BERÇEM CÛDÎ

Kobanê – Komîna Filîm a Rojava filîma Kobanê ya ku behsa şerê Kobanê yê li dijî çeteyên DAIŞ`ê dike û derhêneriya wê Ozlem Yaşar e, di 20`ê Îlonê de li kantona Kobanê cara yekemîn hat nîşandan.

Ji bo naskirina xebatên filîm, hest û atmosfera wê, ajansa me bi derhênera filîm Ozlem Yaşar re hevpeyevîn çêkir.

*Te kengî û çawa berê xwe da sînemayê û di sînemageriyê de ji kê bi bandor bûyî?

Salên dirêj in ez bi xebatên sînemayê re têkildar im, berî niha filîma bi navê Berfîn li Başûrê Kurdistanê û kurtefilîma bi nave Wêne min çêkirin. Bi giştî şanogerî û sînemageriya min di nava hev de derbas bû heta ez gihîştim vê astê. Ez 14`e salî bûm, wê demê komên me yên şanoyê hebûn û min demdirêj weke lîstikvan cihê xwe di nav de girt. Nêrîna min a li huner, şano, helbest, roman û sînemayê ji wan deman ve hebû. Min filîm meraq dikir, dişopand û şîrove jî dikir, bi taybet filîmên Yilmaz Guney ji bo min balkêş bûn. Kesayeteke zana bû ku bi riya filîmên xwe peyamên siyasî dida, di her karekterê de rastî û azarên gelê Kurd nîşan dida. Ev yek bandoreke xwe ya mezin li ser min ava kir, her wiha Xelîl Dag ku sînemeyê ji aliyê şoreşgeriya Kurd ve bi pêş xist. Karkerterên şoreşger girt dest û sosyolojiya civakê bi riya filîm û sînemayê derxist holê. Helbet ev yek ji bo min bingeh û îlhameke pir mezin bû ku zanebûna me ji aliyê xebatên sînemayê ve kûr kir.

*Wate û girîngiya Kobanê ji bo we çi bû ku te ev proje hilbijart?

Wateya Kobanê ji bo min jî cuda ye. Gelek kesên min ew ji nêz ve nas dikir û hinek ji wan hevalên min ên zaroktiyê ne ku beşdarî şoreşê bûn û hatin li Kobanê şer kirin û şehîd ketin. Dema ez derbasî Kobanê bûm, li tevahî Kobanê geriyam û cihên ku hevalên min lê şer kiribûn û şehîd ketibûn dît. Ji ber vê bîranîna wan kesan ku mirov erkdar dikin, rol û deynekî dihêlin ku em xwestek û xeyalên wan ên nîvçemayî bi awayekî bînin ziman. Hilbijartina min jî ew bû ku ez van hevalan, bûyerên qewimîn û tiştên hatin jiyîn, bi riya filîmek bidin nîşandan.  bûyerên qewimî û tiştên hatin jiyankirin bi riya filîmekî bidin nîşandan. tin dît.rastî û azarên gelê Kurd nîşan dida.

Ji bo girîngî jî ne tenê ji bo min lê belê ji bo tevahî cîhanê girîngî û wateyeke mezin a Kobanê heye. Ji ber ku berê siyaseta heyî da cihekî din, rol û girîngiya ku di berxwedana Kobanê de derket pêş ji bo tevahî Kurdan bû bingeha naskirina hebûn û nasnameya wan. Di wan deman de çav, ruh û dilê hemû Kurdan li Kobanê bû, ji her çar perçeyên Kurdistanê, dost û hezkiriyên Kurdan, heta kesên Enternesyonal jî berê xwe dan Kobanê. Ji ber armanc yek bû, hevgirtin û hevparbûneke ji aliyê ruh û zanebûnê ve derket holê. Li aliyekî rêxistineke hovane ku her tiştî tune dike û li hemberî wan jî şervanên azadîxwaz û civakeke ku dixwaze pergala xwe ava bike û ji bo axa xwe şer bikin û şehîd bikevin. Ev herdu hêz hatin hemberî hev û tevahî cîhanê jî şopand. Azadiya ku li Kobanê derket wê bibûya para tevahî cîhanê ji ber ku ew jî bi heman xeteriyê re rû bi rû bûn. Kurdan li Kobanê hişmendî û hovîtiya DAIŞ’ê rawestandin û ji wî şerî serkeftî derketin.

*Xebatên nivîsandina senaryo, kişandina dîmen, lîstikvanî, montaj û hwd. kengê dest pê kirin û çawa domiyan?

