تونس با ارقام و تحلیل‌ها؛ «قربانیان نقض حقوق بشر در اولویت دولت نیستند»
برنامه «سند» در پی حمایت اجتماعی و روانی از زنان قربانی شکنجه و خشونت‌های امنیتی است و پشتیبانی چندوجهی از آنان فراهم می‌کند، به‌ویژه از آن جهت که آنان آسیب‌پذیرترین و بیشترین تأثیرپذیران هستند.
زهور المشرقی
تونس - نجلاء الطالبی، هماهنگ‌کننده برنامه «سند»، تأکید کرد که این برنامه حمایت چندرشته‌ای از قربانیان شکنجه، اعم از زن و مرد، حتی کودکان در تونس ارائه داده و تلاش می‌کند به مدت یک سال کامل، پشتیبانی کامل از آنان را در چارچوب مبارزه با شکنجه و بدرفتاری در تونس فراهم کند.
سازمان جهانی مبارزه با شکنجه، گزارش سالانه برنامه «سند» که گزارشی درباره کمک مستقیم و همراهی با قربانیان شکنجه و بدرفتاری در تونس را ارائه داد. این گزارش با ارقام و تحلیل‌های دقیق، وضعیت قربانیانی را که در طول سال توسط برنامه «سند» مورد حمایت قرار گرفته‌اند، به‌همراه شهادت‌های قربانیان، و همچنین توضیح روندهای قضایی و حقوقی که برنامه برای همراهی با صاحبان حق اتخاذ کرده، ارائه کرده است.
ارائه این گزارش هم‌زمان با «روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه و بدرفتاری» که هر سال در ۲۶ ژوئن برگزار می‌شود، انحجام شد. سازمان جهانی مبارزه با شکنجه امسال تصمیم گرفت نخستین نسخه از «شاخص جهانی شکنجه» را رونمایی کند. این شاخص بر پایه تجربه شبکه‌ای متشکل از ۲۰۰ انجمن عضو در سراسر جهان تهیه شده است.
این شاخص نخستین ابزار تحلیلی جامع است که هدف آن اندازه‌گیری سطح خطر شکنجه و بدرفتاری در سطح جهانی می‌باشد.
برنامه‌هایی در حمایت از زنان قربانی خشونت
نجلاء الطالبی، هماهنگ‌کننده برنامه «سند»، با اشاره به اینکه این برنامه حمایت چندرشته‌ای را برای قربانیان شکنجه از هر دو جنس، حتی کودکان، در تونس فراهم کرده است، توضیح داد: برنامه می‌کوشد به مدت یک سال کامل، پشتیبانی همه‌جانبه‌ای را در چارچوب مبارزه با شکنجه و بدرفتاری در تونس ارائه دهد.
وی با اشاره به اینکه در طول یک سال، این برنامه به ۱۶۶ مورد رسیدگی کرده که حدود ۶۴٪ از آن‌ها مردان بودند و باقی زنان، گفت: با این حال، این نسبت به معنای آن نیست که زنان در معرض شکنجه و بدرفتاری نیستند؛ بلکه خشونت نهادی بیشتر علیه مردان است، چرا که آن‌ها بیشتر در فضای عمومی حضور دارند. همچنین دسترسی زنان به دستگاه قضایی یا نهادهای مرتبط محدودتر است و از گزارش‌دادن درباره شکنجه یا بدرفتاری می‌هراسند.
نجلاء الطالبی افزود: جوانان بین ۱۸ تا ۴۵ سال بیشترین هدف و آسیب‌پذیرترین گروه هستند. این افراد معمولاً از طبقات فرودست جامعه‌اند و بیشتر با نیروهای امنیتی درگیر می‌شوند که باعث می‌شود در معرض خشونت و آزار قرار گیرند. نجلاء الطالبی تأکید کرد که برنامه «سند» از طریق مراقبت‌های روانی، اجتماعی، بهداشتی و حقوقی از قربانیان حمایت می‌کند و اظهار داشت که این برنامه در تونس جایگاهی دارد، چرا که دولت در حمایت و بازپروری قربانیان عملاً غایب است.
وی گفت: «این قربانیان، متأسفانه، در اولویت دولت نیستند. ما تلاش می‌کنیم با نهادهای دولتی وارد تعامل شویم تا توجه آن‌ها را جلب کنیم، اما در سال‌های اخیر عقب‌گرد زیادی رخ داده و به همین دلیل، نقش برنامه «سند» برجسته‌تر شده تا زندگی دوباره‌ای برای قربانیان بسازد.»
