نایب‌رئیس فراکسیون حزب دَم: کمیسیون باید پیش‌نویس لوایح را تا اول اکتبر نهایی کند
گولستان کلیچ کوچ‌ییگیت، نایب‌رئیس فراکسیون حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (دَم)، عملکرد «کمیسیون همبستگی ملی، برادری و دموکراسی» مجلس ترکیه و نقشه راه آینده آن را ارزیابی کرد.
الیف آکگول
آنکارا- گولستان کلیچ کوچ‌ییگیت، نایب‌رئیس فراکسیون حزب دَم، در گفتگو با خبرگزاری ما به ارزیابی عملکرد «کمیسیون همبستگی ملی، برادری و دموکراسی» پرداخت. این کمیسیون با هدف دستیابی به راه‌حلی دموکراتیک برای مسئله کورد در مجلس ترکیه تشکیل شده است.
گولستان کلیچ کوچ‌ییگیت، ضمن ابراز امیدواری نسبت به مدیریت روند کمیسیون با «بلوغ سیاسی»، تأکید کرد که «مسئله کورد، یک مسئله دموکراسی است» و از همین رو، وجود واژه «دموکراسی» در نام کمیسیون اهمیت دارد. او یادآور شد که این کمیسیون، نخستین نهاد پارلمانی از زمان «کمیسیون کوچگیری» در سال ۱۹۲۱ است که در چارچوب مسئله کورد تشکیل می‌شود. کوچ‌ییگیت تصریح کرد که برای پیشبرد این روند، تدوین قوانین باید آغاز شود و پیش‌نویس‌ها از اول اکتبر برای بررسی و تصویب نهایی به کمیسیون‌های تخصصی ارسال گردند.
نخستین گام در سطح دولت و مجلس
گولستان کلیچ کوچ‌ییگیت در پاسخ به پرسش‌های ما بیان کرد که پس از فراخوان رهبر خلق کورد، عبدالله اوجالان، در ۲۶ فوریه، برگزاری کنگره توسط حزب کارگران کوردستان و مراسم آتش‌زدن سلاح‌ها در ۱۱ ژوئیه، برداشتن گامی تازه ضرورت داشت. او گفت: «کمیسیون مجلس را باید نخستین گام مهم و ملموس در سطح دولت و پارلمان ارزیابی کرد.» کوچ‌ییگیت با تأکید بر اینکه «تشکیل این کمیسیون با مشارکت سیاسی گسترده در مجلس را بسیار مهم می‌دانیم»، افزود: «همان‌طور که آقای اوجالان از روز نخست گفته است، ما مجلس و جامعه را مخاطب اصلی حل این مسئله می‌دانیم. این مشکل تنها به حزب عدالت و توسعه، حزب حرکت ملی، یک حزب خاص یا فقط خلق کورد تعلق ندارد، بلکه مسئله ۸۶ میلیون شهروند ساکن این کشور است. همه احزاب سیاسی، اعم از حاضر و غایب در مجلس، باید در این زمینه مسئولیت بپذیرند. اما بی‌تردید، اولویت با مجلس است، چرا که اراده خلق در آنجا تجلی می‌یابد. اینکه مجلس در این موضوع مسئولیت بپذیرد، نقش‌آفرینی کند و بستری برای راه‌حل دموکراتیک مسئله کورد فراهم آورد، بسیار معنادار و ارزشمند است. از این جهت، تحقق این فراخوان و تشکیل کمیسیون را بسیار گران‌بها می‌دانیم.»
کوچ‌ییگیت با اشاره به اینکه مباحثات کمیسیون «علی‌رغم برداشت‌های متفاوت احزاب و انتظارات گوناگون»، روندی سازنده را طی می‌کند، افزود که هم توافق بر سر آیین‌نامه در جلسه اول و هم «بلوغ سیاسی» مشهود در جلسه سوم، امیدبخش بوده است.
