آیه ابراهیم

سودان– مشکلات اجتماعی و قانونی زیادی وجود دارد که وضعیت زنان در سودان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مانند تبعیض جنسیتی و خشونت علیه زنان. با وجود پیشرفت‌هایی در برخی زمینه‌ها مانند آموزش و اشتغال، زنان همچنان با چالش‌های بزرگی روبه‌رو هستند.

از زمان آغاز درگیری‌ها میان ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع در اواسط آوریل سال گذشته، زنان سودانی با اشکال مختلفی از خشونت و نقض حقوق بشری از جمله تجاوز، ربودن و قتل روبه‌رو هستند. این درگیری‌ها که به سرعت در حال گسترش است، بحران عمیقی را ایجاد کرده و منجر به جابجایی بیش از ۶ میلیون نفر از جمعیت ۵۱ میلیون نفری کشور شده است. بیش از ۲ میلیون نفر به کشورهای همسایه پناه برده‌اند، در حالی که بیش از ۱۳ هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند و مناطق مسکونی و زیرساخت‌ها به شدت تخریب شده‌اند.

براساس گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری و فعالان سودانی، بسیاری از زنان در ایالت جزیره در مرکز سودان که تحت کنترل نیروهای پشتیبانی سریع است، پس از تجاوز توسط سربازان این نیروها دست به خودکشی زده‌اند و برخی دیگر به دلیل ترس از تجاوز به خودکشی فکر می‌کنند.

امیره عثمان حامد، رئیس ابتکار «نه به ظلم زنان» معتقد است که زنان با وجود تمامی نقض‌ها قادر به بازیابی زندگی خود هستند. او اشاره می‌کند که سودان در بحران انسانی شدیدی قرار دارد و نمی‌توان ادعا کرد که سازمان‌های زنان قادر به اصلاح این وضعیت هستند، اما آن‌ها با جدیت کار می‌کنند و صدای خود را با شعار «نه به جنگ» بلند کرده‌اند تا «وطن و شهروند» از دست قدرت‌طلبان نرود.

در مورد آمار خشونت‌های صورت‌گرفته علیه زنان از زمان آغاز درگیری‌ها در کشور، او توضیح داد که به دلیل مخفی نگه داشتن جنایات در مناطق درگیر و عدم توانایی در دسترسی به آسیب‌دیدگان، نمی‌توان آمار دقیقی به دست آورد. او ابراز تاسف کرد که جنگ در سودان بر بدن زنان این کشور تمرکز یافته و وضعیت را «یک شکست تاریخی» توصیف کرد.

امیره عثمان حامد تاکید کرد که آن‌ها به رغم وضعیت بد، به کار خود ادامه می‌دهند و صدای خود را بلند می‌کنند: «نمی‌توانیم از مسئولیت خود شانه خالی کنیم. هر کاری که در توان داریم انجام خواهیم داد»، و امیدوار است که سال‌های آینده جهانی بدون خشونت علیه زنان باشد.

خشونتی که زنان در سودان با آن مواجه هستند، آن‌ها را به پیوستن به اردوگاه‌های آموزشی برای حمل سلاح و یادگیری فنون رزمی سوق داده است تا از خود در برابر تجاوزات و خشونت‌های جسمی و دیگر نقض‌ها دفاع کنند. این در حالی است که جامعه سودانی با مشارکت زنان در حوزه نظامی مخالفت دارد. زنان همچنین برخی از آداب و رسوم که نقش زنان را تنها به خانه محدود می‌کند شکسته‌اند، به‌ویژه در مناطق بدوی که در آن مردان تمامی وظایف خارجی را انجام می‌دهند.

نیروهای پشتیبانی سریع ویدیوهایی از جنایات تجاوز گروهی علیه زنان در مناطق تحت کنترل خود منتشر کردند که موجب وحشت و ترس در میان خانواده‌ها شد. بسیاری از خانواده‌ها مجبور شدند زنان خود را از مناطق درگیر در نبردها به ایالات امن‌تر منتقل کنند. در این مناطق، اردوگاه‌های آموزشی برای استفاده از سلاح‌هایی مانند کلاشینکف جهت دفاع از خود برپا شده بود.

مودا بابکر مساعد، عضو جنبش زنان علیه جنگ، می‌گوید که زنان بیشترین آسیب را از جنگ می‌بینند، و مشکلات آن‌ها با نقض حقوقشان مانند تجاوز و ورود به خانه‌ها برای پیدا کردن زنان افزایش یافته است. او اشاره می‌کند که بیش از ۱۲۰ زن در منطقه سریحا در ایالت جزیره که تحت کنترل نیروهای پشتیبانی سریع است، تلاش به خودکشی کردند و برخی از آن‌ها به دلیل تجاوز دست به خودکشی زده‌اند.

مودا بابکر همچنین می‌افزاید که زنان در مناطق آواره به شدت با مشکلات در تربیت فرزندانشان مواجه هستند. او توضیح می‌دهد که زنان مسافت‌های زیادی را طی کرده‌اند تا به مناطق امن برسند و بر لزوم ارائه حمایت روانی برای آن‌ها تأکید می‌کند.

با اعلام رسیدن قحطی به بالاترین سطح خود در سودان و وجود یک بحران انسانی گسترده در کشور، کاهش فعالیت‌های کشاورزی و تجاری و افزایش نرخ بیکاری، بسیاری از زنان آواره مجبور شدند پروژه‌های کوچکی راه‌اندازی کنند تا وضعیت خود را بهبود بخشند و به تأمین خانواده‌ها و مراقبت از کودکانشان بپردازند.

