HÊVÎ EZDA

Şengal- 2023 yılında kadınların mücadelesi siyasi, askeri, diplomatik, sosyal ve kültürel anlamda tüm gelişmelere damgasını vurdu. Erkek-devlet sistemine, gerici, yağmacı, savaş yanlısı, kadın ve toplum düşmanlarına karşı dünyanın her yerinde kadınlar ayağa kalktı. Kadınların bu büyük mücadelesinin öncüleri de kadın gerillalar oldu. Êzidî kadınlar verilen mücadelenin ışığında 2023 yılını tamamladılar. Her türlü özel ve psikolojik saldırıya karşı Êzidî kadınlar radikal bir duruş sergileyerek, mücadele yürüttüler ve örgütlenmelerini genişlettiler. Kadınlar fermanların intikamını alırken, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğü için mücadele ediyor, alıkonulan kadınların akıbetini soruyor, kültürlerine, inançlarına ve kimliklerine sahip çıkıyor.

2023 yılı halkın ve kadınların özgürlük mücadelesi için direniş yılı, zulme karşı isyan yılı oldu. Bu kararlı mücadele sonunda Şengal başta olmak üzere Kürdistan genelinde yüzlerce halkın öncüsü canını feda etti. KDP'nin işgalci Türk devletiyle iş birliğiyle kutsal Êzidxan topraklarında Êzidî halkının liderleri hedef alınarak şehit edildi. KDP, düşmanlığı, işbirlikçiliği, kirli hesap ve siyasetinden bu yıl da vazgeçmedi.  Êzidxan’ı savunan savaşçıların katledilmesine sebep oldu.  Öncelikle Êzidî kadınlar ve Êzidîlerin tamamı KDP’nin iş birliğine boyun eğmediler. Soykırım savaşına, yok sayma politikasına, teslimiyet iradesine, iş birliği ve ihanet çizgisine karşı Êzidî kadınlar yıl boyunca çeşitli eylemler düzenlediler. Êzidî kadınlar, fermandan sonraki 9 yıllık mücadelenin tecrübesinden yola çıkarak 2023 yılında mücadeleyi en üst seviyeye çıkardılar. Êzidî kadınların 2023 yılındaki çalışmalarını derledik.

Kadınlara TAJÊ öncülük etti

*Özgürlüğün mücadele ve direnişle kazanılacağı inancıyla, kazanımların korunmasını, bağımsız ve demokratik bir Şengal inşasını temel alan Êzidi Kadın Özgürlük Hareketi (TAJÊ), Şengal'deki tüm çalışma, etkinlik, duyuru, yürüyüş ve eğitimlerde öncülük yaptı. Ayrıca siyasi ve diplomatik alanda aktif rol oynadı. Şengal’de, Federal Kürdistan'da, Bağdat'ta, Lübnan'da düzenlenen çalıştaylar ve konferanslara katılım sağladılar.

*Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'a yönelik ağır tecride karşı Şengal'de "Demokratik Ulus Modeli Irak krizine çözüm getirecek" sloganıyla bir çalıştay düzenlendi. Çalıştaya Şengal’de bulunan Özerk Yönetim kurum ve kuruluşlarının yanı sıra birçok yazar, akademisyen, siyasi parti temsilcileri, siyasetçi, gazeteci, Federe Kürdistan ve Irak’ta yer alan dini grupların temsilcileri ile TAJÊ temsilcileri de katıldı.

*Êzidî ve Arap kadınlar yıl boyunca İmralı'daki ağır tecrit ve işkence sistemini çeşitli etkinliklerle protesto etti. Tüm etkinliklerde Êzidî ve Arap kadınlar, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğünü talep etti.

*Şengal’de Êzidî halkı, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın doğum günü olan 4 Nisan’ı coşkuyla kutladı. Kutlamada, “Zaman Önder Abdullah Öcalan’ın Özgürlük Zamanı” adımının güçlendirilmesi kararı alındı. TAJÊ, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın doğum günü dolayısıyla Şengal'in köy, ilçe ve merkezinde binlerce ağaç dikti.

