رفیف اسلیم
غزه — در سایه‌ی مناقشات بر سر آینده‌ی غزه، پروژه‌ای با نام «رفح الخضراء» (رفح سبز) مطرح شده است؛ طرحی که به عنوان شهر جدیدی که در شرق رفح برپا خواهد شد تبلیغ می‌شود.  

ایده در ظاهر انسانی به نظر می‌رسد، زیرا گفته می‌شود به فلسطینیانی که به جنبش حماس تعلق ندارند اختصاص می‌یابد و برایشان مسکن و خدمات اساسی مانند مدرسه، مراکز بهداشتی و فرصت‌های شغلی مرتبط با بازسازی فراهم خواهد کرد. اما پشت این تصویر خوش‌بینانه، بسیاری معتقدند که این پروژه دارای اهداف سیاسی و امنیتی عمیق‌تر است.

محلی که برای این شهر انتخاب شده تصادفی نیست؛ این مکان در داخل چیزی قرار دارد که به نام «خط زرد» شناخته می‌شود، منطقه‌ای وسیع که بیش از نیمی از مساحت نوار غزه را تشکیل می‌دهد و تحت کنترل نیروهای اسرائیلی است.

از دیدگاه فلسطینی‌ها، «رفح سبز» شهری برای امید نیست، بلکه تلاشی است برای تقسیم غزه به دو منطقه: یکی «سبز» تحت کنترل نیروهای اسرائیلی و دیگری «قرمز» که هنوز تحت نفوذ حماس باقی می‌ماند.  

جوان صالح، پژوهشگر سیاسی می‌گوید که شهر رفح سبز از پروژه‌هایی است که رسانه‌ی اسرائیلی پس از اعلام آتش‌بس در اکتبر گذشته تبلیغ کرده‌اند، و این بخشی از شهر رفح واقع در جنوب نوار غزه است، که بناست با هماهنگی با دولت آمریکا جمعیت تحت کنترل حماس به اینجا منتقل شوند.

او توضیح داد که مساحت شهر رفح که ۶۴ کیلومتر مربع برآورد می‌شود، به طور کامل ساخته نخواهد شد؛ برخی مناطق که تحت کنترل «گروه‌های مسلح» هستند کنار گذاشته می‌شوند و بخش دیگر که تحت کنترل نیروهای اسرائیلی است نیز مستثنی خواهد شد، و از باقی‌مانده حدوداً ۴۰ کیلومتر مربع شهری برپا خواهد شد که مقامات اسرائیلی ادعا می‌کنند ظرفیت بیش از یک میلیون نفر را دارد، امری که او آن را از نظر منطقی غیرممکن می‌داند با توجه به نیازها و تعداد واقعی جمعیت.

 

«جوهر روی کاغذ»
به گفته جوان صالح، طرح شهر «رفح سبز» تا این لحظه فقط روی کاغذ است و بس. او اشاره کرد که نوار غزه به‌طور کلی میان آوار و خرابی زندگی می‌کند، و این شهر باید در مراحل مختلف ساخته شود، ابتدا پاکسازی آوار و سپس ساخت خانه‌های متحرک (کاروان‌ها) و زیرساخت‌های ابتدایی مانند فاضلاب و مدارس را شامل می‌شود، زیرا نمی‌توان شهری را یک‌شبه بنا کرد.

او افزود که اهداکنندگان و کشورهایی که مسئول بازسازی غزه هستند مخالف ایده‌ی ساخت این شهر هستند، زیرا هیچ بودجه‌ای برای بازسازی آن وجود ندارد؛ همچنین جناح راست افراطی در اسرائیل با ساخت چنین شهری مخالفت می‌کند چون آن را بار اضافی بر نیروهای امنیتی اسرائیلی می‌بیند، بنابراین نمی‌توان آن را جز یک پیشنهاد برای ایجاد تصور جدید درباره‌ی شهر غزه دانست.

او معتقد است که اجرای این مدل ساخت شهر رفح قبل از آنکه ساکنان به زندگی در آن منتقل شوند، به معنای قدم گذاشتن در مسیر نامعلوم است و این موضوع برای شهروندان وحشت‌آور خواهد بود. وی توضیح داد که موانعی برای ساخت شهر رفح در حال حاضر وجود دارد؛ از جمله مسائل مرتبط با بازسازی و نحوه‌ی ورود ساکنان به شهر، و از نظر قانونی نیز مانعی وجود دارد چون زمین‌های داخل شهر خصوصی هستند و بر خلاف زمین‌های دولتی متعلق به کسانی است که قبلاً مجبور به ترک آن شده‌اند.

بر اساس آنچه رسانه‌های عبری منتشر کرده‌اند، جوان صالح گفت که ورود به این شهر از طریق بازرسی دقیق امنیتی انجام خواهد شد، و هیچ فردی که پرونده‌ی امنیتی مرتبط با حماس داشته باشد وارد آن نخواهد شد، چون اسرائیل ادعا می‌کند که این منطقه «عاری از تروریسم» است. به گفته او «در حال حاضر این منطقه محل حضور شبه‌نظامیان است و جای مبهمی است که اطلاعات دقیقی از آن وجود ندارد».

درباره‌ی بازسازی در سراسر نوار غزه، او توضیح داد که این موضوع به پرونده‌های پیچیده و باز بستگی دارد، اهداکنندگان بازسازی را به خروج حماس از منطقه مشروط می‌کنند، زیرا اگر حماس خارج نشود، بازسازی ساختمان‌ها بی‌فایده خواهد بود چون آنها دوباره بمباران خواهند شد، و اسرائیل نیز بازسازی را به خلع سلاح حماس در نوار غزه مشروط می‌داند.

در پایان گفت‌وگوی خود، او اشاره کرد که آنچه در کنفرانس‌های بازسازی مطرح می‌شود نشان می‌دهد که هیچ دیدگاه یا طرح واضحی برای بازسازی در نوار غزه وجود ندارد، بنابراین وضعیت ساکنان تا زمانی که توافقی درباره‌ی دیدگاهی مشخص حاصل شود که حق سکونت انسانی را به شهروندان بدهد، همچنان به همان شکل باقی خواهد ماند.