سمندر کوردستانی، یا عروس چشمه‌سارها، جانور دوزیستی از خانواده سمندریان است، پراکندگی این گونه در دنیا محدود به کوردستان بوده و در واقع بومی کوردستان است.

 

سارا ارومیه

سمندر کوردستانی یکی از گونه های در خطر انقراض می باشد، که در حال حاضر در لیست سرخ  ''IUCN'' قرار دارد، این جاندار زیبا  در در ارتفاعات ١٣٠٠ تا  ١٤٠٠ متری کوههای کوردستان زندگی می‌کند. پراکنش این جاندار بومی کوردستان در جنگل‌های زاگرس و زیستگاهش دررودخانه‌های دائمی، نواحی کوهستانی با پوشش گیاهی تمشک، پده یا پیچوب، گردو و بلوط  می‌باشد، سمندرها در زیر سنگ‌های سخت یا در دیواره‌های صخره‌ای که تقریباً خالی از پوشش گیاهی هستند، در داخل رودخانه به سر می‌برند.

 

شکل ظاهری سمندر کوردستانی

سمندر کوردستانی از راسته دوزیستان دم‌دار و خانواده سمندرهاست، پوست پشت این سمندر به رنگ سیاه و قهوەای است و با خال‌های زرد مایل به سبز پوشانده شده، بخش زیرین این جانور به رنگ قرمز می‌باشد و پاهایش در نزدیکی تنه روی هم قرار می‌گیرند، این جاندار دارای سر پهن، پوزەی گرد، چشم‌های برجسته و فاقد تاج پشتی است.

 

 زیستگاه سمندر کوردستانی

این گونه نادر جانوری برای نخستین‌بار درسال ۱۳۷۸ از سوی اداره حفاظت محیط ‌زیست بوکان در آن منطقه شناسایی شد، این گونەی کمیاب مختص جغرافیای کوردستان است، نمونەهایی از آن در ارتفاعات کوهستانهای باکور و باشور کوردستان نیز وجود دارد.

 لاروهای این گونه، در آب رشد کرده و پس از بلوغ و رشد کافی، وارد خشکی می‌شود و محیط‌های نمناک و دارای رطوبت را به عنوان زیستگاه انتخاب می‌کند، زیست آن در ارتفاعات به دلیل زلال بودن آب و مهیا بودن تغذیه و شرایط دمایی مطلوب بوده و تغذیه این جانور از جلبک‌ها، حشرات و لارو جانوران دیگر است.

این گونه سمندر به محض آب شدن یخ‌ها، در فصل بهار برای جفت‌گیری از محل زیست زمستانه‌اش، خارج می‌شود و به سمت جویبارها حرکت می‌کند.

عمده‌ترین عوامل تهدیدکننده جمعیت این نوع سمندر

سمندر کوردستانی، از گونه‌های کمیاب جانوری در دنیاست، که در لیست سرخ اتحادیه حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN)  قرار گرفته و در رده حفاظتی بسیار خطرناک (Critically Endangered) رتبه‌بندی شده است، این امر اهمیت حفاظت از این گونه را دوچندان می‌کند .

عمده‌ترین عوامل تهدیدکننده جمعیت سمندر کوردستانی، شامل خشکسالی‌های پی‌درپی، زنده‌گیری، تخریب زیستگاه مانند انشعاب آب چشمه‌ها، برای اهداف کشاورزی و آلودگی آب از طریق علف‌کش‌ها و کودهای شیمیایی است.

طی سال‌های گذشته به دلیل خشک شدن چشمه‌ها و شکار توسط پرندگان و مارها، این گونه نادر بسیاری از زیستگاه‌های خود را از دست داده و در شمار گونه‌های در حال انقراض قرار گرفته ‌است.