سارا محمدی

جوانرو- طی سال‌های اخیر جنگل‌های زاگرس روژهلات کوردستان شاهد آتش سوزی‌های تعمدی متعدد و گسترده‌ای بوده است که منجر به نابودی منابع طبیعی، تخریب محیط زیست و اکوسیستم، نابودی محصولات کشاورزی، تفریح‌گاه‌های جنگلی، چراگاه‌ها و.... شده و روند بیابان زایی را تسریع بخشیده است و امروزه آتش‌سوزی‌های جنگلی که زمانی رویدادهای طبیعی پراکنده محسوب می‌شدند، هم از نظر تناوب و هم از نظر گستره، بیشتر شده‌اند.

همزمان با گسترش آتش‌سوزی‌های در مناطق مختلف کوردستان به ویژه در مناطق نزدیک مرزهای ساختگی روژهلات و باشور کوردستان، بازداشت فعالان محیط زیست که در اطفای حریق جنگل‌های کوردستان نقش اصلی را ایفا می‌کنند و صدور احکام زندان برای آن‌ها، تعمدی بودن این آتش‌سوزی‌های سریالی بیشتر آشکار می‌شود، به ویژه اینکه بیشتر این آتش‌سوزی‌ها در مناطق صعب‌العبور اتفاق می‌افتد.

در این رابطه با چند تن از فعالان محیط زیست شهر جوانرو و پاوه مصاحبه انجام داده‌ایم.

نرمین میرزایی فعال محیط زیست و یکی از زنان میهن‌دوست اهل جوانرو که در اطفای حریق جنگل‌ها و مراتع جوانرو، پاوه و ثلاث باوه‌جانی و دیگر شهرهای کوردستان حضوری فعال دارد، با اشاره به اینکه این آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها و مراتع کوردستان سیاست کثیف نهادهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران است، گفت: تمامی این آتش‌سوزی‌ها از روی برنامه و با هدف خاصی صورت می‌گیرد. چون این آتش‌سوزی‌ها گاهی در مناطقی صعب‌العبور آغاز می‌شود که حتی مردم محلی هم رفت و آمد زیادی در این مناطق ندارند. این آتش‌سوزی‌ها بیشتر در مناطق مرزی و با هدف از بین بردن پوشش گیاهی و جنگل‌ها صورت می‌گیرد.

این فعال محیط زیست در ادامه‌ی صحبت‌های خود با اشاره به نابودی کامل صدها هکتار از جنگل‌های بلوط و ون در شهرهای جوانرو، پاوه و ثلاث باوه‌جانی در آتش‌سوزی‌های اخیر گفت: زمانی که با دیگر فعالان محیط زیست برای خاموش کردن آتش می‌رفتیم و آن حجم آتش و نابودی جنگل‌ها را با چشم می‌دیدیم، احساس می‌کردم تکه‌ای از بدن خودم است، که در آتش سوخته و خاکستر شده است. زبانه‌هایی که به جان درختان بلوط و ون افتاده بود را نگاه می‌کردم، احساس می‌کردم در درون من شعله‌ور شده است. اما ما با دستانی خالی و بدون هیچگونه امکاناتی در حال خاموش کردن آتش بودیم و هیچ ارگان و نهاد حکومتی هیچگونه کمکی به ما نکردند. بیش از ٧ روز آتش‌سوزی‌ در کوه‌های اطراف روستای نوئل و سپیدبرگ ادامه داشت و زمانی که احساس می‌کردیم که آتش را مهار کرده‌ایم، به طرز مشکوکی آتش‌سوزی در نقاطی دیگر شعله ور می‌شود و دوباره آتش سوزی شروع می‌شد.

این فعال محیط زیست در پایان صحبت‌های خود گفت: کسی که خودش آتش به جایی بیاندازد، برای خاموش کردنش هم تلاشی نمی‌کند. اینجا سرزمین آبا و اجدادی ماست و قرار است سرزمین فرزندان و نوادگان ما هم باشد. ما باید برای حفظ این خاک از جان‌هایمان بگذریم، تا دینمان را به نیاکانمان که این طبیعت زیبا را برای ما یادگار گذاشته‌اند، ادا کنیم. ما فعالان محیط زیست باید بتوانیم برای حفظ این طبیعت با هم همکاری داشته باشیم و در انجمن‌های حامی محیط زیست حضوری فعال داشته باشیم.