*Şengal’deki Arap kadınlar, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’a yönelik uluslararası komploya dair Xelef Köyü'nde bir sergi açtı. Êzidî ve Arap kadınları birlikte serginin açılışını gerçekleştirdi. Kadınlar birlikte Abdullah Öcalan’ın kitaplarını okuyup, Öcalan’ın düşünce ve felsefesinin önemine işaret etti.

*10 Ekim'de Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğü için 75 ülkede ‘Abdullah Öcalan’a Özgürlük, Kürt Sorununa Siyasi Çözüm’ kampanyası başlatıldı. Şengal'de 23 Ekim'de Özerk Yönetim de “Önder Apo’ya Özgürlük, Şengal’e Özerklik” kampanyasını başlattı. Arap ve Êzidî kadınlar kampanyaya aktif katılım sağladı.

*25 Ekim'de Arap Bölgesi Halk Meclisleri öncülüğünde "Önder Apo'ya Özgürlük, Şengal'e Özerklik" kampanyasına destek amacıyla üç günlük konferans düzenlendi.

*Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğü için başlatılan kampanya kapsamında Arap kadınlar 28 Ekim'de yürüyüş düzenledi. Yürüyüşte Arap kadınlar, Abdullah Öcalan’a olan bağlılıklarını dile getirerek, Öcalan’ın fiziki özgürlüğü konusundaki kararlılıklarını gösterdi.

Saldırılara direnerek cevap verdiler

*Türk devleti ve ortağı KDP, 2023 yılında Êzidî liderlerine defalarca saldırdı. Soykırım saldırılarına öncelikle kadınlar ve tüm Êzidî toplumu mücadeleci bir tavırla ve büyük bir direnme kararlılığıyla karşılık verdi.

*Paris'te 9 Ocak 2013 tarihinde Kürt kadın devrimciler Sakine Cansız (Sara), Fidan Doğan (Rojbin) ve Leyla Şaylemez (Ronahi) katledildi. Şengalli kadınlar, katliamın onuncu yılında seminer, yürüyüş ve açıklamalar gerçekleştirdi. Anma etkinliklerinde Sara’nın direniş ruhuyla örgütlendiklerini belirten Êzidî kadınlar, Sara’nın direniş çizgisine olan bağlılıklarını bir kez daha dile getirerek, katillerden hesap sormaya devam edeceklerini kaydetti.

*4 Ekim 2022 yılında Jineoloji Araştırma Merkezi Üyesi ve Jineoloji Dergisi Editörü Nagihan Akarsel, Federe Kürdistan’ın Silêmanî kentinde silahlı saldırıya uğrayarak yaşamını yitirdi. Êzidî kadınlar Nagihan Akarsel’in katledilişinin birinci yıldönümünde anma etkinliği gerçekleştirdi. Anmada konuşan kadınlar, Nagihan Akarsel şahsında mücadeleyi yükseltecekleri mesajını verdi.

*İran’ın Tahran kentinde 16 Ekim 2022 tarihinde ‘ahlak polisleri’ tarafından Jina Mahsa Amini isimli Kürt kadın katledildi. Yaptıkları açıklama ile katliamı kınayan Êzidî ve Arap kadınlar, İran devletinin kadınlara yönelik politikalarını ve baskılarını kınadı. Kadınlar ayrıca “Jin, jiyan, azadî” devrimini destekleme çağrısında bulundu.

Kadınlar birlikte mücadele etti

*8 Mart Dünya Kadınlar Günü Şengal'in tüm köy, ilçe ve kentlerinde kutlandı. Kadınlar, 8 Mart'ı “Jin, jiyan, azadî ile kadın devrimine doğru” sloganıyla karşıladı. Kadınlar 8 Mart'ı, Newroz Bayramı’nı ve 4 Nisan’ı coşkuyla kutladılar.

* TAJÊ, Şengal’de “Jin, jiyan, azadî ile kadın devrimine doğru” şiarıyla 23 Nisan’da konferans düzenledi. Konferansa 350 delege ile çok sayıda Êzidî ve Arap kadını katıldı. Halkların Demokratik Partisi (HDP) Milletvekili Feleknas Uca konferansa online olarak katıldı.

