لاوە کوردە

 

مرکز خبر- ٢٢ آوریل بە عنوان روز روزنامەنگاری کوردی شناختە شدە و هرسال این روز گرامی داشتە می‌شود. نخستین روزنامەی کوردی با نام "روزنامەی کوردستان" سال ١٨٩٨ از سوی مقداد مدحت بدرخان در قاهرە چاپ و منتشر شد. آغاز فعالیت این روزنامە بە عنوان فعالیتی ملی شناختە می‌شود چرا کە در همان ابتدای کار علیە اقتدار عثمانی‌ها فعالیت می‌کرد و محور اصلی مطالبی کە در این روزنامە منتشر می‌شد انتقاد از عثمانی‌ها بود. 

پس از  شکست انقلاب بدرخانی‌ها در سال ١٨۴٧ دولت عثمانی آنها را از اقلیم بوتان باکور (شمال) کوردستان بە استانبول، مصر و یونان تبعید کرد و بدینگونە بدرخانی‌ها را کە بە عنوان خانوادەای انقلابی و میهن‌دوست شناختە می‌شدند، منشعب شدند. مقداد مدحت بدرخان کە شرایط آغاز فعالیت نظامی علیە عثمانی‌ها را نداشت، پس از طریق حفظ فرهنگ و زبان کوردی تلاش کرد مبارزات خود را ادامە دادە و بدین‌گونە برای حفظ میراث ملی خود از طریق چاپ روزنامە تلاش کرد و این نخستین روزنامەای بود کە در تاریخ ملت کورد بە زبان کوردی چاپ می‌شد.

مقداد مدحت بدرخان در نخستین چاپ روزنامەی خود می‌گوید: من روزنامەای با نام کوردستان را منتشر کردم و هدفم از این کار آگاەسازی ملت کورد در ابعاد مختلف از جملە فرهنگی، سیاسی، زبان، اقتصادی و علمی است.

پس از نخستین چاپ، عثمانی‌ها موانعی برای چاپ‌های بعدی ایجاد کردند و شمارەهای بعدی آن در شهرهای مختلف از جملە قاهرە، ژنو، لندن و فوکستون چاپ شدند. دولت عثمانی این روزنامە را در مناطق تحت کنترل خود ممنوع کردە بود اما از راەهای غیرقانونی و قاچاق در شهرهای مختلف از جملە آمد، ماردین، آدانا و دمشق منتشر می‌شد و مخاطب بسیاری جذب کردە بود. مقداد مدحت بدرخان بیمار شد و پس از چاپ شمارەی ششم روزنامەی کوردستان توسط عبدالرحمان بدرخان برادر کوچکتر مقداد مدحد مدیریت شد.

شمارە ۶ تا ١٩ روزنامە در شهر ژنو پایتخت سویس و شمارەهای ٢٠ تا ٢٣ نیز در شهر قاهرە و شمارەی ٢۴ آن در شهر لندن و شمارە ٢۵ آن کە دو بار چاپ شد یکی در شهر لندن و دیگری در شهر فوکستون انگلستان چاپ شد و شمارەهای ٢۶ تا ٢٩ آن در همان شهر فوکستون و ٣٠ تا ٣١ نیز در شهر ژنو چاپ شدند.

 

شیوەی روزنامەنگاری در کوردستان پس از ١٢۴ سال  

پس از ١٢۴ سال از چاپ و انتشار نخستین روزنامەی کوردی و ایجاد دەها مطبوعات و رسانەی تصویری در باشور (جنوب) کوردستان، انتقاد مخاطبین و بینندەها از این رسانەها بە حدی رسیدە کە خواهان لغو پخش بسیاری از این رسانەها هستند. 

دلایل بسیاری برای انتقاد مخاطبین از نحوەی پوشش رسانەهای کوردی در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و زبان و علم وجود دارد. برخی از نویسندەها، روشنفکران و منتقدین بسیاری از رسانەها را مورد انتقاد قرار می‌دهند و معتقدند این رسانەها نە تنها نتوانستەاند پیشرفتی ایجاد کنند بلکە پیشرفت‌هایی کە در این زمینە نیز وجود داشتە است را بە سوی نابودی کشاندەاند.

تعداد بسیاری از رسانەهای کوردی سرگرمی هستند و تنها هدف کاری آنها سرگرم ساختن مخاطب از طریق فیلم و سریال‌ها و برنامەهای سرگرمی است بە گونەای کە باعث شدە زبان و فرهنگ نابود شود.

رسانەهای وابستە بە حکومت نیز براساس سیاست‌ها و منافع خود اخبار را پوشش می‌دهند و مسائل ملی را عکس واقعیت پوشش می‌دهند و در اطلاع‌رسانی درست در این مورد خودداری می‌کنند. در حالی کە نخستین روزنامەی کوردی علیە دولت عثمانی چاپ شد ما اکنون بسیاری از روزنامەها و رسانەهای کوردستان فعالیت ملی ندارند و احساسات ملی‌گرایانە و حفظ فرهنگ و زبان و هویت کوردستان را از بین بردەاند.

رسانە علاوەبر اطلاع‌ڕسانی و پوشش خبری، وظایف دیگری از جملە آگاەسازی جامعە و فرد، اطلاع‌رسانی درست دارد اما اکنون بسیاری از رسانەها برعکس وظایف خود عمل می‌کنند.

اکنون کە دولت ترکیە خواهان تجدید امپراطوریت عثمانی است و بە همین دلیل کوردستان را آماج حملات اشغالگرانەی خود قرار دادە است، رسانەهای کوردستان در قبال آن سکوت اختیار کردەاند و حتی برخی از آنها برنامەهای خود را بە گونەای طرح می‌کنند کە شرعیت بە حملات دولت ترکیە می‌دهند و خود را از تهدیدهایی کە علیە فرهنگ و زبان کوردی وجود دارد بە بیراهە زدەاند.

خبرنگاران و روزنامەنگارانی کە در باشور (جنوب) و باکور (شمال) کوردستان در مورد حملات اشغالگرانەی ترکیە بە کوردستان اطلاع‌رسانی کردەاند بە اتهامات واهی زندانی شدەاند. روزنامەنگاران در زندان‌های ترکیە مورد شکنە قرار می‌گیرند، همچنین در باشور (جنوب) کوردستان در حالی کە ادعای آزادی بیان وجود دارد اما منتقدان و روزنامەنگاران بە اتهام‌های واهی و ساختگی متهم شدە و راهی زندان می‌شوند. در واقع اشغالگری‌های دولت ترکیە لاپوشانی می‌شود و روزنامەنگاران حق اطلاع‌رسانی ندارند.