RANYA ABDULLAH

Yemen – Şaristaniya Yemenê yek ji kevintirîn şaristaniyên dîrokê ye, bi hezaran salan dirêj dibe. Ew bi padîşahiyên kevnar ên wekî Şeba, Ma'în, Hadhramaut û Himyar dihat cudakirin. Yemen bi saya cihê xwe yê stratejîk û bazirganiya bixûr û mirra navendeke bazirganiyê ya girîng bû. Yemenî her wiha bi pêşketinên xwe di çandiniyê de, nemaze di avakirina bendavên mezin ên wekî Bendava Maribê û ji bo pêşketina di peykersazî û mîmariyê de ya ji demên kevnar ve, dihatin nasîn.

Ji derveyî welat hewl didin

Huner yek ji rêbazan e. Tevî dîroka dewlemend a şaristaniya Yemenê û bêhempabûna cihên wê yên geştiyariyê, deh sal pevçûn bes bû ku Yemen ji bîr bike û li ser nexşeyê bê marjînalîzekirin. Lê belê, hewldanên hin ciwan û jinan a ji bo nîşandana aliyê geş ê Yemenê hene. Li dûrî pevçûnên siyasî, niha hewl didin ku bighîjin cîhanê û şaristaniya kevnar a Yemenê bidin nasîn.

Ji zarokatiya xwe de destpê kir

Şadiya Mihemed Hammûd yek ji wan jinan e ku hewl dide şaristaniya welatê xwe li dîasporayê bide nasîn. Bi berhemên xwe yên hunerî û edebî, wê hewl daye ku mîrat û şaristaniya welatê xwe ronî bike. Şadiya li bajarê Lîverpûl ê Brîtanî bûye çirayek ji bo danasîna Yemenê û şaristaniya wê. Şadiya Hammûd ji temenê xwe yê pir biçûk ve dest bi xêzkirinê kir. Dema ku ew mezin bû û bû dayîk, vegeriya welatê xwe Yemenê û jêhatîbûna xwe, ji bo nîşandana şaristaniya welatê xwe terxan kir. Bi hunera xwe ya dîtbarî, bal kişand ser şaristaniya Yemenê ku di salên şer de ji cihê bûyerê dûr mabû.

‘Hunera dîtbarî, rêbazek bi bandor e’

Şadiya got ku "Hunera dîtbarî rêbazek e, ji bo parastin û belgekirina kevnariyên di dîrokê de. Hunermendek ku dîrok û şaristaniya welatê xwe di tabloyên xwe de nîşan dide, wêneyek mînyaturî ya wan kevnariyan bi awayekî profesyonel û balkêş pêşkêşî cîhanê dike. Hunera dîtbarî, rêbazek bi bandor e ji bo parastina mîrat û kevnariyan, ji bo nifşên pêşerojê." Şadiya Hammûd, bi tonek xemgîn ji bo welatê xwe Yemenê, wiha got: “Di dema şer de, hin deverên dîrokî û muzexaneyên Yemenê hatin wêrankirin. Şer her wiha ji bo bazirganên kevnar derfetek peyda kir ku berhevokên mezin talan bikin û wan di mezadên navneteweyî de li derveyî Yemenê bifroşin.”

Şadiya derbarê rola medyayê ya di pêşvebirina şaristaniya Yemenê de jî axivî. Şadiya, destnîşan kir ku medyayê di aliyê nîşandana welêt a ji cîhanê re wekî welatekî şer, birçîbûn û wêraniyê de rolek girîng lîstiye û wiha pê de çû: “Bi tevahî paşguhkirina şaristaniya welêt. Ev yek beşdarî jêbirina nasname û dîroka Yemenê bû."

Welatê Du Bihuştan

Di romana xwe ya "Vegera Welatê Du Bihuştan" de, çîroka keçek ji welatê şaristaniya Yemenê vedibêje. Şadiya bi jêhatîyî guman û xeyal tevlihev kir da ku xwendevanên biyanî bikşîne. Şadiya got ku "Min hêmana xeyalê wekî faktorek bingehîn di romanê de bikar anî da ku jê re qalîteyek akademîk û hunerî bide. Min dît ku ev hêman balkêşiyek mezintir dide romanê, ku min di bersivên xwendevanan de dît; wan piştrast kir ku wan bûyerên romanê wekî ku ew fîlmek temaşe dikin tecrûbe kirine."

Hewldanên ji bo toreke jinan

Derbarê rola jinên Yemenî di veguheztina wêneyek erênî ya welatê xwe de, wê tekez kir ku jinên Yemenî her gav sembolên çalak di pêşandana şaristaniya Yemenê de bûne û berdewam dikin, çi bi danasîna xwarinê, helbestê, nivîsandinê, an hunerê bi gelemperî. Wê zêde kir, "Tevî krîzên şer, xizanî û birçîbûnê ku welat pê re rû bi rû dimîne, jinên Yemenî israr kirine ku mohra xwe li cîhanê bihêlin." Shadia Hammoud, mîna gelek jinên din ên Yemenî yên bi hêvî, hewl dide ku toreke femînîst a hunerî hem li hundir û hem jî li derveyî Brîtanyayê ava bike. Dixwaze ku mîrateya çandî û mirovî ya Yemenê nîşan bide - xewnek ku gelek jinên ku hewl didin aştiyê li welatekî ku ji ber pevçûnan wêran bûye ava bikin, parve dikin.

Yemen, welatê şaristaniyan e

Beşdarên pêşangeha "Toza Zêrîn a Padîşahiya Şebayê" heyraniya xwe ji bo tiştên ku dîtin û fêr bûn anîn ziman. Emel El-Aşiq, yek ji beşdaran e. Emel wiha got, "Pêşangeh ecêbtir bû. Yemen wekî welatê şaristaniyan tê zanîn, lê gava ez beşdarî pêşangehê bûm, bi awayekî afirîner û gihîştî hîn bêtir li ser Yemenê fêr bûm. Her tabloyek çîrokek li ser Yemenê û dîroka wê vedigot û pêşangehê alîkariya mirovan kir ku bi şaristaniya wê ya kevnar re bêm nasîn."

‘Jinên Yemenî welatê xwe bi awayekî erênî temsîl dikin’

Derbarê rola jinên Yemenî ya di ronîkirina aliyên erênî yên welatê xwe de, Emel wiha got: “Gelek jinên Yemenî hewl didin ku Yemenê bi ronahiya herî baş nîşan bidin. Min ev yek bi rêya têkiliyên xwe yên bi jinên Yemenî re li Brîtanya û welatên din dît. Tevî şer û şert û mercên dijwar ên ku welatê wan kişandiye, wan wêneyek erênî û geş pêşkêş kirin. Jinên Yemenî û bi rastî hemû jin, tevî şert û mercên welatên xwe, welatên xwe bi awayekî erênî temsîl dikin û hewl didin ku dengê welatê xwe, dîrok û şaristaniya wê bighînin cîhanê.”