واکنش مای ساتو به آزادی گلی کوهکن و تداوم تبعیض علیه زنان و بلوچها
مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل، پس از آزادی «گلی کوهکن» از حکم اعدام، در پیامی رسمی، روند قضایی این پرونده و تلاش جمهوری اسلامی برای نسبتدادن هویت افغان به شهروندان بلوچ فاقد مدارک را نمونهای از تبعیض ساختاری توصیف کرد.
مرکز خبر- امروز جمعه ۲۱ آذر ۱۴۰۴، «مای ساتو» گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر سازمان ملل ایران، پس از آزادی «گلی کوهکن»، زن بلوچ قربانی خشونت خانگی، به روند پرونده و رویکرد دستگاه قضایی جمهوری اسلامی واکنش نشان داد. کوهکن پس از هفت سال حبس، با رضایت اولیای دم از اجرای حکم اعدام در زندان امیرآباد گرگان نجات یافت.
مای ساتو در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «نجات جان او قابل تقدیر است، اما نمیتوان بیعدالتیهای نهادی و ساختاری را که او را تا آستانه مرگ برد، نادیده گرفت.» او پرونده گلی کوهکن را «نمونهای از تبعیض گسترده علیه زنان در نظام قضایی ایران» توصیف کرد و پرسید: «سرنوشت پروندههایی که هرگز دیده و شنیده نشدند، چه میشود؟»
گلی کوهکن، زن بلوچ اهل گلستان، در ۱۲سالگی مجبور به ازدواج اجباری با پسرخالهاش شده و بهگفته نزدیکان سالها خشونت شدید خانگی را تجربه کرده بود. او سال ۱۳۹۷ و در ۱۸سالگی پس از درگیری خانوادگی که به مرگ همسرش انجامید، بازداشت و به اتهام «مشارکت در قتل» به قصاص محکوم شد. خانواده مقتول روز سهشنبه ۱۸ آذر ۱۴۰۴ پس از دریافت مبلغ درخواستی از اجرای حکم صرفنظر کردند و او روز پنجشنبه ۲۰ آذر آزاد شد.
گزارشگر ویژه سازمان ملل در پیام خود بخشهایی از پاسخ رسمی نظام جمهوری اسلامی ایران به مکاتباتش را نیز منتشر کرد. در این پاسخ، دستگاه قضایی تلاش کرده هویت گلی کوهکن را «تبعه افغانستان» معرفی کند. این ادعا با تأیید خانواده و منابع محلی مبنی بر بلوچبودن و ایرانیبودن او در تضاد است.
این نخستینبار نیست که نهادهای رسمی جمهوری اسلامی شهروندان بلوچ فاقد مدارک را «اتباع افغانستان» معرفی میکنند؛ اقدامی که بهگفته نهادهای حقوق بشری با هدف کاهش مسئولیتپذیری و پنهانکردن تبعیضهای ساختاری صورت میگیرد. در سیستان و بلوچستان بیش از صد هزار شهروند بلوچ بهدلیل سیاستهای تبعیضآمیز از دریافت شناسنامه محروم ماندهاند.
براساس دادههای گزارشگر ویژه سازمان ملل، بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ دستکم ۲۳۱ زن در ایران اعدام شدهاند و بیش از صد نفر آنان به اتهام قتل همسر یا شریک زندگیشان محکوم بودهاند؛ بسیاری از این زنان، همچون گلی کوهکن، قربانی خشونت خانگی، ازدواج اجباری در کودکی یا تلاش برای دفاع از خود بودهاند.