadığını belirterek "Yağmur suyunu biriktirecek yeterli depomuz yok. Bölgedeki kuyular kurudu; sadece bir kuyu kaldı, o da ancak içme suyu ve günlük kullanım için yetiyor" dedi.  Suud Muhammed Fari tarlasını göstererek "Hayatımda bu kadar büyük bir kuraklık görmedim. Kahve ağaçlarını bu sezon mahvetti. Mahsulümüzü kaybettik, umudumuzu yitirdik" şeklinde konuştu. Suud Muhammed Fari, yetkililere, yağmur mevsimindeki değişimle başa çıkmak ve kalan ürünleri kurtarmak için acilen çözüm geliştirme çağrısında bulundu.

‘Bu topraklar artık verimsiz’

Başka bir çiftçi olan Safiye Nasır da kahveden elde ettiği gelirle çocuklarının eğitim ve temel ihtiyaçlarını karşılıyor. Ancak bu yıl durum farklı. Safiye Nasır yaşananları "Yağmur geç geldi. Umudumuzu ve gelir kapımızı kaybettik. Biz çiftçilerin başka geliri yok. Tarla mahsul vermezse elimizde hiçbir şey kalmıyor. Bu topraklar artık verimsiz" sözleriyle anlattı.

‘Elde avuçta hiçbir şey kalmadı’

FAO, Yemen’de kahve üretiminin devamı için daha sürdürülebilir tarım yöntemlerinin benimsenmesini öneriyor. Bu öneriler arasında su yönetiminin iyileştirilmesi, iklime dayanıklı tohumlar kullanılması, erken uyarı sistemleri kurulması ve dağlık bölgelerdeki tarım topluluklarının desteklenmesi yer alıyor. Kadınları destekleyen “Talouk” Derneği Başkanı Fatma Abdülhabir de bu yılın çiftçiler için zor geçtiğini, kuraklığın önceki yıllara göre daha şiddetli olduğunu söyleyerek "Eskiden mısır gibi ürünler de yetişirdi. Ama bu yıl ekilen tohumlar bile filizlenmedi. Yağmurlar geç ve yetersizdi" diye konuştu. Fatma Abdülhabir, üretime dair ise şunları söyledi:

"Kahve, belirli dönemlerde yağmura ihtiyaç duyar. Yağmurun geç gelmesi, ağaçların çiçek açamamasına ve meyve oluşmamasına yol açtı. Kahve çiftçileri ürünlerini satıp tüm yıllık ihtiyaçlarını karşılıyorlardı. Şimdi ise elde avuçta hiçbir şey kalmadı. Basit su setleri, su havuzları veya göletler gibi uygun projeler geliştirilmeli. Sabr El-Mawadem ilçesindeki Talouk ve Mansaha vadilerinde bu projelere acilen ihtiyaç var."

İklim değişikliği küresel tehdit

İklim değişikliği, dünya genelinde tarımı tehdit eden en büyük sorunlardan biri. Kahve gibi sıcaklık ve yağış değişimlerine duyarlı ürünlerde bu etki daha da belirgin. Zirai Bilimler Platformu’nun raporuna göre, kuraklık ve artan sıcaklıklar kahve için uygun tarım alanlarını daraltıyor, verim ve kalite düşüyor, zararlı böcekler ile hastalıklar artıyor. Araştırmalar ve politik destek, çiftçilerin bu zorluklara karşı direncini artırmada kilit rol oynayabilir.