مرکز خبر- جنبش " می‌تو" در ایران علیه تجاوز و آزار جنسی زنان و از افشاگری برخی بازیگران و سینماگران زن علیه برخی مردان سینما راە افتاد.

پس از آن، جنبش (MeToo) علیه سوءاستفاده و آزار جنسی در ایران هم با قوت ادامه یافت و هر از گاهی، روایت‌هایی از آزار و تعرض در فضای هنر، روزنامه‌نگاری و ... منتشر می‌شد تا اینکه در ماەهای اخیر سمیه میرشمسی دستیار کارگردان نسبت به آزارهایی که از جانب بازیگر مشهور فرهاد اصلانی حین فیلمبرداری یکی از آثار هاتف علیمردانی دیده بود، پرده برداشت و این آغاز دومینوی می‌تو بود. این افشاگری موجب شد تا جمعی از زنان دست‌اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه زنان در این عرصه بیانیه‌ای صادر کنند.

این زنان سینماگر در بیانیه‌ی‌ خود اعلام کردند "در سازوکار سینمای ایران هر فرد صاحب قدرت و شهرتی می‌تواند از موقعیت خود برای قلدری، تهدید، توهین، تحقیر و تعرض به زنان بهره‌برداری کند، بی‌‌آن‌که نهادهای قانونی، اصناف خانه‌ی سینما، سینماگران و منتقدان آن‌ها را وادار به پاسخ‌گویی و پذیرش مسئولیت کارشان کنند".

خانه‌ی سینما نیز پس از چند روز واکنش نشان داد و با انتشار بیانیه‌ای، ضمن محکوم کردن هرگونه خشونت علیه هرکس، آن را به شورای صیانت ارجاع داد و پشت سر آنان چند صنف دیگر و سپس وزارت ارشاد هم واکنش نشان دادە و آن را به شورای نامشخصی به نام شورای اخلاق حرفه‌ای ارجاع داد.

 اما زنان سینماگر با پی بردن بە عدم رسیدگی این نهاد مردانە بە شکایت آنان، به پا خواستە و با انتشار بیانیه‌ی جسورانه‌تری این شورای مردانه را رد کردند و خواهان شورای مستقل از این مناسبات مردانه شدند تا  تنها به حرف اکتفا نکنند و زنان معترض انتخاب این شورا را انجام دهند. سرانجام پس از امضای ٨٠٠ نفر و  با رأی اکثریت این افراد هیأت ۵ نفره‌ی زنانه برای رسیدگی به آزار و خشونت جنسی در سینما شکل گرفت که هانیه توسلی، ترانه علیدوستی، سمیه میرشمسی، غزاله معتمدی و مارال جیرانی اعضای این هیئت بودند.

در آخرین بیانیه، نمایندگان زنان سینماگر هم تأکید شدە است که به جای افشاگری در حال تدوین یک آیین‌نامه هستند و نوشته‌اند:" ما از این به بعد هیچ روایتی را منتشر نخواهیم کرد چون اساساً صلاحیت راستی‌آزمایی و انتشار روایت‌ها را نداریم. ما همراه راویان خواهیم بود تا زمانی ‌که شکایت خود را به شکل مستدل در کمیته‌ای که در حال طراحی سازوکار آن هستیم مطرح کنند".

 

 مشکل اثبات افشای جرم تجاوز و آزار جنسی

روز چهارشنبە ٨ تیر، ترانه علیدوستی بازیگر و یکی از اعضای کمیته‌ی مستقلی که برای پیگیری «خشونت، آزار و باج‌گیری جنسی» در سینما و تئاتر با انتشار پستی در صفحەی اینستاگرام خود نوشت که دو شکایت از وی از طرف حبیب رضایی ‌و مهدی کوشکی و به ‌اتهام افترا و نشر اکاذیب در قوه‌ی قضائیه ثبت شده است.

تابستان سال گذشته چند روایت از آزارگری و تعرض حبیب رضایی، بازیگر سرشناس، نسبت به دیگران در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود. اردیبهشت سال جاری نیز روایت دیگری در شبکه‌های اجتماعی از مهدی کوشکی، بازیگر و کارگردان تئاتر، به‌ عنوان آزارگر جنسی منتشر شد.