*Êzidî Kadın Özgürlük Hareketi (TAJÊ) öncülüğünde 12 Ağustos'ta Federe Kürdistan’ın Silêmanî kentinde farklı kesim ve inançlardan kadınların katıldığı bir konferans düzenlendi. Konferansta, erkek egemen zihniyeti yenmek, kadınların başarılarına sahip çıkmak için kadınlara birlik çağrısı yapıldı.

*Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta 18-19 Ağustos tarihleri arasında Kadın Yaşam Derneği, Newroz Toplum Derneği, Abdullah Öcalan’ın Özgürlüğü İçin NUN İnisiyatifi öncülüğünde, “Jin, Jiyan, Azadî'nin izinde” sloganıyla iki gün süren 'Uluslararası Kadın Hareketleri Deneyimleri Konferansı' gerçekleştirildi. Konferansa Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri başta olmak üzere 12 ülkeden 100 kadın katıldı. Şengal ve Kuzey-Doğu Suriye’den de 80 kadın konferansa katıldı. Konferans IŞİD tarafından 3 Ağustos 2014’te soykırıma uğrayan Êzidî kadınlara ve 15 Ağustos 2021’de Afganistan’da iktidara el koyan Taliban’ın baskısı altında yaşamlarını sürdüren Afgan kadınlara adandı. Konferansta ayrıca IŞİD’in esir aldığı kadınların kurtarılması çağrısı da yapıldı.

*Şengal'in Xelef köyünde eylem yapan kadınlar, "Her zaman Rojava her zaman direniş” sloganıyla Kuzey ve Doğu Suriye halkının direnişini selamladı. Eylemde yer alan TAJÊ, Arap Kadın Meclisi ve Gençlik Hareketi, sonuna kadar Kuzey ve Doğu Suriye halkının yanında olacaklarını kaydetti. 

*13 Kasım'da Şengal'in kurtuluşunun 9’uncu yıl dönümü nedeniyle Şengal'in tüm köy, ilçe ve kentlerinde büyük bir coşkuyla kutlamalar yapıldı. Etkinlikler TAJÊ, genç kadınlar ve Sitiya Nexşan öncülüğünde düzenlendi. Ayrıca Şengal’in kurtuluşu için canlarını feda eden savaşçıların mezarları ziyaret edilerek, kazanımların korunacağı sözü verildi.

*Şengal’de Êzidî Özgür Kadın Hareketi (TAJÊ) öncülüğünde Şengal’in 3 Ağustos 2014 tarihinde IŞİD tarafından işgal edilmesine karşı HPG, YJA-Star, YBŞ ve YJŞ güçleri öncülüğünde geliştirilen direnişle 13 Kasım 2015’te özgürleştirilmesinin yıldönümü nedeniyle bir çalıştay gerçekleştirildi. “Kadın ve Savunma” adıyla düzenlenen çalıştaya 150 Êzidî ve Arap kadın katıldı.

* TAJÊ çatısı altında yıllardır gerçekleştirilen Şehit Binevş Agal Akademisi eğitim çalışmalarına devam edildi. Êzidî kadınlar 2023 yılında da Êzidî kadınlara yönelik onlarca eğitim devresi düzenledi. Aynı zamanda Şengal’in tüm meclis, köy ve ilçelerinde kadın ve erkeklere yönelik eğitimler verildi.

*2023 yılı içerisinde TAJÊ Diplomasi Komitesi, Êzidî soykırımını kabul eden ülkelere bir mektup gönderdi. Aynı zamanda Afgan kadınlarına da destek amaçlı bir mektup gönderdi.

*Yıl boyunca gerçekleştirilen tüm faaliyetlere TAJÊ, Êzidî Genç Kadın Hareketi, Sitiya Nexşan ve Diplomasi Komitesi aktif olarak öncülük etti. Êzidî kadınların emeği ve mücadelesinin arttırılması temelinde çalışmalar ortaklaşa yürütüldü.

*Genç kadınlar, “Jin, jiyan, azadî ile özgürlüğü kazanalım” sloganıyla yıl içerisinde Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğü, gerilla direnişi için eğitim faaliyetleri, seminerler, yürüyüşler ve açıklamalar gerçekleştirdi. Ayrıca, genç kadınlara yönelik yürütülen özel savaşa karşı tavır alınması ve mücadeleyi büyütme çağrısı yapıldı.

