سورگل شیخو

تل تمر – سازمان بهداشت جهانی  در گزارش امسال خود به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی، اعلام کرد که سالانه بیش از ۷۲۰ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند. طبق این گزارش، ۷۳ درصد از موارد خودکشی در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می‌دهد و ریشه در مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی، فرهنگی، بیولوژیکی و روان‌شناختی دارد. فادیا العود، مشاور و روانشناس مرکز «شهید آمارا»، در گفت‌وگو با ما ابعاد این پدیده پرداخت و خطرات آن را برای جامعه تشریح کرده است.

 

عوامل و دلایل خودکشی

فادیا العود با هشدار نسبت به گسترش سریع پدیده‌ی خودکشی می‌گوید: «دلایل این امر پیچیده‌ است و باید راهکارهای پیشگیری از آن توسعه یابد. خودکشی سومین عامل اصلی مرگ‌ومیر در میان جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله در بسیاری از کشورهای جهان به شمار می‌رود.»

این روانشناس با تأکید بر تأثیرات عمیق خودکشی بر خانواده و جامعه، این تصور را که خودکشی صرفاً ناشی از بیماری‌های روانی است، رد می‌کند و می‌گوید: «هر فردی که از اختلالات روانی رنج می‌برد، لزوماً دست به خودکشی نمی‌زند. این پدیده ریشه در مجموعه‌ای پیچیده از عوامل اجتماعی، فرهنگی، بیولوژیکی، محیطی و روان‌شناختی دارد.»

فادیا العود افسردگی را یکی از دلایل اصلی خودکشی می‌داند و می‌افزاید: «قربانیان خشونت خانگی و مبتلایان به اختلالات روانی، بیش از دیگران در معرض خطر اقدام به خودکشی قرار دارند.»

 

نشانه‌ها و عوامل خطر

او عوامل اقتصادی، از دست دادن عزیزان، سابقه‌ی خودکشی در خانواده (به عنوان یک رفتار آموخته‌شده و نه ژنتیکی)، تجربه‌ی تجاوز یا آزار جنسی، اعتیاد و ناتوانی جسمی را از دیگر عوامل خطرآفرین برمی‌شمرد. فادیا العود همچنین بر لزوم توجه جدی به علائم هشداردهنده تأکید می‌کند و می‌گوید اطرافیان هرگز نباید اظهاراتی مانند «می‌خواهم خودم را بکشم» یا «ای کاش به دنیا نمی‌آمدم» را شوخی تلقی کنند. او تغییرات خلقی شدید، انزواگزینی و مصرف مواد مخدر را از دیگر نشانه‌هایی می‌داند که نیازمند توجه فوری هستند.

 

آغاز درمان با ایجاد شبکه‌ی حمایت اجتماعی

این روانشناس، درمان را فرایندی می‌داند که باید متناسب با عوامل زمینه‌ساز برای هر فرد طراحی شود. او توضیح می‌دهد: «نمی‌توان فردی را از مرگ نجات داد، مگر آنکه درمان ریشه‌ای باشد. در این مسیر، وجود یک شبکه‌ی حمایت اجتماعی، به‌ویژه حمایت خانواده، نقشی حیاتی دارد. برای پیشگیری از تکرار اقدام به خودکشی، فرد باید تحت درمان تخصصی قرار گیرد تا نگاهش به زندگی تغییر کند.»

 

برابری، سد راه خودکشی

فادیا العود با اشاره به اینکه آمار اقدام به خودکشی در میان زنان بالاتر از مردان است، ریشه‌ی این تفاوت را در «نابرابری جنسیتی و محرومیت زنان از حقوق طبیعی خود» می‌داند. به باور او، تربیت فرزندان بر پایه‌ی اصل برابری و به رسمیت شناختن حقوق زنان، راهکاری بنیادین برای پیشگیری از افزایش آمار خودکشی است.

 

لزوم حمایت زنان از یکدیگر

فادیا العود در پایان، زنان را به همبستگی و حمایت از یکدیگر فرا می‌خواند: «خانواده‌ها باید پشتیبان دختران، خواهران و مادران خود باشند و اصل برابری حقوق را به رسمیت بشناسند. در جامعه‌ای که ذهنیت مردسالار همچنان حاکم است، ما زنان وظیفه داریم پشتیبان هم باشیم، در خانه، خیابان و محیط کار از یکدیگر محافظت کنیم و به موفقیت‌های هم باور داشته باشیم.»