زریان امیری فعال محیط زیست اهل شهر پاوه که آخرین بار به همراه تعدادی از فعالان محیط زیست پاوه و جوانرو برای خاموش کردن آتش‌سوزی جنگل‌های آبدانان ایلام رفته بود، با اشاره اینکه آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها و مراتع شهرهای کوردستان به صورت تعمدی توسط مزدوران محلی، نیروهای نظامی سپاه پاسداران و سودجویانی که توسط نهادهای نظامی و امنیتی حمایت می‌شوند، صورت می‌گیرد، گفت: با شروع فصل تابستان سرتاسر کوردستان از اورمیه گرفته تا ایلام یکپارچه آتش می‌شود. هر روز نقطه‌ای از خاک کوردستان زبانه می‌کشد و خاکستر می‌شود و جمهوری اسلامی فقط نظاره‌گر می‌ماند و هیچ تلاشی حتی به صورت نمادین برای خاموش کردن آن نمی‌کند. تمامی این آتش‌سوزی‌های جنایاتی سیستماتیک است که توسط نیروهای نظامی و امنیتی و مزدوران محلی وابسته به این نهادهای امنیتی و به هدف نابودی طبیعت کوردستان صورت می‌گیرد.

این شهروند میهن‌دوست در ادامه‌ی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه نهادها و ادارات وابسته به جمهوری اسلامی هیچ‌گونه مشارکتی در خاموش کردن آتش‌سوزی‌های مناطق جوانرو، پاوه، ثلاث باوه‌جانی و آبدانان و .. نداشته‌اند، گفت: من از نزدیک شاهد بودم که فعالان محیط زیست و شهروندان با دستان خالی و در دست داشتن شاخه‌ای از درخت جانشان را به خطر می‌انداختند تا آتش را خاموش کنند. دستگاه‌های مربوطه نیز که هر روز مراتع و جنگل‌ها را در ازای پول ناچیزی به عوامل و وابسته‌های حکومتی واگذار می‌کنند نیز فقط نظاره‌گر هستند و هیچ اقدامی انجام نمی‌دهند. آتش‌سوزی‌هایی که در منطقه مره‌خیل که یک منطقه‌ی حفاطت شده و دارای تنوع گیاهی و تنوع جانوری مختلف است، اتفاق افتاد، اگر در شهرهای مرکزی روی می‌داد فوراً برای خاموش کردن آن از بالگردهای اطفای حریق استفاده می‌شد. اما تا روز آخر و زمانی که آتش‌سوزی توسط مردم منطقه و  فعالان محیط زیست که از شهرهای مختلف کوردستان آمده بودند، مهار نشده بود، بالگردهای اطفای حریق برای خاموش کردن نمایشی آتش اعزام نشدند.     

وی در ادامه‌ی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه آتش‌سوزی‌های مکرر سبب تخریب کامل پوشش گیاهی و جنگل‌ها در برخی مناطق کوردستان شده است، خواستار احیای این مناطق توسط انجمن‌های مردم نهاد و فعالان محیط زیست شد و گفت: پوشش گیاهی و درختان در برخی از مناطق کوردستان به ویژه در شهرهایی که در نزدیکی روژهلات و باشور کوردستان قرار دارد، به دلیل آتش‌سوزی‌های مکرر سریالی طی سال‌های گذشته از بین رفته است و در برخی مناطق نیز پوشش گیاهی و به ویژه درختان بلوط و ون که سالیان طولانی برای رشد نیاز دارند، از بین رفته‌اند. از بین رفتن این جنگل‌ها پیامدهای بسیار مخرب و جبران ناپذیری برای طبیعت این مناطق است و نابودی درختان سبب آلودگی هوا، کاهش بارندگی، کمبود آب، بالا رفتن دمای هوا، از بین رفتن معیشت ساکنان این مناطق دارد و ما فعالان محیط زیست باید برای سال‌های آینده جنگل‌های این مناطق را با کاشتن نهال‌های بومی این منطقه احیا کنیم. نباید اجازه دهیم کوردستان، بیابان شود.