مسئله کورد، در عین حال مسئله دموکراسی است
گولستان کلیچ کوچ‌ییگیت درباره نام کمیسیون گفت هرچند این نام انتظارات آنها را کاملاً برآورده نمی‌کند، اما وجود واژگان «دموکراسی» و «برادری» در آن برایشان اهمیت دارد. او اظهار داشت: «شاید امروز مبرم‌ترین مسئله ما دموکراسی باشد و مسئله کورد نیز در عین حال یک مسئله دموکراسی است.» کوچ‌ییگیت سخنرانی افتتاحیه نعمان کورتولموش، رئیس مجلس و کمیسیون، را با وجود اینکه با بخش‌هایی از آن موافق نیست، بسیار مثبت ارزیابی کرد و افزود: «ما شاهد بودیم که در مرحله تأسیس کمیسیون، رویکردی واقعاً مثبت حاکم بود و برای تشکیل آن تلاش و دیپلماسی جدی صورت گرفت. در این راستا، مشاهده کردیم که او با همه گفتگو کرد، کوشید تا همه را در روند کمیسیون مشارکت دهد و برای تشکیل این نهاد در گسترده‌ترین بستر ممکن تلاش کرد. این نگرش به‌روشنی مثبت و رضایت‌بخش بود.»
او جلسات کمیسیون را این‌گونه تشریح کرد: جلسه نخست به تعیین آیین‌نامه اختصاص یافت. جلسه دوم که غیرعلنی و با حضور رؤسای سازمان اطلاعات ملی، وزارت دفاع، وزارت کشور و ستاد کل ارتش برگزار شد، صرفاً برای اطلاع‌رسانی به اعضا و پاسخ به پرسش‌های آنان بود. به گفته کوچ‌ییگیت، در جلسه سوم نیز نقشه راه آینده مورد بحث قرار گرفت.
گولستان کلیچ کوچ‌ییگیت پیشنهادهای آخرین جلسه کمیسیون را چنین خلاصه کرد:
«یک پیشنهاد کلی مبنی بر شنیدن نظرات نهادهای دولتی، گروه‌های آسیب‌دیده و دانشگاهیان و روشنفکران صاحب‌نظر در مورد راه‌حل دموکراتیک مسئله کورد مطرح شد. همچنین پیشنهاد شد تا نظرات کارشناسانِ تجارب جهانی و مجریان روندهای پیشین صلح نیز شنیده شود. اکنون هر بخش، فهرست افراد و نهادهای پیشنهادی خود را به ریاست مجلس ارائه خواهد داد تا یک فهرست مشترک تهیه شود و اولویت‌ها برای استماع مشخص گردد. هفته آینده دو روز کاری فشرده در پیش است که به شنیدن نظرات نهادها اختصاص خواهد یافت.»
کمیسیون مشکل شفافیت ندارد
گولستان کلیچ کوچ‌ییگیت در پاسخ به انتقادها درباره شفافیت و جلسات غیرعلنی، با یادآوری تأکید همیشگی خود بر ضرورت اطلاع‌رسانی به افکار عمومی، اظهار داشت: «کمیسیون مشکل شفافیت ندارد.»
او با بیان اینکه اعضای کمیسیون از طریق رسانه‌ها اطلاع‌رسانی می‌کنند و صورت‌جلسات نیز در وب‌سایت مجلس منتشر می‌شود، افزود: «بنابراین، این روند پنهانی و غیرشفاف نیست. برعکس، این گفتگو در برابر چشم همگان و تمام خلق‌های ترکیه در جریان است.»
