فراز و فرود مشارکت سیاسی زنان در لیبی؛ روایتی از مبارزه و پایداری
علی‌رغم حضور زنان لیبیایی در عرصه سیاست از طریق مجاری ممکن، آنها کماکان با موانع و چالش‌های متعددی مواجه می‌باشند که مسیر فعالیت سیاسی و مشارکت مؤثر آنان در فرآیندهای انتخاباتی را با دشواری‌هایی همراه ساخته است.
ابتسام اغفیر
بنغازی- تجربه و بلوغ سیاسی زنان در جمهوری لیبی هنوز به سطح مطلوبی نرسیده است که بتواند با تحولات متعدد و چندوجهی کشور همگام گردد. انفصال و گسستگی موجود میان مناطق شرقی، غربی و جنوبی کشور، مانعی جدی در برقراری ارتباطات مؤثر به شمار می‌رود. این امر، همراه با نوسانات مستمر در فضای سیاسی کشور، موجب تزلزل و بی‌ثباتی در حضور و مشارکت سیاسی زنان گردیده است.
در خصوص نقش زنان لیبیایی در عرصه سیاست، آرا و نظرات متفاوتی وجود دارد. این طیف نظرات از حمایت و دفاع از حضور انان تا مخالفت و توصیف نقش آنان به عنوان امری نامطلوب و ضعیف را در بر می‌گیرد.
نعیمه برناوی، از فعالان حوزه امور زنان در شهر بنغازی، چنین اظهار می‌دارد: «به زعم اینجانب، زن ذاتاً دارای خصوصیات رهبری و ظرفیت قابل توجهی در زمینه بخشش و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه می‌باشد. لیکن عدم حضور گسترده آنان در عرصه سیاست، ناشی از فضای ترس حاکم بر جامعه لیبی است. در بسیاری موارد، اظهارات خودانگیخته زنان مورد تفسیر نادرست قرار گرفته و به عاملی برای محکومیت آنان بدل می‌گردد. این امر موجب می‌شود که زنان در این حوزه با احتیاط فراوان عمل نموده، حضور کمرنگ‌تری داشته باشند و در گفتار و کردار خویش نهایت دقت را به عمل آورند.»
از سوی دیگر، حمیده برعصی، پژوهشگر علوم اجتماعی، چنین تبیین می‌نماید: «حضور زنان در عرصه سیاست امری انکارناپذیر است، لیکن نقش انان در حوزه‌های مدنی، داوطلبانه، صلح و منازعات، و همچنین در مواقع بحرانی و فجایع، نمود بیشتری می‌یابد. زنان نقشی حائز اهمیت در ابعاد روانی و اجتماعی ایفا می‌نمایند و عناصر زنانه‌ای با قابلیت‌های رهبری قابل توجه وجود دارند که متأسفانه رسانه‌ها در انعکاس شایسته آنها قصور ورزیده‌اند. علی‌رغم این موانع، زنان اقدام به ترسیم مسیرهای شغلی و حرفه‌ای خود در زمینه سیاسی نموده‌اند و پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک، وضعیتشان بهبود قابل ملاحظه‌ای یابد.»
امیره حاسی، مهندس و فعال اجتماعی و سیاسی، دیدگاه خود را چنین بیان می‌دارد: «نقش زنان در جامعه همچنان پابرجا و حضور انان قوی و مؤثر بوده است. با این وجود، عدم مستندسازی کافی فعالیت‌های بشردوستانه زنان، این تصور نادرست را ایجاد نموده که نقش زنان کمرنگ شده است. این امر به ویژه پس از وقوع طوفان دانیل و شرایط خاص حاکم بر کشور، نمود بیشتری یافته است. لازم به ذکر است که حضور زنان در عرصه سیاست کماکان نیازمند حمایت‌های همه‌جانبه می‌باشد. علاوه بر این، ارتقای سطح آگاهی و فرهنگ عمومی جامعه در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد.»
وی در ادامه چنین اظهار می‌دارد: «از منظر فیزیولوژیک، زنان قابلیت پذیرش و ایفای نقش‌های متعددی را دارا می‌باشند. متأسفانه، برداشت نادرست از مفهوم برابری، موجب عقب‌ماندگی زنان در عرصه سیاست گردیده است. این در حالی است که زنان از توانمندی‌های لازم برخوردار بوده و صرفاً نیازمند حمایت‌های فکری و فرهنگی بیشتر در سطح جامعه می‌باشند تا بتوانند با اقتدار در میدان سیاست حضور یابند.»
امینه حسین بن سلیم، از نامزدهای حوزه انتخابیه بنغازی در انتخابات سال ٢٠٢٢، چنین اظهار می‌دارد: «بر اساس تجربه شخصی خود، از زمان اعلام نامزدی، علی‌رغم عدم قطعیت در خصوص فهرست‌های پذیرش، این فرآیند موجب غنای تجربیات بنده گردیده است. مشارکت در این عرصه منجر به ارتقای سطح تعامل اینجانب با جامعه شده، افق‌های متنوعی را پیش روی بنده گشوده و جایگاه اجتماعی قابل توجهی برای اینجانب فراهم آورده است.»
وی با تأکید بر توانایی خود در اثبات جایگاه سیاسی و ایجاد پایگاه مردمی قابل توجه، چنین ادامه می‌دهد: «افتخار حضور در فعالیت‌های متنوع سیاسی و امنیتی در شهر بنغازی را دارا می‌باشم. همچنین، مفتخرم که هدایت تیمی متشکل از اکثریت مردان را در راستای تحقق آشتی ملی بر عهده داشته‌ام. در تیم تحت هدایتم، حضور زنانی از منطقه جنوب لیبی، از جمله دکتر سوما تارقی که نقشی کلیدی در ایجاد صلح میان دو قبیله در جنوب ایفا نمودند، مشهود بوده است. لذا می‌توان اذعان داشت که زنان حضوری پررنگ و مؤثر در عرصه سیاسی داشته و به هیچ وجه در حاشیه قرار ندارند.»
وی تصریح می‌نماید که زنان کماکان نقشی فعال و پویا در جامعه ایفا می‌کنند و حضور آنان به هیچ وجه کمرنگ نگردیده است. این امر به ویژه در مورد زنانی که به عرصه سیاست ورود کرده‌اند، صادق می‌باشد. این گروه از زنان از جایگاه والایی در جامعه برخوردار بوده و همچنان به ایفای نقش‌های رهبری می‌پردازند و به حاشیه رانده نشده‌اند. وی همچنین خاطرنشان می‌سازد که این امر وابسته به شخصیت فردی زنانی است که با تکیه بر قدرت شخصیتی، دانش و درک عمیق خود از مسائل پیرامونی، قادرند جایگاه خویش را در جامعه تثبیت نمایند.