Ber bi dawiya sala 2020`an ve me dest bi senaryoyê kir. Wê demê senaryo, pirtûk ango agahiyên amade tunebûn. Ji ber ku şerê Kobanê di dîrokeke nêz de bû, pir dem di ser re derbas nebibû. Me bi sedan kesî re hevdîtin çêkir, nêrînên wan girt û li bîranînên wan guhdar kir. Me wisa agahî û bûyer komî serhev kir û veguherî senaryoyê. Di 4 mehan de senaryo bi dawî bû, pişt re yekser me dest bi amadekirina produksyona filîmê kir. Her wiha me lîstikvan hilbijartin, cih eyar kirin û amade kirin, di aliyê teknîkê de me bi qasî derfetên li Rojavayê Kurdistanê heyî xwe amade kir. Dema gihîştin ber bidawîkirina amadekariyan şerê Serêkanî û Girê Spî dest pê kir, em jî neçar man li gorî rewşê amadekariyên xwe yên filîm belav bikin û rawestînin. Gelek xebatkarên weke lîstikvan tevli ekîba filîm bûn derketin û tevlî şer bûn. Hinek ji wan şehîd ketin û hinek birîndar bûn. Di 2021`ê de me xebatên çêkirina filîm ji nû ve dest pê kir û em neçar man tiştên min berê anîn ziman dubare amade bikin. Wiha jî filîma me di 2021-2022`an hat kişandin û amadekirin.

  *Berxwedana Kobanê bi pêşengî û rola jinan hat naskirin, we cihekî çawa da vê mijarê?

Dema em şoreşa Rojava pênase dikin, em weke şoreşa jinan bi nav dikin. Şoreşeke ku bi pêşengî, berxwedan û nasnameya jinan derket holê, herî zêde jî jin xwedî lê derketin. Herî zêde jinan ji pergala heyî zirar dîtine û di nava pencên wê de perçiqîne, ji ber vê jin her dem hêviyên azadiyê di nava xwe de dihewînin. Jin niha pêşengiya pergala ku ava kirine dikin, diparêzin û xwedî lê derdikevin. Bi xwe li dijî dagirkeriyê, êrîşan û zordariyê disekinin. Di berxwedana Kobanê de jî yên herî zêde li ber xwe dan û pêşengî kirin jin bûn ku dîrokê bi xwe nivîsîn. Me xwest em di nava filîma xwe de vê rastiyê jî bidin û li gorî wê karakter û bûyeran ava bikin. Filîm bi pêşengiya fermandar Zehra Penaber birêve diçe, astengiyên ku jiyan, têkoşîn û sekna wê ya li hemberî hişmendiya mêr a di nava şer de. Em di gelek cihên filîmê de dibin temaşevanên berxwedana jinan. Li ser vê bingehê me cihekî diyarker di naveroka senaryoyê de daye jinan.            

*Filîm li Kobanê hat kişandin û pêşandana yekemîn di 20`ê Îlonê de li Kobanê bû. Di dema nîşandanê de we hesteke çawa jiya?

Ji bo me xwedî wate û heyecaneke pir mezin bû. Em demdirêj li Kobanê man, tevî zehmetî û pirsgirêkên ewlehiyê ku em pê re rû bi rû man, me hewl da filîma berxwedana vî bajarî çêbikin. Me gav bi gav hemû astengî derbas kirin û filîm di 20`ê Îlonê de li Kobanê bi gel re temaşe kir. Pir bi wate ye, filîm li ser Kobanê ye, li Kobanê hat kişandin û nîşandana yekem jî li heman cihî ye. Atmosfereke pir cuda hebû, vê yekê bandora xwe li min jî kir. Ji girseya beşdarî nîşandanê bibûn, lîstikvan, kesên ku me di filîmê de karekterê wan zindî kir, mirovên hev bûn û hwd. Her kes bi bandor bûn, derûniya gelek kesan filîm ranekir, hestiyar bûn û di nîvî de ji salonê derketin. Em weke ekîba filîm jî bi wan re bi bandor û hestiyar bûn. Xwedîderketineke gelek xweş ji aliyê gelê Kobanê ve hebû û hejmareke girseyî hebû, heta cih têrê jî nekir ji ber vê em ê çend rojan li ser hev filîm li Kobanê nîşan bidin.        

*Bêguman berxwedana 134 rojan bi filîmekê nayê ziman gelo di pêşerojê de tu proje û xebatên we yên cudatir hene?

Me li jor jî diyar kir, pêvajoya nivîsandina senaryoyê dijwar bû. Li Kobanê bi hezaran kes şehîd ketin, her yek xwedî çîrokek, bûyer û armanceke cuda ye. Ev her yek bi serê xwe mijara filîmekê ye. Heta karekterên ku me di filîmê de girtin dest, her yek ji wan hêjayî filîmekê ne. Ji ber vê heger pêwîst bike em ê dîzeyên berxwedana Kobanê jî çêkin, bi taybetî ji bo lehengên şer cuda, cuda filîm dê werin çêkirin. A niha fermandar, şervan û ji gel jî kesên di şerê Kobanê de cih girtin bîranînên xwe dinivîsînin. Ev yek bi xwe wê bibe zemîneke xurt ên afirandina berhemên di warê sînema, filîm û dîzeyan de. Ji lewre mirov dikare ji vê pirsê re bêje erê, weke proje tune ne lê weke fikrên ku veguherin projeyê hene.