زهور المشرقی

تونس- انجمن زنان دموکراتیک تونس روز جمعه ١٧ مردادماه، نشستی درباره حافظه جنبش‌های زنان با شعار «روش‌های خوب در حفظ حافظه زنان» برگزار کرد، این نشست در چارچوب جشن ۳۶ سالگی تأسیس این انجمن و با حضور ده‌ها فعال زن تونسی و دیگر کشورها برگزار شد.

در این نشست اهمیت مستندسازی و حفظ مبارزات جنبش زنان به منظور نوشتن تاریخی از دیدگاه زنان و خارج از روایت رسمی غالب مورد بررسی قرار گرفت، و بر لزوم مشارکت زنان برای آزادسازی حافظه تاریخی از ذهنیت مردسالار و سلطه‌جو تأکید گردید.

فعالان زن اتفاق نظر داشتند که تاریخ اغلب حضور و روایت زنان را حذف کرده و نقش جنبش‌های زنان در آزادی کشور و ساختن پروژه‌ای اجتماعی دموکراتیک در گذشته کم‌رنگ شده است.

 

نادیده گرفتن میراث زنان خطری است که تاریخ دموکراتیک زنان را تهدید می‌کند

رجاء الدهمانی، رئیس انجمن زنان دموکراتیک تونس، گفت که برگزاری این نشست فقط به منظور مستندسازی تاریخ و مبارزات جنبش زنان مستقل نبوده بلکه برای تأمل در این میراث ثبت‌شده نیز برگزار شده است. او تأکید کرد که نادیده گرفتن این گنج زنانه ممکن است منجر به از بین رفتن آن شود، به‌ویژه در شرایطی که نگرانی‌هایی درباره فضای سیاسی عمومی وجود دارد که با وجود سال‌ها انقلاب و مقاومت، پیشرفت مطلوب در اجرای قوانین به نفع زنان حاصل نشده است.

او اشاره کرد که واقعیت‌ها نشان‌دهنده پسرفت در سطوح مختلف در زمینه فعالیت‌های زنان و جامعه مدنی است که با افزایش محدودیت‌ها، بازداشت فعالان زن و مرد، و صدور دستورهای سرکوبگرانه که آزادی فکر و بیان را هدف قرار داده‌اند، همراه است. این وضعیت نگرانی‌هایی را درباره توانایی انجمن و سایر انجمن‌ها در ادامه فعالیت‌هایشان به وجود آورده و همچنین میراث ثبت‌شده‌ای را که زنان دموکراتیک در اختیار دارند و صدایی و تاریخی است که باید حفظ و به نسل‌های آینده منتقل شود تا از آن بهره‌مند شوند و بر پایه آن بسازند، تهدید می‌کند.

او همچنین به تأسیس مرکز «صفیه فرحات» برای مستندسازی و پژوهش وابسته به انجمن اشاره کرد که برای اساتید، دانشجویان و پژوهشگران باز است و هدف آن تعمیق مطالعات زنان است. او خاطرنشان کرد که مبارزه زنان بخشی از یک پروژه اجتماعی است که دارای اصول و پایه خاص خود است و ضروری است این تجربه به نسل‌های آینده منتقل شود تا تداوم داشته باشد و مورد مطالعات عمیق‌تر قرار گیرد. این مسیر تأثیر واضحی بر جامعه تونس گذاشته و به پیشروی زنان تونسی در سطح قاره آفریقا و منطقه کمک کرده است. پژوهشگران زن از سراسر جهان هنوز هم در تلاشند تا تجربه تونس در این حوزه را بهتر درک کنند. او با تأسف افزود که بحران‌ها اغلب به قیمت بدن زنان مدیریت می‌شوند، همانطور که در بسیاری از زمینه‌ها دیده می‌شود.