وی با تأکید بر اینکه برنامه «سند» موارد نقض حقوق توسط پلیس را پیگیری می‌کند و همچنین در کنار افرادی می‌ایستد که مورد تعدی به دلایل نژادی یا اجتماعی قرار گرفته‌اند، و همچنین در موارد مرگ‌های مشکوک و آزار و تهدیدات پلیسی که تأثیرات زیادی بر قربانی و خانواده‌اش می‌گذارد، گفت: این برنامه در شهر تونس پایتخت این کشور، و استان‌های صفاقس و الکاف فعالیت دارد، جایی که به‌عنوان مراکز پشتیبانی و بازپروری کار می‌کنند تا توانمندی قربانیان را تقویت کنند.
نقش زنان در مسیر بازپروری
نجلاء الطالبی در ادامه‌ی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه ۵۴ زن به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم قربانی بوده‌اند و در چارچوب برنامه «سند» تحت حمایت قرار گرفتند، بر نقش مهم زنان در فرآیند بازپروری تاکید کرد و گفت: زنان معمولاً بار رنج‌هایی را که یکی از اعضای خانواده تجربه می‌کند، به دوش می‌کشند و اغلب با تمام سختی‌ها مواجه می‌شوند.
وی تأکید کرد که گزارش برنامه «سند» صرفاً یک ارائه سالانه از فعالیت‌ها نیست، بلکه ابزاری برای آگاه‌سازی و حمایت‌گری نیز هست. این گزارش یادآوری می‌کند که شکنجه پدیده‌ای متعلق به گذشته نیست، بلکه امروزه هم وجود دارد؛ رفتاری پنهانی که ممکن است هر فردی را در هر زمانی هدف قرار دهد. این گزارش همچنین خواستار هوشیاری، تعهد و همبستگی بیشتر، عناصری کلیدی برای ساخت جامعه‌ای با عدالت و انسانیت بیشتر است. همچنین بر اهمیت حمایت و توانمندسازی قربانیان از هر دو جنس تأکید می‌کند تا دسترسی آن‌ها به کمک‌های اجتماعی، روانی، پزشکی و حقوقی تضمین شود.
برنامه «سند» نیز در مسیر بازسازی زندگی و درمان قربانیان از آسیب‌های روانی، اجتماعی و پزشکی ناشی از خشونت دولتی نقش فعالی داشته است. در این میان، به داستان‌های عایشه، بیرم، ایاد و دیگران پرداخته شد و به تأثیر عمیق همراهی تخصصی که تیم‌های «سند» ارائه داده‌اند، اشاره شد، همراهی‌ای که تفاوتی ملموس در زندگی این افراد ایجاد کرده است.
برنامه «سند»، روایت ایستادگی برای عدالت
بر اساس شهادت‌های قربانیان، برنامه «سند» تنها برنامه‌ای در دفاع از حقوق بشر نیست، بلکه یک ماجراجویی انسانی است که همراه با قربانیان و با هدف بازگرداندن کرامت انسانی و برای آن‌ها شکل گرفته است. این برنامه، داستانی از پایداری در راه عدالت و مبارزه با معافیت از مجازات است.
برنامه «سند» با متخصصانی متعهد کار می‌کند. این برنامه شبکه‌ای از وکلای همراه تشکیل داده که قربانیان را در مسیر عدالت و در برابر مراجع قضایی همراهی می‌کنند. همچنین با متخصصان سلامت از جمله پزشکان، روان‌پزشکان، روان‌شناسان و مددکاران اجتماعی همکاری دارد تا حمایت‌های روانی را با رعایت اصول محرمانگی و پیگیری، برای قربانیان فراهم کند.
این خدمات روانی از طریق انجمن روان‌شناسان تونس (PDM-T) و نیز روان‌شناسان بخش خصوصی ارائه می‌شود. رابطه کاری نزدیک و مؤثری با انجمن‌های تخصصی برقرار شده است، به‌ویژه با: انجمن روان‌شناسان تونس (PDM-T)، اتحادیه تونسی دفاع از حقوق بشر ،انجمن «بیَتی»، جمعیت «أمل»، انجمن تونسی عدالت و برابری «دمج»، مؤسسه بین‌المللی حقوقی ILF، پزشکان جهان – شعبه تونس (MDM)،انجمن وکلای بدون مرز (ASF)و سایر نهادهای مدنی فعال.