«پیوند مشاغل با زبان‌های خارجی، سبب انقراض زبان مادری می‌شود»
شیلان عمر استاد زبان کوردی، در مورد سیستم گفتاری و تغییر زبان آموزشی می‌گوید: فقدان سیاست و برنامه زبانی توسط دولت باعث ایجاد مشکلات متعددی از سوی افراد جامعه در خصوص زبان مادری می‌شود
هیلین احمد
سلیمانی- زبان نه تنها وسیله‌ای برای انتقال کلمات، بلکه ابزاری برای بیان افکار و احساسات فرد است، همچنین شناخت دانش جمعی انسانها و فرهنگ، سنت‌ها، نگرش‌ها و تمدن در زبان موجود است.
زبان کوردی از میان ۶ هزار و ٧٩۶ زبان مختلف، یکی از زبان‌های زنده دنیاست. زبان کوردی با کد جهانی ٣۴٢ در رتبه سی‌ام رتبه‌بندی زبانی قرار گرفته است. بر اساس آخرین سرشماری که در پایان سال 2023 انجام شد، زبان کوردی با توجه به غنای تعداد کلمات موجود در واژگان زبان، سطح 8 را به خود اختصاص داده است.
«یادگیری زبان دوم برای کودکان زیر 10 سال مشکل‌ساز است»
شیلان عمر، استاد زبان کوردی دانشکده زبان دانشگاه سلیمانی با اشاره به اینکه زبان کوردی یکی از پنج زبان زنده خاورمیانه است،گفت: در قانون اساسی عراق، زبان کوردی و عربی در اولویت هستند، فقدان سیاست و برنامه توسط دولت باعث ایجاد مشکلات متعددی از سوی افراد جامعه برای زبان مادری می‌شود. می‌بینیم که در رسانه‌ها، چاپخانهها و هر آژانس کاری برای خودش یک عبارت تعریف کرده است، بدون توجه به اینکه عبارت موجود بر زبان مادریش تأثیر می‌گذارد. زبان کوردی هیچ مشکلی در سطح جهانی ندارد، مشکلات در سطح محلی است ما باید یک مؤسسه یا مرکز دانشگاهی ایجاد کنیم تا به سیاست اشتباهی که در 33 سال گذشته در مورد زبان داشته‌ایم، رسیدگی کنیم.
او گفت: دولت فرصت‌های شغلی را به یادگیری زبان‌های خارجی مرتبط کرده است. رسانه‌ها، آموزش عالی و بیشتر مؤسسات زبان دوم را ترویج می‌کنند. ما همچنین سطح هوش و توانایی‌های یک فرد را به زبان دوم ربط داده‌ایم. ما تفکر کودکان را مخدوش کرده و والدین باید در قبال زبان مادری فرزندان خود پاسخگو باشند اگر زبان مادری تغییر کند، تفکر کودک خدشه‌دار می‌شود.
«زبان مادری در مدارس به حاشیه رانده شده است»
شیلان عمر در ادامه گفت: زبان‌های ملت‌های تحت سلطه مستقیماً در زمره زبان‌های غالب قرار می‌گیرند. برخورد با این هژمونی بر عهده افراد است، نباید اجازه دهند که زبان مادری آنها تحت سلطه کشورهای مسلط قرار گیرد و به حاشیه رانده شود. جهانی شدن و فناوری در جهان از سلطه بالایی برخوردار است. مطالعه‌ای روی کودکان لندن نشان داده که کودکان وقتی زبانشان یک زبان جهانی است به زبان مادری خود صحبت نمی‌کنند. خانواده‌ها این را به تسلط فناوری بر فرزندان خود نسبت می‌دهند. جهانی شدن از طریق فناوری می‌خواهد که تمام دنیا به یک زبان صحبت کرده و در یک سطح فرهنگی قرار گیرد .
وی افزود: حکومت اقلیم کوردستان دیدگاه بالایی نسبت به زبان ندارد، زیرا آوارگان و افرادی که از جنوب عراق به اقلیم کوردستان آمده‌اند باید برنامه‌ای برای یادگیری زبان کوردی داشته باشند. وی گفت: روابط دو زبانه در مدارس به ویژه مدارس خصوصی مشاهده می‌شود، اقلیم کوردستان نتوانسته برنامه جامعی به زبان کوردی از مهدکودک تا آموزش عالی تدوین کند و این برای دولت شرم‌آور است ، مدارسی که به زبان دوم تدریس می‌کنند نباید از اهمیت زبان مادری بکاهند.
«ما باید برای این مشکلاتی که خودمان ایجاد کرده‌ایم راه‌حل پیدا کنیم»
شیلان عمر اظهار کرد: بر اساس تحقیقات علوم اعصاب، واژگان کودکان تا ده سالگی با زبان مادری غنی می‌شود. کودکان تا زمانی که به سن عادی خود نرسند نباید به زبان دوم آموزش داده شوند. یادگیری زبان با فراگیری زبان متفاوت است، طبق تحقیقات علمی، به کودکان نباید به زبان دوم آموزش داده شود اما آنها می‌توانند در کنار درس خواندن زبان دیگری بیاموزند. وقتی زبان آموزش را تغییر می‌دهیم، در ساختار و تفکر فرد تغییر ایجاد می‌کنیم، اما وقتی زبانی را آموزش می‌دهیم، آینده‌ای به آن اضافه می‌کنیم. در سن پنج سالگی، خانواده‌ها زبان دیگری را به فرزندان خود آموزش می‌دهند، حتی اگر این کوکان به طور کامل بر زبان مادری تسلط نداشته باشد.
«رسانه‌ها باید منبع آگاهی باشند»
شیلان عمر در پایان سخنان خود گفت: نابودی زبان مادری باعث نابودی کاربران آن می‌شود، از 10 هزار سال پیش تاکنون 12 هزار زبان وجود داشته، اما با مرگ گویشوران از بین رفته‌اند، هر گاه گویشور زبانی بمیرد، زبان منقرض تلقی می‌شود. اکنون زبان کوردی هم اگر چنین پیش برود در مرحله خطرناکی قرار دارد، این وظیفه مسئولان و رسانه‌هاست که این وظیفه را به درستی انجام دهند. رسانه‌ها نباید به عاملی برای انقراض زبان باشند، بلکه باید منبع آگاهی افراد باشند.