زینب خانم، روشنفکر و هنرمند کورد
«زینب خانم» زنی هنرمند و روشنفکر بود که در۲۱ مارس ۱۹۰۰ در محله برف قدنی شهر کویه، از خانوادهی خادمالسجاده، خانوادهای تحصیلکرده و میهندوست چشم به جهان گشود. آنها هیچگاه مقابل اشغالگر زمانهی خود، انگلیس، سر خم نکردند و به همین دلیل با آوارەای، تبعید و سختیهای بسیاری روبرو شدند.
«زینب خانم» ۱ خواهر و ۶ برادر داشت. پدرش در سن ۶ سالگی او را برای تحصیل به بغداد برد و ۶ سال در خانه عمویش زندگی کرد تا دورهی ابتدایی را به پایان رساند، سپس در کویه به تحصیل دینی روی آورد.
زینب خانم به یادگیری زبانهای خارجی علاقهی بسیاری داشت. زبان مادری او کوردی بود، زبان عربی را در بغداد و زبان فارسی را هنگام تحصیل مطالعات دینی یاد گرفت. اشعار حافظ، سعدی شیرازی و کریمی همدانی برای او بسیار تاثیرگذار بود.
او پس از ازدواج در هولیر ساکن شد و زبان ترکی را از خانوادهی همسرش آموخت. همچنین در همسایگی با یهودیان در کویه، عبری آموخت. یادگیری این زبانها ذهن او را به مرور زمان بازتر کرده و او را به سمت روشنفکری سوق داد.
زینب خانم بیشتر نصیحتهای پدر و مادرش را در شعرهایش میآورد. اوشعر را وسیلهای قرار داده بود تا صدای خودش و زنان دیگر را به گوش همه برساند و هر مسئلهای که روی احساساتش تاثیر میگذاشت را با شعر بیان میکرد.
اشعار زینب خانم مختص یک مسئلەی خاص نیست، دشواریها و چالشهای نیز در اشعارش برجستە هستند. آزادی وطن و زنان، طبیعت، بهار و نوروز همواره منبع الهام او بودند.
زینب خان زنان را محوریت اصلی شعرهایش قرار داده بود و به مبارزات زنان باور داشت. او معتقد بود مبارزه و دفاع از سرزمین و میهن تنها کار مردان نیست و زنان نیز باید مسلح شده و از سرزمین و میهن خود دفاع کنند.
او بە عنوان زنی پیشگام دوران خود، در اشعارش به زنان هشدار داد که باید برای حفظ حقوق و میهن قدم بردارند و باوری عمیق به برابری زن و مرد داشت.
زینب خانم در سال ۱۳۴۲ بر اثر سرطان درگذشت و در هولیر به خاک سپرده شد.