مرکز خبر- صبح شنبه ۲۱ تیر، حکم اعدام علنی جوان ۲۰ ساله متهم به آزار و قتل نیان چلبیانی، دختر ۶ ساله اهل بوکان، در مقابل زندان این شهر اجرا شد. نیان پس از ماه‌ها شکنجه و آزار جنسی در دی‌ماه ۱۴۰۳ جان باخت. پدر نیان و شریک عاطفی‌اش هم به ۱۵ سال زندان محکوم شدند.

این حادثه خشم و مطالبه عدالت را در ایران برانگیخت، اما فعالان حقوق کودک هشدار دادند که اعدام علنی نه بازدارنده است و نه راه‌حل، بلکه خشونت را عادی می‌کند. تنها ۲۰ درصد خشونت‌های جنسی علیه کودکان گزارش می‌شود و فقدان نهادهای حمایتی، قوانین ضعیف و آموزش ناکافی زمینه‌ساز تکرار فجایع است.

قانون‌گذاری و قضاوت بر مبنای فقه سنتی، تمرکز قدرت در نهادهای انتصابی و نبود نظارت مستقل، باعث پاسخ‌های نمایشی و خشونت‌بار به چنین بحران‌هایی می‌شود. اعدام ابزاری سیاسی برای کنترل اجتماعی و پاسخ به فشار افکار عمومی است، اما اصلاحات ساختاری لازم است.

ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت فرزند دختر پس از ۷ سال را به پدر می‌دهد و زنان را از حق مادری محروم می‌کند. این نظام مردسالار و حذف مادر، کودکان را بی‌پناه می‌گذارد. نبود نهادهای مستقل و ضعف مداخلات اجتماعی، کودکان را در معرض خشونت و بی‌حمایتی قرار داده است.

قتل نیان نتیجه ساختاری است که نه آموزش می‌دهد، نه نظارت می‌کند و نه مداخله می‌کند. تا وقتی حضانت بر اساس جنسیت تعیین شود و نهادهای حمایتی قوی ایجاد نشود، این فجایع تکرار خواهد شد.