ASMAA FATHI

Kahire-Mısır'ın Minya kentinde Panorama Barsha Girişimi, kadınların yaşadığı sorunları da sokak tiyatrosu ile halka aktararak farkındalık yaratmaya çalışılıyor. Girişim ismini Minya kentine bağlı Barsha köyünden aldığını belirten girişimin kurucusu Justina Samir, girişimin oluşum fikrini, yaşadıkları zorlukları, sanat yoluyla halka iletmek istedikleri mesajları ajansımıza anlattı.

Panorama Barsha Girişimi ile topluma iletmek istediğiniz mesaj nedir?

Köyümüzde kadın ve çocuk sorunları üzerine çalışmaya karar verdiğimizde öncelikle bir isim arayışına girdik. Sonrasında Minya'da Panorama Barsha Girişimi’ni oluşturduk. Köyümüzden sanata ışık tutmak için bu girişim önemliydi bizim için. Sokak tiyatrosuna çok önem veriyoruz. Taciz, sünnet, çocuk yaşta evlendirilme, yayılan krizlerin kadın, çocuk ve topluma yansıması gibi birçok konuyu sokak sanatı yoluyla topluma aktarıyoruz. İşimizin çoğu büyük şehirlerde ancak şehirler insanların vakit geçirebileceği eğlence aracı çok fazla bizde bu nedenle genellikle köylerde etkinlikler yapmaya çalışıyoruz.

‘Başlangıçta performanslar sırasında birçok hak ihlaline maruz kaldık’

Sokak tiyatrosunun önündeki başlıca engeller nelerdir?

Başlangıçta herkes tarafından sert bir şekilde reddedildik ve performanslar sırasında taciz ve aktrislere (kadın oyuncular) şiddet gibi birçok ihlale maruz kaldık. Çocuklar kışkırtılarak oyunculara taş dahi atıldı, tehditler aldık. Pek çok aile kızlarının bizimle çalışmasına engel oldu ancak aileler bizim samimiyetimizi gördüklerinde algıları değişiyordu. Ailelerin bakış açısında önemli değişimlerde yarattık diyebiliriz. Kendimizi ailelere anlatabildiğimiz için ilerleme yaşayabildik. Çok çalıştık, çaba sarf ettik ve emeğimizin sonucu olarak bugün performanslarımızı özellikle takip eden bir kitlemiz var.

Sokak tiyatrosu köylerde kadın sorunlarını ne ölçüde etkiliyor?

Şahsen tiyatronun bu kadar etkisi olduğunu düşünmemiştim. İzleyicilerin akıllarından önce kalplerine girdiğimiz için etkili olduk. Tekrarlar izleyicinin fikrini değiştirebiliyor o yüzden iletmek istediğimiz mesaja odaklandık ve düzeltilmesi gerekenleri düzelttik. Bu nedenle sanat toplumsal gerçeklikle yüzleşmek için tüm araçlardan daha hızlı sonuca ulaşan hayati ve etkili araçlardan biridir.

‘Sokaklar bir dizi gerçek hikâye toplamaya sevk etti’

Gösteri yaptığınız köylerdeki kadın gerçeğini yansıtabiliyor musunuz?

Barsha köyü, yaklaşık 78 köyün bulunduğu Mallawi merkezine aittir ve Minya vilayetinin merkezlerinden biridir. Köyümüz Shorouk Al Markaz bölgesinde yer almaktadır, yani dağlık bölgeye yakındır. Erken yaşta evlendirilmeler normal karşılanıyor ve kadın sünneti kaçınılmaz bir alışkanlıktır ancak eğitim amaçlı birçok sunumdan sonra bakış açısında bir değişiklik yaratmayı başardık. Ne yazık ki oradaki kadınlar denklemin dışında kalıyor, kendilerini ilgilendiren hiçbir konuda karar verme hakları yok ve bu da bizi köyümüzün sokaklarında dolaşmaya ve bir dizi gerçekçi hikâye toplamaya sevk etti.

Tiyatro çalışmalarımız sırasında birçok engelle karşılaştık. Toplumsal baskıyı üzerimizde çok hissettik. Genel olarak kadınların durumu her yerde zor ama Minya şehrinde kadınların birçok işi bir arada yapma kapasitelerini görüyorum. Ayrıca ailelerinin tüm sorumluluğunu üstleniyorlar ve işlerini ihmal etmeden yönetiyorlar. Toplum ise çocuk bakma, ev işleri ve daha birçok işlerin kadının görevi olduğuna inanıyor. Ancak kadın kendini geliştirmeye karar verdiğinde de baskıyla karşılaşır.

Sokak sanatıyla topluma belli konularda mesajlar iletiyorsunuz. Konuyla ilgili aldığınız etkileşimin boyutu nedir?

Erken evlilikleri konu alan "Joy" da dahil olmak üzere bir dizi performans sergiledik ve geleneksel şarkıları kullandık. Nikah masası sandalyesine oturan ancak evlenmek istemeyen bir kız çocuğunun yaşadığı psikolojik durumu gözler önüne serdik. Bu kız çocuğunun hayalleri olduğunu, evlenmek istemediğini, o çocuk haliyle üzerindeki bol gelinliğin nasıl durduğuna dair ayrıntılı bir performans sergiledik. "Köy Mahkemesi" adlı başka bir gösterimiz de var. Bu gösterimizde de yine zorla evlendirilmek istenen kız çocuklarının ihmal edilmesi, evlenmek istenmediğinde suçlanması, erken evliliklerde yaşanan ölümler, yüklenen sorumluluklar gibi konular işledik.