در واقع اثبات جرم تجاوز جنسی در ایران موضوعی سخت و در مواردی غیر ممکن است، در ایران راه‌هایی در قانون پیش‌بینی شده است از جملە؛ در جرائم جنسی بحث اخلاقی و فرهنگی آن است که حساس بودن و شرایط خاص اخلاقی و فرهنگی حاکم بر جوامع (بخصوص جوامع سنتی و مذهبی) سایه‌ی سنگینی بر آشکارسازی این نوع جنایات انداخته است.

این موضوع باعث شده از یک سو ترس از بی‌آبرویی و انگشت‌نما شدن مانع بزرگی برای بازگو کردن، افشا و در نهایت طرح شکایت از سوی قربانی باشد و از سوی دیگر فرهنگ غلط حاکم بر جامعه که در موارد زیادی انگشت اتهام را به سوی خود قربانی منعطف کرده و او را نیز مقصر دانسته و حتی گاهی باعث و بانی تجاوز را خود قربانی دانسته و در مواردی طرح این موضوع که خود قربانی نیز تمایل و یا رضایت داشته، در مجموع باعث می‌شود در موارد زیادی فرد قربانی ترجیح دهد موضوع را پنهان کردە و از شکایت و تعقیب متجاوز خودداری نماید.

این موضوع خود از یک سو باعث تکرار اعمال شوم از جانب متجاوز شده (همان قربانی به کرات و دفعات مورد همان آزار و تجاوز جنسی قرار گرفته) و یا متجاوز بدون ترس از مجازات سراغ قربانیان دیگر رفته و از سوی دیگر باعث می‌شود آمار دقیقی برای بررسی ابعاد حقوقی این جرائم در دست نباشد.

همچنین مجرمین معمولا در برابر دیگران مرتکب جرم نمی‌شوند به خصوص جرمی مانند تجاوز و آزار جنسی که بیشتر از جرائم دیگر نیازمند پنهانکاری است، در نتیجه استفاده از شهادت شهود در این موارد بسیار اندک و بندرت است. بنابراین تنها امکانی که برای قربانی باقی می‌ماند استفاده از علم قاضی است.

بر اساس ماده‌ی ۱۰۲ قانون آئین دادرسی کیفری، انجام هرگونه تعقیب و تحقیق در جرائم منافی عفت ممنوع است و پرسش از هیچ فردی در این خصوص مجاز نیست، مگر در مواردی که جرم در ملأ عام واقع شده یا دارای شاکی یا به عنف یا سازمان یافته باشد که در این صورت، تعقیب و تحقیق فقط در محدوده‌ی شکایت و یا اوضاع مشهود توسط مقام قضائی انجام می‌شود. بنابراین نوع و شرایط ارتکاب این جرائم به نحوی است که امکان اطلاع مقام قضائی از آنها بسیار محدود است و تا زمانی که طرح شکایت نشود یا افراد آگاه وقوع آن را اطلاع ندهند، یا مقام قضائی خود شاهد وقوع آن نباشد، آگاهی از آن مشکل است و در صورت عدم اثبات جرم، برای فرد مدعی جنبەی کیفری در نظر گرفتە خواهد شد.

 

واکنش رسانەهای وابستە بە حکومت در برابر"می‌تو"

رسانه‌های وابسته به حکومت ایران نیز در مقابل جنبش "می‌تو" ایستادە و با واکنش‌های تند و گفتن سخنان توهین‌آمیز بە زنان سینماگر حملە کردە و گفتەاند "فحشا و فساد در سینمای ایران بیداد می‌کند" و دوبارە تیرهای زهرآلود خود را بە روی زنان گرفتەاند.

در این میان روزنامەی کیهان بار دیگر برای خدشە‌دار کردن نام زنان سینماگر ایران و با نوشتن کلمات گستاخانە و برای برانگیختن احساسات مردم علیە آنان، زنان سینماگر را بە توهین علیە نظامیان و کشتە‌شدگان دوران جنگ ایران و عراق متهم می‌کنند.

این روزنامە کە وابستە بە حکومت جمهوری اسلامی ایران است زنان سینماگر را روشنفکران غربزدە توصیف کردە و آنان را  گروه مقلد غرب و بخشی از زیرمجموعه‌ی جنبش غربزدگی پنداشتە است.