ملیس کاراجا، سردبیر اخبار خارجی T24، درگیری بین روسیه و اوکراین را ارزیابی کرده و گفته است که این درگیری به دوران جنگ سرد و تأسیس ناتو برمی‌گردد.

 

الیف آکگول

استانبول- بهار عربی ۲۰۱۱ به جنگ داخلی سوریه تبدیل شد و به دنبال آن جنگ داخلی لیبی رخ داد، تصرف کریمه توسط روسیه در مارس ۲۰۱۴، اشغال عفرین توسط ترکیه در آغاز سال ۲۰۱٨و جنگ قرەباغ در پایان سال ۲۰۲۰ رخ داد. و امروز تهاجم روسیه به اوکراین... مردم جهان در طول اعصار از  آثار مخرب جنگ‌ها که سال‌ها تکرار و شدیدتر می‌شود، رنج برده‌اند. تهاجم روسیه به اوکراین آخرین حمله بود، اما نمونه‌ای از واکنش شدید کشورهای غربی مانند "اروپای مرکزی" در قرن بیست و یکم شد.

خبرگزاری زن با ملیس کاراجا، سردبیر اخبار خارجی  T24، در مورد درگیری کنونی بین روسیه و اوکراین که ریشه‌ی آن به دوران جنگ سرد و تأسیس ناتو و چگونگی تأثیرپذیری ترکیه بر‌می‌گردد، صحبت کرد.

ملیس کاراجا استدلال کرد که منشاء بحران بر اساس انحلال اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ است و با وجود تشدید تنش و بحران و تهدید کشورهای اروپایی برای اعمال تحریم‌ها علیه روسیه، اوکراین "در روز جنگ تنها بود". این وضعیت برای ترکیه که هم با اوکراین و هم با روسیه شراکت اقتصادی و استراتژیک دارد، بحرانی است.

 

"روسیه قصد دارد نفوذ خود را در جغرافیای شوروی حفظ کند"

منشاء بحران اوکراین و روسیه چیست؟

ریشه‌های بحران اوکراین و روسیه به اواخر سال ۱۹۹۱، زمانی که اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید، بازمی‌گردد. روسیه از آن زمان سیاست‌های مختلفی را برای حفظ نفوذ خود بر جغرافیای شوروی سابق دنبال کرده است. به عنوان مثال از فراوانی درگیری‌ها و تنش‌ها، می‌توان نشان داد که اعتراضاتی که علیه ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهور طرفدار روسیه در انقلاب ۲۰۱۴ به نام انقلاب اوکراین یا "انقلاب کرامت" با حمایت غرب آغاز شد، با مجموعه‌ای از رویدادهای خشونت‌آمیز شامل تظاهرکنندگان و پلیس ضد شورش به پایان رسید. در پایتخت، کیف، رئیس‌جمهور منتخب اوکراین، ویکتور یانوکوویچ، پس از "انقلاب کرامت" اخراج شد و دولت سرنگون شد. در پایان این انقلاب، روسیه تصمیم گرفت کریمه را که سرزمین اوکراین است بر اساس توافقات بین‌المللی ضمیمه کند.

تظاهرات طرفداران روسیه در شهر سواستوپل، پایتخت کریمه برگزار شد. در پایان ناآرامی‌ها، همه‌پرسی جنجالی برگزار شد و کریمه به روسیه الحاق شد.

در پایان این رویداد، جدایی‌طلبان طرفدار روسیه در اکثر مناطق دونیتسک و لوهانکس موسوم به "دونباس" در شرق اوکراین حکومت‌های جدایی‌طلب اعلام کردند. به گفته‌ی اوکراین، ۱۳۰۰۰ نفر در درگیری‌های دونباس جان خود را از دست دادند، بیش‌تر درگیری‌‌ها در سال ۲۰۱۵ با آتش‌بس به پایان رسید.

 

"مراحل منتهی به جنگ "

چگونه بحران به مرحله‌ی جنگ رسید؟

این جنگ یک روند تدریجی است، ما می‌توانیم با بسیج نیروهای روسیه در مرزهای اوکراین از سال گذشته تا به امروز، تحولات این روند را دنبال کنیم. آغاز تجمع سربازان روسیه در منطقه، اوکراین و کشورهای غربی را نگران کرد و اخبار درگیری از دونباس منتشر شد، جایی که این روند ماه‌ها ادامه یافت. در نهایت، اطلاعات آمریکا هشدار داد که تعداد نیروها به حد کافی برای "تهاجم کامل به اوکراین" رسیده است. علی‌رغم اعلام روسیه مبنی بر این‌که قصد تهاجم ندارد و هدف بسیج نیروها حفظ امنیت و حفاظت از مرزها است و چندین ماه است که تلاش‌های بی‌وقفه‌ای برای جلوگیری از درگیری با کشورهای غربی از طریق فرآیندهای دیپلماتیک انجام داده است.

 

"موضع روسیه در مورد عضویت اوکراین در ناتو همیشه روشن بوده است"

در زمانی که روابط با روسیه تیره بود، اوکراین علناً تمایل خود را برای پیوستن به ناتو ابراز کرد. رئیس‌جمهور اوکراین، ولادیمیر زلنسکی، مدعی شد که عضویت اوکراین در ناتو می‌تواند به جنگ در شرق این کشور پایان دهد. با افزایش تنش‌ها در شرق اوکراین، روسیه از ایالات متحده و ناتو خواسته است تضمین‌های امنیتی برای عدم گسترش ائتلاف به سمت شرق و این‌که عضویت اوکراین در دستور کار قرار نخواهد گرفت، ارائه کنند. روسیه که تضمین‌های امنیتی خود را نپذیرفت، به غرب پیام داد که گزینه‌ی دیپلماسی در نظر گرفته نشده است.

