ŞAHLA MOHAMMADİ

Haber Merkezi- İ-KDP kısa adıyla tanınan İran Kürdistan Demokrat Partisi, kurulduğu 1946 yılından günümüze binbir türlü badirelerle geldi. Mahabad’da kurulun Kürdistan Cumhuriyeti sürecinde Mina Qazi’nin kadın olarak basın faaliyetlerinden, kadınların kendi öz güçleri ile örgütlenmesine bir çok ilke imza atmasına vesile olan İKDP politik, siyasi hayatına halen devam ediyor. İKDP Kadınlar Birliği adına ajansımıza konuşan Mahtab Khezri İran’ı, Doğu Kürdistan (Rojhelat) ve bölgede kadınların durumunu değerlendirdi.

“Milli mücadelede” bilincinden kadın örgütlenmesine kısa bir tarihsel hatırlatma

Demokratik Kadınlar Birliği adı ile de anılan İKDP Kadınlar Birliği, kuruluşunda, “kadın haklarına ulaşılması” ve “Milli mücadelede kadınların ilerlemesi” temelinde iki hedef üzerinden kendisini konumlandırdı. Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin yıkılmasından sonra birlik kendisini askıya almak zorunda kalırken kadınlar bundan bir hayal kırıklığı ile ayrılmak yerine aradan geçen yıllarda kendilerini tekrar örgütledi. 1945 yılında İKDP’nin kurulmasından bir yıl sonra yani 1946 yılında kurulan Kadınlar Birliği büyük bir inatla kadın örgtülenmesinde ısrar etti.

Kadınlar Birliği, 22 Ocak 1946’da Mahabad’ın Çarçıra Meydanı’nda ilan edilen Mahabad Cumhuriyeti’nde aktif bir rol oynarken kurulduğu meydanda 31 Mart 1947 tarihinde kurucularının idam edilmesine rağmen toplum ve kadınların umudunu yeşertmek için örgütlenme çalışmalarını bir süre askıya aldıktan sonra bile sürdürmeye devam etti.

Tarihler 1979’u gösterdiğinde Tahran’da devrim İslam Cumhuriyeti’ni işaret etmeden önce mücadele eden Kadınlar Birliği üyeleri, İran ve Doğu Kürdistan’ın tarihsel kesitlerinde yerini alıyordu. İran İslam Cumhuriyeti ilanı ile birlikte yüzlerce Kadınlar Birliği üyesi hapishanelere atıldı, işkence gördü ve onlarcası da idam edildi.

“İranî halklar ve kadınlar için sosyo-politik araştırma şart”

Mahtab Khezri, İran’ın geçirdiği tüm tarihsel süreçlerde Kadınlar Birliği’nin de bir parçası olduğunun altını çizerken yarım asrı geçen kadınların örgütlenme mücadelesinde İranî halklara çok şey kattıklarını düşünüyor ve elbette bu düşüncesinde haklılık payı da taşıması normal karşılanıyor. Kadınlar Birliği üyeliğinin yanı sıra kadın hakları aktivisti olarak faaliyetlerini yürüttüğünü belirten Mahtab Khezri, İranî halklar ve kadınların durumu için sosyo-politik bir araştırmanın ihtiyacının söz konusu olduğunun hatılatmasını da yapıyor.

Kadınlar Birliği’nin kuruluşana ilişkin şu ifadeleri kullanıyor Mahtab Khezri, “Mahabad’da Kadınlar Birliği’nin kurulduğu yıllarda ne toplumsal ne de kadınlar için sözkonusu bir örgütün olmadığı biliniyor. Kadınların haklarının, kadınların siyaset sahnesinde yer almasının belki de söz konusu olmadığı yıllardan söz ediyoruz... Fedoal ve kabile, aile, aşiret yapılanmalarının baskın olduğu yıllara rağmen Kadınlar Birliği kurulmuş.”

Mahtab Khezri, “Birlik, Kürdistan toplumunda kadınların siyasi, politik ve sosyal hedeflere ulaşılması için kurulmuş demokratik bir kadın örgütü olarak ön plana çıkmış. Dönemin temel ihtiyaçlarına hitap edebilmesi açısından milli yanı daha ağır basmış olsa bile kadınları, örgütlü kadınları çatısı altında toplamıştır. Başta örgütlü kadınlar olmak üzere toplumda kadının hakları, eşitlik mücadelesi, adalet ve demokrasi mücadelesi yürütmüştür. Kadınlar Birliği, ulusal meselelerin daha yoğun olarak yaşandığı bir dönemde kurulduğu için hitap ettiği, kurulduğu döneme de damgasını vurmuştur. Fakat kuruluş yılları itibariyle ulusal renkler ve vurgular ön plandadır” ifadelerini kullanıyor ve kadınların yoğunluklu olarak ulus temelli özgürlük ve eşitlik bilinciyle bu çatı altında bir araya geldiklerinin altını çiziyor.