فعالان حقوق بشر در تلاش برای برابری جنسیتی و دسترسی زنان و کودکان به حقوق خود در مراقبت‌های بهداشتی و آموزش هستند. این حقوق از بیش از ۶.۵ میلیون کودک، بیشتر آنها دختران، محروم شده است که بر آینده آن‌ها تأثیر منفی خواهد گذاشت و بحران انسانی را تشدید می‌کند.

در همین حال، کاربران شبکه‌های اجتماعی هشتگ «زنان را از تجاوز محافظت کنید» را در سودان راه‌اندازی کردند، زمانی که ارتش سودان اعلام کرد نیروهای خود را از شهر ود مدنی در ایالت جزیره عقب‌نشینی کرده‌اند و نیروهای پشتیبانی سریع بر آن مسلط شده‌اند.

در تاریخ ۲۹ اکتبر، هیئت حقیقت‌یاب مستقل بین‌المللی درباره وضعیت سودان تأکید کرد که «میزان خشونت جنسی که در سودان شاهد آن هستیم، بسیار زیاد است»، به‌طوری که حتی کودکان نیز از این خشونت مصون نمانده‌اند و زنان و دختران برای استثمار جنسی ربوده شده‌اند. این هیئت اشاره می‌کند که بیشتر تجاوزات توسط «نیروهای پشتیبانی سریع» صورت گرفته است.

امینه النور، داستان آواره شدن خود از پایتخت خرطوم به یکی از ایالات امن را روایت می‌کند و می‌گوید که نیروهای پشتیبانی سریع او را از خانه‌اش بیرون کردند، زیرا یکی از همسایگان به آن‌ها اطلاع داده بود که همسرش با ارتش سودان همکاری می‌کند. او با چشمانی پر از اشک اضافه می‌کند که مجبور شد خانه خود را به همراه دو دخترش ترک کند و از آن زمان در پناهگاهی زندگی می‌کند و روی زمین می‌خوابد. او اشاره می‌کند که هیچ منبع درآمدی ندارد و از مشکلات بهداشتی نیز رنج می‌برد.

سلیمه اسحاق، رئیس واحد دولتی مبارزه با خشونت علیه زنان در سودان، تأکید می‌کند که «تعداد موارد ثبت‌شده نزد ما ۱۳۶ مورد خشونت جنسی مرتبط با درگیری‌ها است، اما بسیاری از موارد ثبت نشده‌اند، زیرا گزارش‌دهی در شرایطی که ارتباطات قطع شده و وضعیت امنیتی وخیم است، دشوار است. بیشتر این موارد به مراکز بهداشتی نمی‌رسند و گزارش نمی‌شوند.»

در همین راستا، (خ، ا) که زن خانه‌داری در شرق نیل در پایتخت خرطوم است، می‌گوید که از زمان آغاز درگیری‌ها، همراه با دو فرزندش در خانه مانده و به شدت از خشونت‌هایی که در آن منطقه علیه زنان رخ داده است، ترس و وحشت دارد.

(خ، ا) که از افشای هویت خود به دلیل ترس از تهدید به جانش خودداری کرده است، اشاره می‌کند که منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کند تحت کنترل نیروهای پشتیبانی سریع قرار دارد و در آنجا چندین حادثه خشونت علیه همسایگانش رخ داده است؛ از جمله کسانی که در خانه خود کشته شده‌اند و یا مورد ربودن قرار گرفته‌اند بدون اینکه سرنوشتشان مشخص باشد. او تأکید می‌کند که از ترس جان خود نمی‌تواند از خانه خارج شود.

 

خشونت علیه کودکان

با وجود اینکه در جولای ٢٠٢٠ وزارت دادگستری سودان قانونی را تصویب کرده است که ناقص‌سازی جنسی زنان (ختنە) را در کشور ممنوع می‌کند و مجازات آن حبس سه ساله به همراه جریمه مالی حتی برای پزشکان تعیین کرده است، هنوز بسیاری از خانواده‌ها به ویژه در مناطق روستایی این سنت را ادامه می‌دهند.

قوانین موجود به صورت دستورالعمل‌هایی هستند که متخصصان از جمله پزشکان و پرستاران را از انجام عملیات بریدن و آسیب رساندن به اندام‌های تناسلی زنان منع می‌کند، اما این مقررات نتوانسته است مانع از شیوع آن شوند و بسیاری از کارکنان پزشکی این عمل را به صورت پنهانی انجام می‌دهند، حتی در پایتخت خرطوم.

ناقص‌سازی جنسسی زنان باعث بروز مشکلات متعددی می‌شود که از جمله آن‌ها مرگ و میر مادران است که بدنشان از آسیب‌های ناشی از این عمل در امان نمانده است، علاوه بر اینکه زایمان طبیعی برای آن‌ها دشوار می‌شود و بسیاری از آن‌ها مجبور به انجام سزارین می‌شوند.

بین سال‌های ٢٠٠٣ و آوریل ٢٠٢٣، چندین کمپین آگاه‌سازی و برنامه‌ها و فعالیت‌های مختلف توسط مدافعان حقوق زنان و گروه‌های زنانه برگزار شده است که هدف آن‌ها گسترش آگاهی و فرهنگ درباره ناقص‌سازی جنسی زنان بوده است، که باعث کاهش این عمل در تمام ایالت‌های سودان شده است.

با وجود تمام نقض حقوقی که زنان سودانی از زمان شروع درگیری‌ها با آن روبه‌رو شده‌اند، آن‌ها هیچ تلاشی برای پیدا کردن راه‌هایی برای نجات خود، خانواده‌ها و سایر زنان دریغ نکرده‌اند. آن‌ها در برابر مشکلات ایستاده و مقاومتی مثال‌زدنی نشان داده‌اند و روزانه بهای سنگینی می‌پردازند، اما اراده آن‌ها در جستجوی پیوسته راه‌های نجات هرگز کاهش نیافته است.