مرکز خبر- روز ٢ آوريل مصادف با ١٣ فروردين‌ماه، روز جهاني آگاهي از اوتيسم نامگذاری شده است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ١٨ دسامبر سال ٢٠٠٧ با هدف درک مشکلات اوتیست‌ها و دعوت از افکار عمومی به همیاری در فرآیند رشد و هم‌پیوندی با آنان این روز را روز جهانی آگاهی از اوتیسم نامگذاری کرد. امسال نیز روز جهانی اوتیسم با شعار «آموزش با كيفيت و فراگير برای همه» توسط سازمان بهداشت جهانی انتخاب شده است.

 

اوتیسم چیست؟

اختلال طیف اوتیسم با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی مشخص می‌شود و علت اصلی آن هنوز ناشناخته مانده است اما گمان می‌رود که عوامل ژنتیکی و محیطی در آن دخیل هستند. به کسانی که این اختلال را دارند اوتیستیک یا درخودمانده گفته می‌شود. این اختلال در کودکان پسر شایع‌تر از کودکان دختر است و وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارد.

اوتیسم اختلال پیچیده و چند وجهی رشد و شکل‌گیری سیستم عصبی است. اختلالی که پردازش اطلاعات و ادراک را مختل می‌کند و بر شکل‌گیری تعامل اجتماعی، ارتباط‌گیری و رفتارهای انسانی اثر می‌گذارد. علایم اوتیسم معمولاً در سه سال اول زندگی به طور کامل قابل تشخیص است. سه سال اول زندگی، دوره‌ی طلایی قلمداد می‌شود و چنانچه در این دوره مربیان و والدین کودک این عارضه را شناسایی کنند، در صورت درمان و رسیدگی می‌توان کودک را به مدرسه فرستاد و مهارت‌های زیادی به وی آموخت.

علائم اوتیسم در سه عرصه قابل مشاهده‌اند: مناسبات اجتماعی با اطرافیان، شکل ارتباط گیری و تکرار رفتارهای کلیشه‌ای و ماشینی.

فقدان ارتباط چشمی با مخاطب، تکان دادن مکرر دست‌ها، بی‌قراری و اضطراب، ترس از صداها یا اشیاء، تأخیر در گفتار یا تکان دادن بدن در زمان نشستن و ایستادن از نشانه‌های عمومی اوتیسم هستند. اوتیسم از نظر چگونگی یا درجه‌ی ابتلاء، شدت و ضعف و طیف دارد.

آمار دقیقی از تعداد افراد دارای اختلالات اوتیسم با تفکیک پراکندگی در تک‌تک کشورهای جهان موجود نیست. تحقیقات کشورهای اروپایی، کانادا و آمریکا نشان می‌دهد که در هر هزار تولد، شش الی هفت مورد طیف اوتیسم وجود دارد. 

افراد اوتیستیک دنیا را متفاوت‌تر از بقیه می‌بینند، می‌شنوند و حس می‌کنند. جهان آن‌ها با دیگران فرق دارد. آن‌ها حالتی از بی‌قراری دارند و به محیط اطراف بی‌توجه‌اند. حواس پنج‌گانه‌ی اوتیست‌ها بسیار حساس‌تر از سایرین است. مثلاً صدای ضعیف جارو یا همزن برقی که برای دیگران یک صدای پس زمینه است، می‌تواند برای یک مبتلا به اوتیسم، ده برابر قوی‌تر از صدای فردی باشد که دارد با او گفت‌وگو می‌کند. 

اوتیسم بیماری نیست درمان یا دارو ندارد، اما توانبخشی و آموزش می‌تواند کمک بزرگی برای زندگی مستقل افراد مبتلا باشد.

 

علائم و نشانه‌های اوتیسم

افراد مبتلا به اوتیسم اغلب در مهارت‌های اجتماعی، عاطفی و ارتباطی مشکل دارند. ممکن است آن‌ها رفتارهای خاصی را تکرار کنند و تمایل به ایجاد تغییر در فعالیت‌های روزمره‌ی خود نداشته باشند، علائم اوتیسم در اوایل کودکی شروع می‌شود و به طور معمول در طول زندگی فرد ادامه دارد. این افراد برای ابراز علاقه به اشیا اشاره نمی‌کنند، وقتی فردی به آن‌ها اشاره می‌کند به او نگاه نمی‌کنند، در ارتباط با دیگران مشکل دارند یا علاقه‌ای به سایر افراد ندارند و از تماس چشمی خودداری می‌کنند.

همچنین این افراد می‌خواهند تنها باشند، در درک احساسات دیگران یا صحبت در مورد احساسات خود مشکل دارند، ترجیح می‌دهند کسی را نوازش نکرده و در آغوش نگیرند یا تنها وقتی خودشان بخواهند شما را در آغوش می‌گیرند. به نظر می‌رسد وقتی مردم با آن‌ها صحبت می‌کنند بی‌توجه هستند اما به صداهای دیگر پاسخ می‌دهند، ممکن است به افراد علاقه زیادی داشته باشند اما نمی‌دانند چگونه با آن‌ها صحبت کرده، بازی کنند یا با آنها ارتباط برقرار کنند.

