بن‌بست دیپلماتیک و هشدار نسبت به بازگشت تحریم‌ها علیه ایران
در حالی کە تهران تلاش دارد مانع بازگشت تحریم‌ها شود اما مواضع سخت‌گیرانه آمریکا، اروپا و موضع مخالف رهبر ایران، امکان دستیابی به توافقی جدید را تضعیف کرده است.
مرکز خبر- در حالی که حقوق زنان در ایران به‌طور گسترده نقض می‌شود، خلق‌ها و اتنیک‌ها از ابتدایی‌ترین حقوق شهروندی خود محروم مانده‌اند و سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی با تکیه بر گروه‌های نیابتی به گسترش جنگ و بی‌ثباتی در خاورمیانه دامن زده است، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در نخستین حضور رسمی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در تابستان سال جاری، حملات آمریکا و اسرائیل را «ضربه‌ای سنگین» به روند صلح توصیف کرد و هشدار داد که ادامه این وضعیت، مذاکرات دیپلماتیک را به بن‌بست خواهد کشاند.
این سخنرانی در حالی انجام شد که تنها چند روز تا پایان مهلت سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها باقی مانده است. فرانسه، آلمان و بریتانیا به دلیل آنچه «عدم پایبندی ایران به برجام» عنوان کرده‌اند، این روند را آغاز کرده‌اند. طبق مقررات سازمان ملل، اگر تا پایان مهلت باقی‌مانده توافقی حاصل نشود، تحریم‌های گسترده علیه ایران به‌طور خودکار از سر گرفته خواهد شد.
همزمان در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، مسعود پزشکیان، دیدارهایی با امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه و همچنین روسای جمهور فنلاند و سوئیس و رئیس شورای اتحادیه اروپا داشت.
امانوئل مکرون، پس از این ملاقات با انتشار پستی در شبکه اکس (توییتر سابق) گفت که هنوز هم امکان رسیدن به توافق با تهران وجود دارد، اما تنها چند ساعت برای تحقق این امر فرصت باقی است.
منابع دیپلماتیک اروپایی نیز اعلام کردند که گفت‌وگوهای عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با نمایندگان سه کشور اروپایی در نیویورک نتیجه‌ای به همراه نداشته است. در عین حال، اروپایی‌ها پیشنهاد داده‌اند که در صورت بازگشت ایران به مذاکرات مستقیم با آمریکا و همکاری کامل با بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، احتمال تمدید مهلت وجود دارد.
یک روز پیش از سخنرانی رئیس‌جمهور، علی خامنه‌ای، بار دیگر هرگونه مذاکره مستقیم هسته‌ای با واشنگتن را رد کرد و اظهار داشت: «آمریکا از پیش نتیجه مذاکرات را اعلام کرده است؛ توقف غنی‌سازی و تعطیلی فعالیت‌های هسته‌ای. این مذاکره نیست، این دیکته است.»
این موضع‌گیری عملاً دست دولت پزشکیان و تیم دیپلماتیک او را در پیگیری گفت‌وگوهای مستقیم با آمریکا بسته است و احتمال شکست تلاش‌های دیپلماتیک در نیویورک را افزایش داده است.
همزمان با این تحرکات دیپلماتیک، نرخ ارز در بازار آزاد رکوردی بی‌سابقه ثبت کرد و هر دلار آمریکا به ١٠٩ هزار تومان رسید. کاهش شدید ارزش پول ایران، که از پیامدهای سال‌ها تحریم، فساد و سوءمدیریت اقتصادی عنوان می‌شود، نگرانی‌ها درباره ناآرامی‌های اجتماعی و افزایش فشار بر مردم را تشدید کرده است.
بازار ارز و بورس تهران نیز از زمان آغاز جنگ تابستانی با اسرائیل دچار شوک شدیدی شد و بسیاری از صرافی‌ها تعطیل شدند. در مقایسه، زمانی که توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ امضا شد، نرخ دلار حدود ۳۲ هزار ریال بود.
در صورت بازگشت تحریم‌ها در روزهای آینده، دارایی‌های خارجی ایران بار دیگر مسدود خواهد شد، معاملات تسلیحاتی متوقف می‌شود و توسعه برنامه موشکی جمهوری اسلامی هدف محدودیت‌های بین‌المللی تازه قرار خواهد گرفت. این شرایط می‌تواند اقتصاد ایران را که در وضعیت بحرانی قرار دارد، بیش از پیش تحت فشار قرار دهد.
سخنرانی رئیس‌جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل نشان داد که فضای سیاسی و دیپلماتیک پیرامون پرونده هسته‌ای ایران در نقطه حساسی قرار گرفته است. از یک سو، تهران تلاش دارد مانع بازگشت تحریم‌ها شود و از سوی دیگر، مواضع سخت‌گیرانه آمریکا، اروپا و موضع مخالف رهبر ایران، امکان دستیابی به توافقی جدید را تضعیف کرده است.
اکنون نگاه‌ها به روزهای آینده و سرنوشت مهلت باقی‌مانده برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها دوخته شده است؛ مهلتی که پایان آن می‌تواند نقطه عطفی تازه در بحران هسته‌ای ایران و آینده روابط تهران با جامعه بین‌المللی باشد.
دونالد ترامپ در سخنرانی خود در سازمان ملل در اختیار داشتن یکی از خطرناک‌ترین سلاح‌های جهان از سوی جمهوری اسلامی را یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای تاریخ خواند و گفت با قوی‌ترین ارتش جهان، برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را نابود کرد.