Örgütün kurulduğu tarihten günümüze toplumsal yapıda değişikler olduğunu, taleplerin ulusal olmanın ötesinde temel insan hakları ve kadın hakları mücadelesine evrildiğini söyleyen Mahtab Khezri, “Şimdi günümüzde tüm İranî halklar eziliyor, katlediliyor, kadınlar büyük bir baskı cenderesinde yaşıyor ve bu baskılar gün gün artıyor. Kadınlar, cins olarak son yıllarda gördüğümüz gibi kendi temel haklarına sarılıyor. Yüzlerce kadın, kadın hakları mücadelesi yürüttüğü için İslam Cumhuriyeti zindanlarında yaşamak zorunda bırakılıyor” diyor.

2021 yılının getirdikleri...

Mahtab Khezri, “İran Kürdistan Kadınlar Birliği, Mahabad Kadın Birliği, Asoy Kürt Kadınlar Birliği, İran Demokratik Kadınlar Birliği olarak çalışmalarımızı ortak sürdürüyoruz. Ortak ve önemli faaliyetlerde aynı paydada buluştuk, buluşuyoruz. Seminer, çeşitli etkinlikler ve bildirelere birlikte imza attık. Kadınların birlikte örgütlenmesinden, emekçi kadınların örgütlenmesine, eylem etkinliklerine, cins mücadelesine çok sayıda eylem ve etkinlik yürüttük. Pandemi saha çalışmalarımızı olumsuz etkilemiş olsa dahi çalışmalarımızı aksatmamaya çalıştık ancak emekçi kesimin örgütlenmesine asla ara vermedik” diye konuşarak sendikal örgütlenmelerin aralıksız sürdüğünü anlatıyor.

“Bir kadın ezildiğinde toplum da ezilecektir”

Özellikle birliğin sendikal örgütlenme birimlerinin büyük bir politik baskıya maruz kaldığını söyleyen Mahtab Khezri, “Aldığımız tehditler hiç azalmadı ancak çalışmalarımızı her ne olursa olsun yürüttük. Tutuklama, gözaltılar bir fiil sürmesine rağmen yılmadık. Toplumda kadın emeğinin sömürülmesi had safhada yaşanırken sesizliği bozmak zorundaydık ve susmadık da...” diyor.

Kadınlar Birliği’nin kadınlar için bir çatı görevi gördüğünü ancak iç işleyişleri hususunda kadınların kararlarında bağımsız olduğunu belirten Mahtab Khezri, “Bir kadın ezildiğinde bir toplum da ezilecektir. Kadınlar kendi hedeflerini belirleyerek bu hedefler doğrultusunda yürüyebilir ve demokratik olma esası asla unutulmamalıdır” diyor.

2022’ye doğru giderken

Mahtab Khezri, Kadınlar Birliği çatısı altındaki tüm kadın örgütlerinin dahil olduğu İran’daki baskılara dikkat çekmek için 2021 yılında “Sessizliği Boz” isimli kampanya düzenlediklerini ve kampanyanın amacına ulaştığını aktarıyor. Yine 2021 yılı boyunca İran İslam Cumhuriyeti tarafından işlenen kadın ve insan hakları suçlarının açığa çıkması için hem bölgesel hem de uluslararası insan hakları örgütleri ile ortak çalışmalar yürüttüklerini hatırlatan Mahtab Khezri, “Baskıcı rejimin tüm kirli politikalarının açığa çıkması için diplomatik çalışmalar yürüttük, yürütmeye de devam ediyoruz” diye konuşuyor.

Mahtab Khezri, Kadınlar Birliği’nin 2022 yılındaki kuruluş yıldönümünde “İran’da insan hakları ihlallerine ilişkin istatistikleri her yıl olduğu gibi bu yıl da kamuoyu ile paylaşacağız. Tüm programımızı ve hedeflerimizi elbette nihayetinde İslam rejimi yerine demokratik bir hükümetin kurulması üzerinden yapıyoruz” diye ifade ediyor.