نخستین کمیسیون در زمینه مسئله کورد پس از ۱۰۴ سال
کوچ‌ییگیت با تأکید بر اینکه این نخستین کمیسیون مرتبط با مسئله کورد پس از ۱۰۴ سال و از زمان «کمیسیون کوچگیری» در سال ۱۹۲۱ است، گفت: «ما از اهمیت تاریخی این کمیسیون آگاهیم و برای آن ارزش بسیاری قائل هستیم. این کمیسیون باید بر روند حل مسئله متمرکز باشد و هرگز نباید فراموش کنیم که هدف اصلی آن، دستیابی به راه‌حل دموکراتیک است. امروز باید مقرراتی برای پاسخ به نیازهای این روند تصویب شود. باید وضعیت حقوقی مبارزانی که سلاح خود را زمین می‌گذارند و چگونگی مشارکت آنان در حیات سیاسی و اجتماعی پس از بازگشت مشخص گردد. آنها به‌روشنی می‌گویند: "ما می‌خواهیم بازگردیم و فعالیت سیاسی کنیم". بنابراین، این مجلس و کمیسیون وظیفه دارند سازوکارها و مبانی قانونی آن را فراهم کنند. قوانین و رویه‌های تبعیض‌آمیز بی‌شماری در ارتباط با مسئله کورد وجود دارد که باید فوراً بازنگری و لغو شوند.»
او افزود: «راه‌حل مسئله کورد صرفاً به کنار گذاشتن سلاح محدود نمی‌شود. نمی‌توان گفت با پایان خشونت، مسئله حل شده است.» به گفته کوچ‌ییگیت، باید برای از میان برداشتن ریشه‌های این مسئله، راه‌حل‌های بنیادین ارائه داد.
نیازمند رویکردی هستیم که نهاد قیمومیت را به تاریخ بسپارد
کوچ‌ییگیت با یادآوری شروط ترکیه بر «منشور اروپایی خودگردانی‌های محلی»، گفت: «امروز اگر به دنبال حل واقعی مسئله کورد هستیم، باید شروط و ملاحظات خود در کنوانسیون‌های بین‌المللی را کنار بگذاریم. ما نیازمند رویکردی هستیم که دموکراسی محلی را تقویت کند و نهاد قیمومیت را برای همیشه به تاریخ بسپارد.»
از سوی دیگر، کوچ‌ییگیت تأکید کرد که این کمیسیون «قادر به حل همه مشکلات نیست» و باید اولویت خود را بر حذف سریع قوانین تبعیض‌آمیز، لغو سیستم قیمومیت و رفع موانع دموکراتیزاسیون متمرکز کند.
او با اشاره به اهمیت اجتماعی شدن این روند، بیان کرد: «نگاه منفی ناشی از تجارب گذشته هنوز وجود دارد. بنابراین، کمیسیون باید با اتخاذ تدابیر اعتماد‌ساز، این ذهنیت را تغییر دهد.»
اجتماعی شدن روند، یک ضرورت است
وی شنیدن نظرات اقشار آسیب‌دیده را اولین گام برای اجتماعی کردن این روند دانست و ادامه داد: «اما این کافی نیست. باید سازوکارهایی برای مشارکت فعال سازمان‌های دموکراتیک و جامعه مدنی نیز طراحی شود. کمیسیون می‌تواند با برگزاری جلسات در شهرهای مختلف، دیدار با مردم و تشریح اهداف، حمایت عمومی را جلب کند. اگر چنین رویکردی اتخاذ شود، معتقدم حمایت اجتماعی روزبه‌روز افزایش خواهد یافت و این روند را از انحصار چند حزب سیاسی یا یک کمیسیون ۵۱ نفره خارج کرده و به گفتگویی ملی تبدیل خواهیم کرد که در آن، تمام جامعه از صلح و راه‌حل پشتیبانی کند.»
پیش‌نویس لوایح باید تا ماه اکتبر آماده شود
گولستان کلیچ کوچ‌ییگیت بار دیگر تأکید کرد که کمیسیون باید تا ماه اکتبر پیش‌نویس لوایح را آماده کرده و از اول این ماه برای تبدیل شدن به قانون به کمیسیون‌های تخصصی مجلس ارسال کند.
در پایان، او خاطرنشان کرد که این کمیسیون وظیفه بسیار مهمی در تغییر گفتمان سیاسی، حاکم کردن زبان صلح و ترویج آن در جامعه، سیاست و رسانه‌ها بر عهده دارد.