 

«باید مبارزه مستندسازی و تأثیر اجتماعی تثبیت شود»

رجاء الدهمانی درباره دعوت به تشکیل شبکه منطقه‌ای حافظه زنان تأکید کرد به ویژه که در این نشست زنانی از کشورهای الجزایر، مصر، فلسطین و سوئیس به صورت مجازی حضور داشتند و هدف، به اشتراک گذاشتن تجربه‌ها و ارائه شهادت‌هایشان در مبارزه زنان و روش‌های ثبت و بایگانی آن بود. او معتقد است که میان فرهنگ‌های زنانه در سطح منطقه شمال آفریقا و جهان عرب همگرایی وجود دارد و تجربه‌ای که باید مستندسازی شود، هست و می‌توان رصدخانه یا شبکه منطقه‌ای تخصصی در زمینه بایگانی حافظه زنان تأسیس کرد که درهای مطالعات، ارزیابی و خوانش را باز کند و تأثیر پروژه اجتماعی را بر سیاست‌های عربی، آفریقایی و منطقه‌ای روشن سازد.

او اشاره کرد که اگر «ما حافظه زنان را حفظ نکنیم، این حافظه در دل‌های ما دفن خواهد شد و فراموش می‌شود. ما می‌دانیم چه می‌گوییم؛ مبارزه زنان در جامعه مردسالار همیشه کم‌اهمیت شمرده شده و نه سیاسی‌ها و نه دانشگاه‌ها به آن توجه چندانی نکرده‌اند. بنابراین وظیفه ما به عنوان زنان، نوشتن، مستندسازی و حفظ حافظه‌مان است.»

 

 

«تاریخ ما شفاهی است و باید به صورت مکتوب مستندسازی شود»

احلام بوسروال، عضو هیئت مدیره، نیز گفت که انجمن جشن ۳۶ سال مبارزه و مقاومت مداوم در دفاع از حقوق زنان را برگزار می‌کند و ضروری بود که درباره حافظه زنان صحبت شود. «زنان دموکراتیکی که ۳۶ سالگی خود را جشن گرفتند، اکنون به زنانی بالغ تبدیل شده‌اند که حقوق و آزادی‌های متعددی مانند قانون ۵۸ برای مقابله با همه اشکال خشونت علیه زنان و برداشتن تحفظات از کنوانسیون سیداو کسب کرده و در تصویب آنها مشارکت داشته‌اند. امروز مهم است که درباره حافظه‌مان صحبت کنیم؛ از کجا آمدیم و به کجا می‌رویم. همچنین مهم است که این گفت‌وگو را با همراهان‌مان به اشتراک بگذاریم، به همین دلیل در حفظ حافظه نمایندگانی از الجزایر، مصر، فلسطین و سوئیس نیز شرکت کردند تا با هم بیاندیشیم که زنان فعال در تاریخ فراموش نشوند، به ویژه اینکه تاریخ اغلب توسط مردان یا دست‌هایی مردسالار نوشته شده و زنانی مانند بشیره بن مراد، ماریكلی، آروى القیروان و بسیاری دیگر از مبارزات‌گرانی که در تاریخ بشر و تغییرات آن نقش داشتند، فراموش شده‌اند.»

او معتقد است که حرکت زنان که پیش از تأسیس انجمن زنان دموکراتیک تونس آغاز شده، باید محترم شمرده شود و حافظه آن زنده نگه داشته شود و باید راهکارهایی برای حفظ حافظه یافت. «تاریخ ما شفاهی است و باید به صورت مکتوب مستندسازی شود. مهم است بدانیم که هر جنبشی در کشورهای مختلف چگونه حافظه‌اش را حفظ کرده است.»

او تأکید کرد که کل انجمن باور دارند که جامعه مدنی یک نیروی فشار، پیشنهاد، تغییر و همچنین نیروی تفکر است که نیاز دارد به گذشته نگاه کنیم، تاریخ را به خوبی بخوانیم، حافظه را بسازیم و آن را به خوبی مستند کنیم تا عبرت بگیریم و تاریخ را بهتر درک کنیم.

او اشاره کرد که جنبش زنان گذشته میراث غنی‌ای برجای گذاشته که جنبش‌های بعدی بر آن بنا شده‌اند و امروز وظیفه زنان است که این میراث را مستندسازی کنند و فرصت دهند تا نسل‌های آینده این تاریخ و مبارزاتی را که حقوق و دستاوردهای مختلف را به همراه داشته فراموش نکنند؛ مبارزاتی که نتیجه مقاومت، فداکاری و تلاش بوده است.