BAHARİN LEHİB

Bamyan– Taliban’ın 2021 yılında Afganistan’da yönetimi ele geçirmesinin üzerinden yaklaşık 4 yıl geçti. Bu süre içerisinde kadınlara karşı hak ihlalleri, taciz, tecavüz, tehditler, eve kapatmaya çalışma artarak devam etti. Çalışma ve eğitim haklarından mahrum kalan kadınlar, ellerindeki küçük sermayelerle Kabil ve diğer vilayetlerde kaldırım kenarlarında veya imkânlarına bağlı olarak küçük dükkânlarda ticaret yapmaya başladılar.

Ancak bu kadınların çoğu, ahlak polisi (Emr-i Bi'l Ma'ruf) memurlarının, vergi görevlilerinin ve erkeklerin tacizleri, baskılarından şikâyetçi. Kadınların kendi ifadeleriyle, "Erkek egemen ve köktendinci bir toplumda bundan daha iyi bir muamele beklemiyoruz ve mücadele etmeden şartların düzeleceğine dair bir umudumuz da yok."

‘Bende kendi işimi yapıyorum’

Bamyan şehrinde yaşayan sekiz çocuğu olan Fatıma Rıza ile konuştuk. Yıllardır küçük bir dükkân işletiyor ve kozmetik ürünler ile kadınların temel ihtiyaçlarını satıyor. Fatıma Rıza hikayesini şöyle anlatıyor:

"Dört yaşındaydım, babamı hastalık yüzünden kaybettim. Annem, benden büyük dört kardeşimle birlikte bize bakmak zorunda kaldı. O, benim için bir kahramandı; çünkü sayısız zorluğa karşı mücadele ederek bizi büyüttü. Evlendikten sonra hepimiz kendi hayatlarımıza yöneldik."

Direnci ve çalışkanlığı annesinden öğrendiğini belirten Fatıma Rıza, “Şimdi dört kızım ve dört oğlum var, hepsi evlendi. Oğullarımla birlikte yaşıyorum. Onların bir işi ve geliri var, ama ben de boş durmuyorum, kendi işimi yapıyorum" diyor.

Kadınlar Çalışarak Güçlenir

Fatıma Rıza sözlerine şöyle devam ediyor:

"Ben bir köyde doğdum ve orada özgürdüm. Kendi tarlalarımızda çalışıyordum. Ama şehre taşındıktan sonra dışarıda çalışma imkânım olmadı ve bu beni bunalttı. Sonunda bu dükkânı açtım. İlk başlarda insanlar benimle alay etti, 'Kadın dükkân işletmez!' dediler. Ama şimdi 15 yılı aşkın süredir çalışıyorum. Bu iş, sadece çocuklarıma ekonomik destek sağlamakla kalmadı, aynı zamanda evin dört duvarı arasına hapsolmaktan da kurtardı."

‘Kadınların tehditlere boyun eğmeyeceğini biliyorlar’

Taliban’ın ‘ahlak polisi’nin dükkânını kapatması için baskı yapıp yapmadığını sorduğumuzda şöyle yanıtlıyor:

"Taliban ilk iktidara geldiğinde birkaç kez geldiler ve dükkânımı kapatmamı istediler. Ama ben kesin bir şekilde reddettim. 'Bu işe ihtiyacım var, kapatamam' dedim. Şimdi benden aylık vergi alıyorlar ama artık işimi durduramıyorlar. Onlar da kadınların tehditlere boyun eğmeyeceğini biliyorlar. Eğer bir kadın çalışmak isterse, her şeye rağmen çalışmaya devam eder. Bu yüzden sonunda geri adım attılar.”

Fatıma’nın hayatı, Afganistan’da binlerce kadının yaşadığı hayatta kalma ve ekonomik bağımsızlık mücadelesinin bir yansıması. Onlar, baskılara ve zorluklara rağmen dimdik ayakta duruyor ve kendi kaderlerini kendileri belirlemek için savaşıyorlar.