 

"۲۱ فوریه نقطه‌ی شکست مرحله دیپلماتیک بود"

 در نقطه‌ای که امروز در آن هستیم، می‌توان گفت که ۲۱ فوریه نقطه‌ی عطفی برای همه‌ی فرآیندهای دیپلماتیک بود. در حالی که احزاب دولت جدایی‌طلب و اوکراین مدعی شدند که آتش‌بس متقابل نقض شده است. در ۲۱ فوریه، زمانی که دولت‌های جدایی‌طلب از پوتین خواستند استقلال آن‌ها را به رسمیت بشناسد، درگیری‌ها در دونباس افزایش یافت.

پوتین در یک سخنرانی طولانی در جمع مردم، از نظر زیر سوال بردن مشروعیت اوکراین، از به رسمیت شناختن دولت‌های جدایی‌طلب و اعزام "صلح بانان" به منطقه خبر داد. اعزام سربازان روس به ادارات جدایی‌طلب به معنای ورود روسیه به مرز اوکراین بود.

 صبح روز ۲۴ فوریه، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، طبق سخنان همیشگی، اعلام کرد که قصد دارد اوکراین را از "نئونازیسم" پاکسازی کند. روسیه از ۲۴ فوریه از چندین جبهه به اوکراین حمله کرده است.

 

" روز جنگ، اوکراین به تنهایی در میدان نبرد ماند"

مسئولیت طرفین این روند، یعنی ناتو، اوکراین و روسیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ناتو گفت: اگرچه تهاجم روسیه یک تهدید است، زیرا اوکراین یک کشور عضو نیست، اما پس از آغاز، روسیه با تحریم‌های مختلف پاسخ خواهد داد. از ابتدای تنش‌ها، آمریکا و کشورهای غربی با اقدامات اطلاعاتی پیشگیرانه برای روسیه پیش قدم شدند و به آن هشدار دادند. در حالی که انتظار می‌رفت این هشدارها روندهای دیپلماتیک را تقویت کند، نتیجه این‌گونه نبود.

 اوکراین در حال حاضر در جنگ به سر می‌برد و اغلب می‌گوید که انتظار تحریم‌های شدیدتر از سوی روسیه و کمک نظامی از سوی کشورهای غربی را دارد. متأسفانه وقتی روز جنگ و حمله فرا رسید، دیدیم که اوکراین در میدان نبرد تنها است، حتی با توجه به تحریم‌ها، مکانیسم تصمیم‌گیری مشترک اتحادیه‌ی اروپا به سرعت عمل نکرد.

"جنگ روسیه و اوکراین برای ترکیه بسیار حیاتی است"

این جنگ برای ترکیه که هم با ناتو و هم با روسیه روابط خوبی دارد چه پیامدهایی دارد؟

 می‌توان گفت که جنگ اوکراین و روسیه برای ترکیه بسیار مهم است. قراردادهای تسلیحاتی دفاعی زیادی بین اوکراین و ترکیه وجود دارد. اوکراین از تسلیحاتSIHAs های ساخت ترکیه استفاده می‌کند، روسیە پیش از این از قراردادهای تسلیحاتی بین اوکراین و ترکیه ابراز نارضایتی کرده بود.

از روزی که روسیه جدایی‌طلبان در شرق اوکراین را به رسمیت شناخت تا زمان اشغال، توجه به اظهارات آنکارا معطوف شد. ترکیه اعلام کرد که اقدامات روسیه در حمله به اوکراین "غیرقابل قبول" و "نقض قوانین بین‌المللی" است.

واسیل بودنار، سفیر اوکراین در ترکیه، اظهار داشت که از زمان آغاز تهاجم، از ترکیه خواسته‌اند که تنگه را به روی کشتی‌های جنگی روسیه ببندد. مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه در این خصوص بیانیه‌ای ارائه کرد. وی در آن بیانیه گفت که "ترکیه می‌تواند تنگه را ببندد، اما روسیه هم‌چنان چنین حقی دارد."

 

"ترکیه نمی‌خواهد روابط خود با روسیه را از بین ببرد"

دخالت ترکیه در قطعنامه‌ی تحریم‌های دسته‌جمعی احتمال کمی است. این یک واقعیت است که ترکیه که از نظر اقتصادی و تدافعی با روسیه همکاری می‌کند، نمی‌خواهد از این رابطه دست بکشد. علاوه بر اثرات اقتصادی بحران که ممکن است در دوره‌ی افت لیره ترکیه رخ دهد، تنش با روسیه در نقاط حساسی مانند سوریه و لیبی نیز ممکن است پیامدهای منفی داشته باشد. با نگاهی به اظهارات اردوغان «ما نمی‌توانیم هر دو کشور را رها کنیم»، می‌توان دریافت که ترکیه تلاش می‌کند تا یک سیاست توازن را حفظ کند، اما نمی‌دانیم که نتیجه چه خواهد بود.