*Êzidîler başta Badizm olmak üzere Çarşema Serê Nisanê, Cimayî ve Êzi bayramları yıl içerisinde onlarca festivalle kutladı. Her birinin farklı özellikleri bulunan festivallerde birlik ve mücadele çağrısı yapıldı. 

*Binlerce yıllık bir geleneğin ardından bu yıl ilk kez Xatûna Fexran Kubbesi’ne yeni hilali kadınlar yerleştirdi.

Binlerce Şengalli topraklarına geri döndü

*Şengal'de 3 Ağustos 2014 fermanın yıldönümünde birçok eylem yapıldı. TAJÊ öncülüğünde toplu mezar ziyaretleri, yürüyüşler, açıklamalar ve anma etkinlikleri gerçekleştirildi. Tüm etkinliklerde Êzidî kadınlar, son 9 yılda örgütlenip mücadeleyi büyüttüklerini, IŞİD adalet önüne çıkana kadar uluslararası düzeyde hukuki mücadeleyi sürdüreceklerini belirtti.

*Fermanın onuncu yıldönümü ve Taliban hükümetinin Afganistan'a müdahalesinin 2'nci yıldönümü olan 15 Ağustos'ta Kadın Kurtuluş Hareketi KJK, 3-15 Ağustos tarihleri arasında Êzidî ve Afgan kadınlara yönelik bir kampanya başlattı. Êzidî kadınlar bu kampanyayı memnuniyetle karşıladılar, etkinliklerle, yürüyüşlerle, bildirilerle kampanyaya katılımlarını ve Afgan kadınlarına desteklerini duyurdular.

*Fermanın onuncu yıl dönümünde Êzidî bir kadının direniş hikâyesinin anlatıldığı Hêza belgesel filmi Şengal genelinde gösterime sunuldu.

*IŞİD tarafından esir alınan Besê Xidir Xelef Şemo ve Aliya Xidir Xelef Şemo isimli kız kardeşler ile Firyal Xidir ve Rojîn Hedad QSD-YPJ güçleri tarafından kurtarılarak Şengal’e getirildi.

*Fermanın ardından çok sayıda Şengalli, KDP yönetimindeki Federe Kürdistan’daki kampta tutuldu. 2023 yılında kamptaki binlerce Şengalli topraklarına geri döndü. Halkın geri dönüşü Şengal topraklarında büyük bir sevinçle karşılandı.

Toplu mezarların açılması istendi

*3 Ağustos 2014'te Êzidî toplumu en büyük soykırımı yaşadı. IŞİD çeteleri binlerce Êzidî’yi katledip toplu mezarlara gömdü. Şimdiye kadar toplu mezarların açılmaması Êzidîlere karşı uygulanan özel bir politikanın sonucu olarak değerlendirildi. Fermanın yaralarını diri tutan politikaya karşı Êzidî kadınların ve Êzidî halkın mücadelesi bu yıl da devam etti. Bu mücadele sonucunda Siba Şêx Xidir ve Tilêzêr’de bazı toplu mezarlar açıldı ancak onlarca mezar hâlâ açılmayı bekliyor. Şengalli kadınlar, Êzidî halkı, tüm kurum ve kuruluşlar toplu mezarların açılması için mücadele veriyor.

İlk kez Şengal’in adayı kazandı

Irak'ta 18 Aralık'ta yerel seçimler yapıldı. Bu seçim Şengal açısından büyük önem taşıyordu. TAJÊ öncülüğünde kadınlar seçimlere katıldı. Şengal'de ilk kez Şengal Özerk Yönetimi'nin gösterdiği aday kazandı. Seçimlerdeki bu zafer kadınlar ve tüm Êzidî halkı tarafından büyük bir coşkuyla karşılandı.

*Kadın mücadelesi 2023 yılına da damgasını vururken, Şengal'de kadınlar hayatın her alanında kendi rengiyle, iradesiyle, inancıyla, kültürüyle çalışma ve faaliyetlere katıldı. Êzidî ve Arap kadınlar, 2023 yılında mücadeleyi birlikte yürüterek onlarca etkinlik düzenlediler. 

Yarın: ‘Yaşamı geri alacağız’ diyen İranlı kadınların direnişi sürüyor