 

کلمات یا عباراتی که به آن‌ها گفته می‌شود را تکرار می‌کنند یا کلمات و عبارات را به جای صحبت عادی تکرار می‌کنند، برای استفاده از کلمات یا حرکات معمول در بیان نیازهای خود مشکل دارند، بازی‌هایی که در آن بخواهند تظاهر کنند را انجام نمی‌دهند، حرکات را بارها و بارها تکرار می‌کنند، وقتی روال آن‌ها دستخوش تغییر شود، برای انطباق با شرایط جدید دچار مشکل می‌شوند،

واکنش‌های غیرمعمولی نسبت به بو، مزه، نگاه، احساس و صدا دارند و ممکن است مهارت‌هایی را که قبلاً داشته‌اند از دست بدهند.

 

 حقایقی در مورد اوتیسم 

• معمولاً پسران ۵ برابر احتمال ابتلای بیشتری نسبت به دختران دارند.
• اختلال اوتیسم یکی از اختلالاتی است که به سرعت رشد می‌کند و در بین بیماری‌هایی مثل سرطان ، دیابت و عوارض رواج بیشتری دارد.
• اختلال اوتیسم همه‌ی ملیت‌ها ، جمعیت‌ها، مذاهب، نژاد‌ها و جنسیت‌ها را درگیر می‌کند و فقط برای یک گروه خاص تأثیرگذار نیست. 
• در اواخر سال  ١٩٩٠، عنوان تشخیصی این بیماری تغییر پیدا کرد.
• هر چه قدر که اوتیسم زودتر شناخته شود ، درمان این وضعیت راحت‌تر خواهد بود و زندگی کودک به شدت بهبود پیدا می‌کند. درمان‌های رفتاری در همان دوران کودکی به شدت مؤثر است، البته همه‌ی این درمان‌ها باید براساس نیاز‌های کودکان متفاوت باشد و هر کدام باید سبک یادگیری خودشان را داشته باشند.
• هنوز هیچ دارو یا درمانی برای اختلال اوتیسم وجود ندارد، خانواده‌ها هنوز نمی‌دانند که چرا فرزندشان مبتلا به اوتیسم شده است. البته علل مختلفی وجود دارد که هنوز ناشناخته می‌باشد اما چیزی که واضح است این است که رفتار والدین قبل، بعد و در طول بارداری عامل ایجاد اوتیسم نمی‌شود.
• کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم دارای نقص ارتباطی هستند. این نقص ارتباطی با نقص کلامی متفاوت است.
• اختلال اوتیسم بیماری فرساینده‌ای محسوب نمی‌شود‌. این افراد می‌توانند پشت سر هم بهبودی‌ها را تجربه کنند.
• اگر کودک تا سن چهارسالگی صحبت نکند، احتمال این‌که دوباره صحبت کند، کاهش پیدا می‌کند.
• تحقیقات نشان می‌دهد که اکثر آن‌ها استفاده از کلمات و نیمی از آن‌ها صحبت کردن را یاد می‌گیرند.
• کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال اوتیسم اغلب باید به شکل کاملاً عمیق مراقبت شوند اما ممکن است از لحاظ اجتماعی نتوانند وضعیت خوبی را تجربه کنند و مهارت‌های تعاملی و اجتماعی خود را ارتقا دهند.
• اگر یکی از دوقلوها مبتلا به اختلال اوتیسم باشد، احتمال ۶٠ الی ٩۶ درصد از ابتلای کودک دیگر به اوتیسم وجود دارد.
• تقریباً یک سوم کودکان مبتلا به اوتیسم، مبتلا به اختلالات تشنجی هم هستند. تشنج این کودکان ١٠ برابر بیشتر از افراد دیگر است. 
• تقریباً ١٠ درصد از افراد مبتلا به اختلال اوتیسم مشکلات نورولوژیکی، عصبی، ژنتیکی و متابولیک هم دارند.
• هر کودک مبتلا به اوتیسم منحصر به فرد است و با انسان‌های دیگر متفاوت می‌باشد. آن‌ها می‌توانند با دیگران صحبت کرده و ارتباط برقرار کنند. آن‌ها ارتباط چشمی خوبی دارند. حتی ممکن است باهوش‌تر از بعضی از ما هم ظاهر شوند.
• علائم ابتلا به اوتیسم در روزهای مختلف متفاوت است. در مورد زنان مبتلا به بیماری اوتیسم ، هنوز تحقیقاتی در حال انجام است.
• تقریباً ۵٠ هزار نفر از افراد مبتلا به اوتیسم، هر سال دبیرستان را ترک می‌کنند.
• این کودکان می‌توانند به راحتی زندگی و کار کنند و مانند انسان‌های معمولی مراحل مختلف را پشت سر بگذارند اما با مشکلاتی روبرو خواهند شد.