ROŞÊL CANYOR

Dîroka kevnar û nûjen vê rastiyê piştrast dike: Her gava ku krîz dijwartir dibin, zêdetir jin bedela herî giran didin di warê windakirina hezkiriyên xwe, barê berpirsyariyên du car, an jî bi bûyîna dergehek pasîf ji bo civakek di krîzê de.

3 mehên dorpêçkirî ya Suweydayê

Ka em ji rastiya me ya li Suweydayê ku ketiye meha 3'yemîn a dorpêçkirinê, mînakek bigrin. Ji ber ku piraniya mêran êdî naçin ser kar û debara jiyanê kêm e, jin bûne "tenê dergeha" hêrsa xwe. Dema ku mêran hemû milk û debara xwe winda kirin. Li şûna ku jin weke hevkarên berxwedanê û stûnek di rûbirûbûna dijwariyan de bên hesibandin, ew bûn hedefa rasterast a zext û tundiyê. Ew in ku xizmek, kurek an birayek winda kirine û ew in ku bi dijwariya koçberî û stargehan re rûbirû mane. Lê dîsa jî ji jinan hat xwestin ku bêdeng û bi îsrar bimînin, mîna ku hestên wan tune bin.

Divê jin tundiyê weke beşek ji xwezaya xwe qebûl bike!

Ya hê hovanetir ew e ku ev tundî ne ji hêla xerîban ve tê kirin lê carna ji hêla mêr bi xwe ve tê kirin, ku heman ezmûn derbas kiriye lê ew di tundiya li dijî jina xwe yan keça xwe de riyek ji têkçûn û hilweşîna xwe re dibîne, mîna ku ji bo jinek xwezayî be her tiştî tehemul bike.

Ev tundî li ser sînorên jinan ên kesayetî nîn e; digihîje zarokên wê, bi taybetî keçên wê yên ku wê weke modelek berxwedan û bêdengiyê dibînin. Bi vî awayî êşa jinan dibe mîrateyek giran ku di nifşên nû de tê hilberandin û qebûlkirina tundiyê beşek ji "xwezaya jinan" e.

Ev bûyer ne tenê bi herêma me re sînordar e. Pandemiya COVID-19 mînakek berbiçav e ku çi diqewime dema ku civak rastî streseke giran tên. Amar li seranserê cîhanê tevî welatên pêşketî zêdebûnek tirsnak a bûyerên şîdeta nava malbatê nîşan dane. Mîna ku tenêtî, tirs û zexta aborî hemûyan riya xwe dîtine nava beden û giyanê jinan.

'Jin stûna ku civakê bi hev ve girê dide'

Pirsa bingehîn li vir ev e ku çima jin her dem di çavên civakê de xeleka herî qels dimînin, her çendî ew bi rastî stûna piştê pêk tînin ku ew li ser hatiye avakirin? Bersiv di çanda serdest de ye ku îsrar dike jinan kêm bike rola "hilgir", ne "hevkar." Ev çand wan dike berpirsyarê girtina hemû krîzan, di heman demê de destûr tê dayîn ku mêr krîzên xwe derbibirin, heta bi riya tundiyê jî. Ev hevkêşeyek neheq e ku zilmê di nava malbatê de ji nû ve hilberîne, mîna ku ew di astên siyasî û civakî de ji nûve tê hilberandin.

Ji ber vê pir girîng e ku mirov di demên krîzê de ji nû ve li ser wêneyê jinan fikir bike. Ew ne tenê "wergirên şokê" ne lê belê tevî wêraniyê jî afirînerên jiyanê ne. Ew ne xeleka herî qels in lê belê stûna ku civakê bi hev re digre. Naskirina vê rastiyê ne tenê meseleyek dadperweriyê ye; ew ji bo her projeyek guhertina rastîn şertek pêşîn e.

'Jin aktorên bingehîn in'

Dema ku em fêm bikin jin ne mexdûrên duyemîn in lê aktorên bingehîn in, em wê çerxa xerab a ku dihêle krîzan bêtir neheqiyê çêbikin, dişkînin. Tenê wê demê em dikarin pêşerojek cuda ava bikin, pêşerojek ku tê de jin weke mirovên bê kêmasî, xwedî maf, xewn û potansiyela avakirinê werin dermankirin, ne weke siyên tenê yên ku mehkûmî bêdengiyê ne.

Bêyî ku asta perwerdehî yan rewşa civakî ya mêr çi be, nêrîna kevneşopî ew e ku divê jin hemû bar hilgirin. Dema ku em vê yekê dizanin, ew dibe erkê me ku em mafên jinan pêşve bibin û piştgirî bikin ne tenê ji bo parastina wan lê ji bo misogerkirina aramiya civakê bi tevahî.

*Rojnameger