Enqere- Berdevka Meclisa Jinan a Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan  (DEM Partî) Halîde Turkoglu, bi dirûşemya ‘Em di Jiyana Azad û Wekhev de israr dikin, li dijî şîdeta dewletê ya li ser jinan di serhildanê de ne’ li ber Wezareta Malbat û Xizmetên Civakî daxuyanî da.

Di daxuyaniya ku parlementerên DEM Partî beşdar bûne de, Berdevka Meclisa Jinan Halîde Turkoglu axivî.

Halîde Turkoglu diyar kir di 7’ê Mijdarê de starta xebat û çalakiyên ku di çarçoveya Roja 25’ê Mijdarê Roja Têkoşîna li Dijî Tundiya li Ser Jinê de li darbixin dane û anî ziman ku wê teşîrkirina her cûrê tundiyê li her qadê berdewam bikin.

‘Di tundiyê de rola wezaretê heye’

Halîde Turkoglu bal kişand ser rola Wezareta Malbat û Xizmetên Civakî ya di warê tundiya li ser jinê de  ya di serdema desthilatdariya AKP'ê de li dijî her cure destkeftiyên jinan û got: "Divê ev wezaret li dijî tundiya li ser jinê têbikoşe, lê berovajî vê yekê dike. Destkeftiyên jinan hedef digire. Wezareta ku divê dawî li xizaniya jinê  bîne, berovajî vê dike.  Digel ku divê ev wezaret mafê jiyanê yê zarok û jinan biparêze û îstismarkirina zarokan ji holê rabike, lê dîsa jî dema ku dor tê ser rêgezên qanûnî yên wekî zewaca di temenê biçûk de gotinek nabêje. Dema ku ev wezareta ku  divê pirsgirêkên jinên astengdar û jinên ku ji lênêrîna astengdaran berpirsyar in çareser bike, zarok û jinên astengdar li van navendên rehabîlîtasyonê dikek hedefa tundiyê. Ev wezaret derbarê vê yekê de tu daxuyaniyê nade. Li herêma erdhejê jin dibin hedefa tundiyê, xizaniyeke kûr dijîn û pêwîstî bi kêmkirina bandorên erdhejê heye, ev wezaret erkên xwe yên li herêma erdhejê bi cih nayîne, li dijî tundî û destdiêrjiya ku li ser jinan tê kirin  dernakeve."

 Budçeya ji jinê re hatî veqetandin

Halîde Turkogulu bal kişand ser butçeya ji jinan re hatî veqetandin û wiha got: “Wezaret di dema hevdîtinê butçeyê de bi zîhniyeta serdest a mêr li pişt deriyên girtî lêkolîna butçeyê dike. Li şûna ku pirsgirêkên jinan çareser bike, butçeya xwe bi polîtîkayên malbata serdest a mêr çêdike. Ev wezaret jinan naparêze. Çawa ku mafê jiyanê yê jinê naparêze, di nava civakê de jî di pozîsyona parastina wekheviya jin û mêr de cih nagire. Em îro li vir in ku polîtîkayên vê wezaretê eşkere bikin. Em ê eşkere bikin, çawa ku em eşkere bikin, divê em gotinên xwe jî zêde bikin. Em îro li vir ji gelek cihan hewl didin têkoşîna jinan, daxwazên jinan û gotinên jinan bînin ziman. Em dixwazin ev wezaret li ser mafên jinan bixebite û polîtîkayên 'çawa zêdekirina destkeftiyên jinan', bi tevgerên jinan re bê cem hev, bi siyasetmedarên jin re bê cem hev û li ser çawaniya pêkanîna siyaseteke hevpar nîqaş bike. Lêbelê Wezareta Malbat û Xizmetên Civakî wezaretek e ku bi mêran re tifaqê çêdike. Yanî îttîfaqa xwe ava kir da ku zîhniyeta serdest a mêr di vê civakê de hîn zêdetir mezin bibe, zayendperestî serwer bibe û li her derê nîqaşên tundiyê û cudakarî zêde bibin. Îtîfaqek wisa ava kiriye ku li şûna ku bi tevger, însiyatîf û platformên jinan re bixebite, bi komeleyên ku li gorî xwe maqûl in re dixebite. Ji ber ku dema bi Rêveberiya Karûbarên Diyanetê re dixebite, bi zihniyeteke ku wekheviya jin û mêr li dijî cewherê xwe dibîne, pêk tîne. Vê yekê bi Diyanetê re pêk tîne, ku dibêje zewaca di temenê biçûk de mubah. Dema ku li ser vê bingehê polîtîka dimeşîne, saziya perwerdehiyê ji bo vê zihniyetê di gelek waran de mezin bike, her hewl dide. Dibe ku her hewl bidin, polîtîkayên ku jin û şîdetê dimeşînin pêk bînin, lê weke jinên ku ji bo wekhevî û azadiyê têdikoşin, divê em bi têkoşîna xwe xweparastin û rêxistinbûna xwe mezin bikin. Hatina me ya îro ji rastiya me ya rêxistinbûyî tê. Têkoşîna azadiya jinê, xweparastina rast a jinê ye. Bi gotineke din dema ku jin serî hildidin û dengê xwe bilind dikin, ji bo rawestandina kuştina jinan têdikoşin. Ji ber ku dema ev wezaret erka xwe pêk neynin, em sûcên wan li kolan û qadan eşkere dikin da ku erka xwe bi cih bînin.”