زریان در پایان صحبت‌های خود با اشاره به اهمیت کاشت بلوط، ون و درختان بومی کوردستان، گفت: طی سال‌های گذشته کاشت درختان سوزنی برگ همچون کاج و سرو نقره‌ای در مسیر جاده‌ها و در فضای سبز و همچنین کوه‌ها افزایش چشمگیری داشته است. عوامل جمهوری اسلامی و مقامات ادارات مربوطه از جمله منابع طبیعی، اداره جنگلبانی و دیگر نهادها گاهاً به دلیل بی‌سوادی و بی‌توجهی و در اغلب مواقع با سیاست بیابان‌زایی کوردستان اقدام به کاشت درختانی همچون کاج و سرو نقره‌ای که به آب‌های زیرزمینی آسیب وارد کرده و مانع رشد دیگر درختان می‌شود، می‌کنند. از نمونه‌های بارز این موضوع می‌توان به کاشت درخت کاج در مسیر روانسر به پاوه و در دامنه‌ی کوه شاهو اشاره کرد. این منطقه و مسیر که یکی از مناطق پر بارش اورامانات بود، با کاشت درختان کاج شاهد کاهش بارندگی‌ها در این مناطق هستیم و بارش برف در این شهرها به شدت کاهش یافته است. این درختان که در کوردستان به عنوان گونه‌های مهاجم نام برده می‌شوند باعث کاهش رطوبت هوا و کاهش بارندگی می‌شود.

 این فعال محیط زیست با اشاره به اهمیت توقف کاشت نهال درختان سوزنی برگ در کوردستان گفت: در شهرهای کوردستان باید درختانی از جمله بلوط که یکی از با اررزش‌ترین درختان بومی کوردستان و زاگرس‌نشینان است کاشته شود. کاشت درخت ون که یکی از درختانی است که هم از نظر اکوسیستم با منطقه سازگاری فراوان دارد و یکی از منابع درآمد ساکنان منطقه نیز هست، باید در اولویت قرار گیرد.

سونیا محمدی فعال محیط زیست شهر پاوه و کوهنورد نیز با اشاره به تعمدی بودن آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها و مراتع کوردستان توسط نهادهای امنیتی و سپاه پاسداران و سودجویان که به نهادهای امنیتی وابسته هستند، گفت: اگر نهادهای امنیتی و سپاه پاسداران در این آتش‌سوزی‌های سریالی دست ندارند، چرا فعالان محیط زیست همواره در معرض تهدید و بازداشت قرار دارند و همواره به بهانه‌های مختلف به حبس‌های طولانی مدت محکوم می‌شوند. چرا فعالانی که تنها دغدغه‌شان محیط زیست و جانداران بی گناه است، همواره از سوی نهادهای امنیتی تهدید می‌شوند. آیا این موضوع گواه بر دست داشتن عوامل حکومت جمهوری اسلامی در آتش‌سوزی‌های سریالی در کوردستان نیست؟ چرا کسانی که وابسته به جمهوری اسلامی هستند به راحتی و بدون هیچگونه مسئله‌ای برای ساخت ویلاها و خانه‌باغ‌ها مراتع را غصب کرده و با آتش زدن درختان مساحت زمین‌هایشان را زیاد می‌کنند.  

وی در ادامه‌ی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها و تخریب جنگل‌های بلوط یکی دیگر از سیاست حکومت جمهوری اسلامی، برای فقیر نگه داشتن خلق کورد، است، گفت: سیاست در حاشیه نگه داشتن خلق کورد، بیکاری و فقر که به صورت سیستماتیک در کوردستان اجرا می‌شود، یکی دیگر از عوامل اصلی آتش‌سوزی جنگل‌های کوردستان است. ساکنان کوردستان با وجود اینکه در سرزمینی غنی زندگی می‌کنند، اما با سیاست‌‌های کثیف جمهوری اسلامی همواره در فقر نگه داشته شده‌اند. جوانان ما یا باید در مرزها هنگام کولبری کشته شوند یا برای کارگری به شهرهای مرکزی ایران که تمامی کارخانه‌ها و کارگاه‌ها در آن‌ها متمرکز شده‌اند، بروند و دور از خانواده‌هایشان زندگی کنند و یا برای امرار معاش خانواده‌هایشان جنگل‌های کوردستان را به زغال تبدیل کنند و برای مصرف مرکزنشینان بفرستند، (این گفته‌های من به منظور موجه جلوه دادن تولید زغال در کوردستان نیست، بلکه منظورم ناچاری برخی افراد به این کار است، که آن هم سیاست دولت مرکزگرایی است که در کوردستان اجرا می‌شود).

این فعال محیط زیست در پایان صحبت‌های خود از شهروندان کورد خواست که در راستای سیاست‌های جمهوری اسلامی که نسل‌کشی خلق کورد و اکوسیستم کوردستان است، قدم نگذارند و با آتش زدن جنگل‌ها و مراتع سرزمینی که متعلق به اجدادمان بوده و قرار است نسل‌های آینده‌مان در آن زندگی کنند را ویران نکنند.