MEDİNE MAMEDOĞLU

Şirnêx - Şırnak’ta yaşayan 60 yaşındaki Zeynep Akıl, unutulmaya yüz tutmuş Teşî (öreke) geleneğini devam ettiriyor. Yaz aylarında kırpılan koyunlardan elde edilen yünü ağaçtan yapılan Teşî ile düzgün ve kesintisiz bir ipe dönüştüren Zeynep Akıl, Teşî’yi yıllardır sürdürüyor. Zeynep Akıl, dönüştürdüğü ipten çorap, halı, yastık, heybe ve ev süsleri yapıyor. Teşî yapımında kullanılan koyun yünü ve keçi kılının eskisi gibi kolayca elde edilmediğini de ifade eden Zeynep Akıl, Teşî’yi vazgeçilmez bir kültürün parçası olarak yorumluyor. Kaybettiği çocuklarının acısını Teşî yaparak dindirmeye çalıştığını söyleyen Zeynep Akıl, geleneğin eskisi gibi yaşatılmadığını vurguluyor.

“Yaptığımız ipler her yerde işimize yarıyor”

Sabırla eğirttiği yünü ince ip haline getiren ve işini ustaca yapan Zeynep Akıl, “Koyundan kırptığımız yünü yuvarlak tahtaya sarıyoruz, sonra yünü döndürüp incelterek ip haline getiriyoruz. Yaptığımız ip hem çok sağlam oluyor hem de her yerde kullanılabiliyor. Çorap, turik ve daha başka şeyleri yapmak için bu iplere ihtiyaç duyuyoruz. Hayvanlarımız için kullandığımız halatları da bu ipleri birleştirerek oluşturuyoruz. Kısacası her yerde işimize yarıyor” diyor.

“Teşî yapmayı annemden öğrendim”

Eskiden çevresinde bulunan bütün kadınların koçer geleneğinden gelme bu ipi yan yana oturup şarkılar söyleyerek yaptığını belirten Zeynep Akıl, şimdilerde kendisinden başka kimsenin bu işle uğraşmadığını dile getiriyor. Zeynep Akıl, “Ben bu işi yapmaya 10 yaşında başladım. Annem yapıyordu ben de yanına oturup kendi kendime öğrenmeye çalışıyordum. Öğrendikten sonra da hep yaptım. Bu yaşıma geldim hala duvarımda bir Teşî asılı, ne zaman ipe ihtiyacım olsa yapıyorum.  Ben de bildiklerimi kendi çocuklarıma anlatıyorum. Şimdi baksan kaldığımız yerde benden başka kimse yapmıyor” diyerek, sadece Koçerlerin bu geleneği sürdürdüğüne dikkat çekiyor.

“Teşî yaparak acılarımı unutuyorum”  

Kaybettiği çocuklarının acısını bu işleri yaparak biraz da olsa dindirdiğini söyleyen Zeynep Akıl, “Teşî yapınca birazda olsa kafam dağılıyor. Eskiden şarkı söyleyerek yapıyordum, şimdi acılarımdan dolayı yaparken şarkı da söyleyemiyorum. Bu işi yaparak hem kendimi oyalıyorum hem de annemden kalan geleneği unutmuyorum” ifadelerinde bulunuyor.