‘Her 10 deqe jinek tê qetilkirin’

Halîde Turkoglu rapora herî dawî ya NY weşandî bi bîrxist û anî ziman ku li gora raporê di sala 2023’an de li cîhanê di her 10 deqeyan de jinek tê qetilkirin, li Tirkiye her roj herî kêm 3 jin tê qetilkirin û wiha got: “Serdestên vî welatî li kîjan bajarî dibe bila bibe, bi polîtîkayên ku di derbarê jinan de diafirînin hejmara kuştina jinan zêde dikin. Em li vir dîsa we hişyar dikin. Polîtîkayên ku hûn hildiberînin dibin sedema komkujiyan. Jin li her derê û bi her awayî dibin hedefa tundî û cudakariyê. Em dizanin ku îro jin ji şîdeta aborî bigire heta şîdeta fizîkî, ji şîdeta zayendî heta şîdeta hestyarî û şîdeta dîjîtal bi gelek şêweyên şîdetê re rû bi rû ne. Di têkoşîna li dijî vê tundiyê de em ê têkoşîna xwe ya rêxistinbûyî mezin bikin û xweparastinê pêk bînin."

‘Qeyûman navendên jinan girt’

Halîde Turkoglu axaftina xwe wiha dom kir: “Polîtîkayên şer herî zêde jin û zarokan dike hedef. Nîşaneya van polîtîkayên şer jî antîdemokratîkbûn, rawestandina azadiyê û paşguhkirina wekheviyê ye. Îro jî van polîtîkayan xwe weke polîtîkayên qeyûm nîşan dide. Qeyûmên ku li Xelfetî, Êlih, Mêrdîn, Colemêrg û Esenyurtê hatine wezîfedarkirin polîtîkayên ku demokrasiya herêmî rawestînin ne. Ev polîtîkayên ku dibin sedem ku civak hêviya xwe ya aştî û azadiyê rawestîne. Em dizanin ku qeyûmên ku 8 sal in hatine tayînkirin her tim jin kirine hedef. Em ê bi hevserokatiyê û pergala nûnertiya wekhev a li dijî zîhniyeta qeyûm a ku îradeya jinan desteser dike û mafê hilbijartinê distîne, bi biryar bin û em ê vê biryardariyê mezin bikin."

'Jin wê bi têkoşîna xwe ya rêxistinî ji hev re bibin jiyan'

Halîde Turkoglu bi bîr xist ku îro 20'ê Mijdarê Roja Mafên Zarokan e û ber bi 25ê Mijdarê ve diçin û wiha got: “Mixabin îro kes nikare behsa zarokan û mafên wan bike. Rojeva me ya sereke qetlîamên zarokan, zarokên ku rastî îstîsmarê hatine, yan jî zarokên ji ber xizaniyê jiyana xwe ji dest didin, yan jî bi keda zarokan tên îstismarkirin e. Belê, em behsa van dikin. Lê dema ku divê em bahse mafê jiyanê yê zarokan û rastiya hebûna wekhev a di nava vê civakê de li vî welatî bikin, zêdebûna komkujiya zarokan bûye rojeva me ya sereke. 20'ê Mijdarê Roja Têkoşîn û Bîranîna li Dijî Sûcên Nefretê ye. Hedefa sereke ya polarîzekirina siyasetê li vî welatî kesên xwedî nasname û meylên zayendî yên cuda ne. Em dizanin ku ev kîn jî vediguhere qetlîamekê. Em weke yên ji bo jinê, ji bo wekhevî û azadiyê têdikoşin, em ê bi hev re têbikoşin ku bi hemû cudahiyên xwe di nava vê civakê de hebûna xwe bimeşînin. Di vî warî de em ê têkoşîna xwe ya rêxistinî ya li dijî gotinên nefretê û sûcên nefretê berfirehtir bikin. Di 25’ê Mijdarê de em ê li her derê, li her qadê serhildana xwe ya li dijî her cure tundiyê mezin bikin. Em ê li kêleka hev bibêjin em di jiyana azad û wekhev de israr dikin, li dijî tundiya mêr-dewletê di serî de ne, em ê hevgirtina xwe mezin bikin, em ê bibin serhildana jinan û têkoşîna me û hêrsa me wê hîn zêdetir bibe. Têkoşîna me ya azadî û wekheviyê wê bibe pirsgirêka bingehîn a vî welatî. Em dizanin ku jin wê bi ser bikevin, bi têkoşîna rêxistinbûyî ya jinan wê jiyan û hevgirtin pêk were."