مرکز خبر- روز جهانی پناهنده در سال ٢٠٠١ توسط سازمان ملل نام‌گذاری شده است. این روز به منظور بزرگداشت جرأت، قدرت و عزم زنان، مردان و کودکانی که به دلیل آزار و اذیت، درگیری و خشونت مجبور به فرار از خانه‌هایشان شدند، شکل گرفت.

جنگ، بلایای طبیعی، تغییرات آب‌وهوایی در سراسر این کره‌ی خاکی بیش ‌از ١٠٠ میلیون نفر را مجبور به فرار از خانه‌هایشان کرده، میلیون‌ها خانواده همه چیزشان را از دست داده‌اند و میلیون‌ها نفر آرزوی بازگشت به وطنشان را دارند.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ٢٠٠١ با قطعنامه‌ی ٧۶/۵۵، بیستم ژوئن هر سال را روز جهانی پناهندگان اعلام کرد. سازمان ملل‌متحد با این اقدام می‌خواست در وهله‌ی نخست پنجاهمین سالگرد امضای توافق‌نامه‌ی موسوم به "کنوانسیون ژنو" را گرامی دارد که سندی راهنما برای فعالیت کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان(UNHCR) است. امسال ٢٠ ژوئن ٢٠٢٢، ٢١مین بار است که این روز گرامی داشته می‌شود. شعار امسال روز جهانی پناهندگان «هرکسی، از هر کجا، هر زمان، حق دارند به دنبال امنیت باشند»، است.

براساس قراردادهای بین‌المللی هر کسی که باشد، با افرادی که مجبور به فرار از خانه و سرزمین مادری می‌شوند بابد با عزت و احترام رفتار شود. هرکس می‌تواند به دنبال امنیت و حمایت باشد، صرف‌نظر از این‌که کیست یا چه اعتقادی دارد. از هر کجا که باشند، باید از افرادی که مجبور به فرار می‌شوند، استقبال کرد. پناهندگان از سراسر جهان برای رهایی از خشونت و جنگ و دیگر عوامل مجبور به ترک خانه و کاشانه‌ی خود می‌شوند.

زمانی که مردم مجبور به فرار می‌شوند، حق دارند از آن‌ها محافظت شود. از هر چیزی که فرار می‌کنند( جنگ، خشونت، آزار و اذیت) همه مستحق حمایت هستند.

البتە بیشتر افرادی کە مجبور بە فرار از سرزمین خود هستند نە بە خواست خود بلکە گاهی بە اجبار رژیم‌های دیکتاتور حاکم بر کشور و گاهی نیز بە دلیل جنگ‌هایی کە همان کشورهای میزبان ایجاد کردەاند اقدام بە ترک وطن می‌کنند. اما در کشور میزبان نیز بە خواست‌های آنان اهمیتی دادە نمی‌شود و یا حتی در بدترین شرایط زندگی خواهند کرد. انتقال پناهجویان توسط دولت بریتانیا بە کشور آفریقایی رواندا از جملە نمونەهایی است کە می‌توان بە آن اشارە کرد.

دیپورت یا بازگرداندن اجباری نیز از دیگر مسائلی است کە همیشە در تهدید پناهجویان بە ویژە پناهجویان سیاسی است و اکنون فاطمە داوند از جملە زندانیان و فعالین سیاسی کە بە کشور ترکیە پناە بردە بود در معرض دیپورت اجباری بە ایران قرار دارد و بیش از دو ماە است در کمپی در ترکیە زندانی شدە است.  

طبق آمار جهانی در هر دقیقه ٢٠ نفر برای فرار از جنگ، آزار و اذیت یا وحشت همه چیز را پشت سر می‌گذارند. تعداد افرادی که در دهه‌ی گذشته مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند هر سال افزایش یافته است و از زمان شروع ثبت آمار و ارقام پناهندگان در سراسر جهان به بالاترین سطح خود رسیده است.

براساس گزارش سالانه‌ی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل‌متحد تا پایان سال ٢٠٢١ میلادی، تعداد افرادی که به دلیل جنگ، خشونت، آزار و اذیت، تغییرات آب‌وهوایی و نقض حقوق‌بشر آواره شده‌اند، به ٨٩.٣ میلیون نفر رسید که این تعداد 8 درصد نسبت به سال قبل و بیش‌از دوبرابر نسبت به ١٠ سال پیش افزایش یافته است.

از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، که موجب سریع‌ترین و بزرگترین بحران‌ها مهاجرت اجباری از زمان جنگ جهانی دوم شد، این رقم به بیش ‌از ١٠٠ میلیون نفر رسیدە است.

براساس گزارش سازمان عالی پناهندگان سازمان ملل‌متحد ٢٣ کشور مجموعاً با جمعیتی بالغ بر ٨۵٠ میلیون نفر، درگیری‌هایی با شدت متوسط یا بالا را تجربه کردند.