NOOR SURİB

Yemen – Yemen Feminist Hareketi, savaş sonrasında yaşanan ve 30 yılı aşkın bir mücadele sonucunda elde edilen birçok kadın hakkının kaybedilmesine yol açan tüm değişimlere karşı kendini yenileyerek, mücadelesini sürdürüyor. Savaşın yedinci yılının sonunda, ülkenin sorunları çoktu ve kadınlara sunulan imkanlar çok kısıtlıydı. Ancak bu durum onların mücadelesini kırmadı ve taleplerini dile getirmek, savaş nedeniyle gördükleri acıları duyurmak için her kapıyı çaldılar. Ayrıca, ülke tarafından onaylanan uluslararası anlaşmalara ve kararlara uygun hareket edemediler.

61 kadının katılımıyla hazırlandı

Yemen'in çeşitli illerinden 61 kadın, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi'nin (CEDAW) Yemen'deki uygulama düzeyine ilişkin siber raporun hazırlanmasına etkin bir şekilde katıldı. Arap Kız Kardeşler Forumu’nun İnsan Hakları Başkanı Amal Basha, CEDAW Komitesi’nin 80’inci oturumunu sundu. Çeşitli ortak çalışma toplantılarından sonra rapor, isimleri listede yer alan tüm sivil toplum kuruluşları tarafından onaylandı. Rapor, Yemenli kadınların yaşamlarıyla ilgili birçok konuyu içinde barındırırken, 2008'den 2020'ye kadar kadınları etkileyen eksikliklerin ve başarısızlıkların bazı yönleri belgelenerek sunuldu.

“Çocuk yaşta evlendirme oranı arttı”

Raporda, çeşitli kültürel ve dini gerekçelerle çocuk yaşta evlendirmelerin yaygınlaşması, zorla evlendirme, ‘namus’ cinayetleri ve kadın sünneti gibi pek çok insan hakkı ihlaline değinilmekte ve mağdurlar için hiçbir yasal koruma sağlanmadığına işaret edilmektedir. Raporda, çocuk yaşta evlendirme oranının yüzde 9 olduğu ve bu durum tehlikeli olarak görüldü. Özellikle Hodeidah, Hacjah ve Ibb gibi göçmenlerin çok olduğu yerlerde çocuk yaşta evlendirme oranları artmış durumda. Raporda yer alan verilere göre, 18 yaşından küçük evlendirme oranının yüzde 72,5'e ulaştığı, 15 yaşından küçük evlendirme oranının ise yüzde 44,5'e ulaştığı belirtildi.

Kadın katliamları kınandı

Raporda, sünnetin ve erken yaşta evliliğin silahlı çatışmalarda koruyucu mekanizma olarak ortaya çıktığına yer verildi. Raporda, eşleri, babaları ve çocukları tarafından yasal koruma olmaksızın "namus suçları" adı altında kadınların katledilmesi kınandı. Geçmişte Yemen'deki çeşitli savaş bölgelerinde kadına yönelik işlenen şiddet suçları da açıklandı. İnsan hakları savunucuları ve siyasi aktivistler kendilerine yönelik medyadaki iftira ve kışkırtmalardan mustarip.

Kadınlar şiddete karşı yasa çıkarılmasını istiyor

Bir grup Yemenli kadın tarafından hazırlanan raporda, en dikkat çeken şey kadınlar ve kız çocukları her türlü şiddetten koruyacak bir yasa çağrısı olma önerisiydi. Özellikle aile içi şiddet ve silahlı çatışmalar kapsamında bu öneriler yapıldı. Raporda ayrıca, suçlar ve cezalar kanununun değiştirilmesi, ‘namus’ suçlarına ilişkin 232’nci maddenin yürürlükten kaldırılması, faillere ağır cezaların verilmesi, aile içi uyuşmazlıkların çözümü için özel aile mahkemelerinin kurulması ve kadınlara karşı olan çeşitli maddelerin kaldırılması öneriliyor. Tüm bireysel ve ulusal yasa ve yönetmeliklerde, suç, ceza, kanıt ve bunların CEDAW Sözleşmesine uygunluğu ve uygulama yönetmeliklerinin çıkarılması gerekir. Raporda ayrıca Shura Meclis ve Seçim Komisyonunun kadın siyasetçilerin güçlendirilmesi ve karar alma süreçlerine katılımları bağlamında, kadın kotasının yüzde 30'dan az olmasını kabul etmiyor.

“Yemenli kadınlar bu ülkenin vatandaşıdır”

Arap Kız Kardeşler Forumu Başkanı Amal Basha, raporla ilgili ajansımıza yaptığı açıklamada, "Bu, aylarca süren gönüllü feminist çalışmanın sonucudur. Burada Yemenli kadınların kulak ardı edilmesi, onur kırıcı, küçük düşürme ve insanlıklarını ret eden seslerini bir araya getirmiş ve yükseltmiştir. Yemenli kadınlar bu ülkenin vatandaşıdır ve anayasaya ve ulusal kadınları eşitleyen kapsamlı diyaloglara göre tüm hakları vardır. Ancak raporu okuyanlar, kadın haklarının trajedisini, acısını ve kaderini ve her türlü şiddete karşı korkunç bir korunma eksikliğini hissediyorlar” dedi.

“Kadınlar birçok zorluk ile karşı karşıya”

Gazeteci Ahed Yasin, "Kadınlar, birçok zorluk ile karşı karşıya kalıyor. Bunların en büyüğü de savaştır. Kadınlar bu yıl yayınlanan siber raporuyla birlikte sorunların çözümüne yönelik öneriler bakımında seslerini yükseltmeye çalıştılar” diye konuştu.

Yemen'in 18 Şubat 1979'da Güney Yemen'in bu antlaşmaya katılması ve 30 Mayıs 1984'te onaylamasıyla CEDAW Sözleşmesi'ne katılan ilk ülkelerden biri olması ise dikkat çekici.