کودکان، زنان و پناهجویان قربانیان «کار اجباری» در کارگاه‌های تهران
خبرگزاری دولتی "ایلنا" گزارش داد که مواردی از "سوءاستفاده" از کودکان، زنان و پناهجویان خارجی در کارگاه‌های حاشیه تهران وجود دارد. این خبرگزاری اعلام کرد که برخی از کارفرمایان از ضعف این کارگران و ناتوانی آن‌ها در شکایت کردن بهره‌برداری کرده اند.
مرکز خبر- روز گذشته سه‌شنبه ۱۰ سپتامبر (۱۹ شهریور) گزارشی تحت عنوان "سوءاستفاده از کودکان و کارگران تحت ستم در روشنایی روز" در خبرگزاری دولتی ایلنا منتشر شد، به وضعیت کارگران در مناطقی مانند پاکدشت و شریف‌آباد حومه پایتخت اشاره می‌کند. طبق این گزارش، بسیاری از کارگاه‌ها بدون داشتن کد ثبت بیمه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند و به شکلی سازمان‌دهی شده کودکان، زنان و پناهجویان را به کار می‌گیرند.
جاودانی، یکی از فعالان کارگری در این باره به ایلنا گفت: «این کارگاه‌ها عمدتاً کودکانی زیر سن قانونی، افراد دارای معلولیت، و افرادی از گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان سرپرست خانوار و مهاجران را به کار می‌گیرند.» به گفته او، این کارگران به دلیل موقعیت خود "توانایی مراجعه به مقامات قضایی یا شکایت ندارند" و مجبورند روزانه ۱۲ ساعت در شرایط سخت کار کنند، بدون اینکه از بیمه اجتماعی برخوردار باشند.
جاودانی همچنین تأکید کرد که بازرسان کار و سازمان‌های نظارتی به این کارگاه‌ها سر نمی‌زنند و کارفرمایان با خیالی آسوده از این کارگران سوءاستفاده می‌کنند. او به‌عنوان نمونه به یک کارگاه خیاطی در شریف‌آباد اشاره کرد که دختران ۱۵ ساله یا حتی کمتر بدون بیمه در آن مشغول به کار هستند.
آمار نگران‌کننده از کودکان کار در ایران
در حالی که آمار دقیق و رسمی درباره تعداد کودکان کار در ایران موجود نیست، رضا شفاخواه، دبیرکل کمیته حقوق کودک در اتحادیه کانون‌های وکلا، در جلسه‌ای که در تاریخ ۲۲ ژوئن (۱ تیر) برگزار شد، آمار رسمی از وجود ۳ میلیون کودک کار را اعلام کرد. اما، محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی ایران، در اواخر آوریل (اواسط اردیبهشت) اعلام کرد که تنها ۱۲۰ هزار کودک کار در ایران وجود دارد.
علاوه بر این، در گزارشی که سال گذشته روزنامه "همشهری" منتشر کرد، مشخص شد که مدرسه‌ای در منطقه ۱۶ تهران وجود دارد که کودکان در کنار تحصیل، به کار نیز مشغول هستند. این کودکان حتی برای حمل وسایل کاری خود، از چرخ‌دستی‌هایی استفاده می‌کنند که به مدرسه می‌آورند.
کارگران ساختمانی و بیمه‌های لغو شده
بنا به گزارش "ایلنا"، بسیاری از کارگران بالغ نیز در بخش ساختمان به دلیل نداشتن "گواهینامه مهارت فنی و حرفه‌ای" از بیمه محروم هستند. در اواخر آگوست امسال، بژمان جوزی، رئیس انجمن صنعت ساختمان، فاش کرد که حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار کارگر ساختمانی در ایران وجود دارد که حدود ۸۰۰ هزار نفر از آن‌ها بدون بیمه فعالیت می‌کنند.
اکبر شوکت، رئیس اتحادیه کارگران ساختمانی، در دسامبر ۲۰۲۳ اعلام کرده بود که در سه سال اخیر، بیمه حدود ۳۰۰ هزار کارگر ساختمانی لغو شده و هیچ کارگر جدیدی تحت پوشش قرار نگرفته است. به گفته او، حدود ۵۰۰ هزار کارگر در لیست انتظار برای دریافت بیمه قرار دارند و همچنان از حقوق بیمه‌ای خود محروم هستند.
این وضعیت نگران‌کننده نشان‌دهنده بحران عمیق در زمینه حقوق کارگران، به‌ویژه کودکان و زنان آسیب‌پذیر است که از حقوق اساسی خود محروم شده‌اند و هیچ نهادی به‌درستی بر شرایط کاری آن‌ها نظارت نمی‌کند.